PEYAMI SAFA, MAY 27, 1960 COUP AND NATIONAL UNION COMMITTEE: “HAVADIS NEWSPAPER ARTICLES OF PEYAMI SAFA AS AN ORGANIC INTELLECTUAL AND LEGISLATOR”

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 16, 197 - 224, 30.08.2021

Ferit Salim Sanlı

Öz

Peyami Safa started writing in “Havadis” newspaper after the coup of May 27 in 1960. Safa represented the intellectual identity of "organic intellectual" and/or "legislator" who wanted to give an intellectual direction to “May 27” in his articles in this newspaper. According to Safa, who glorified “May 27” in his writings and considered it as “revolution”, the National Unity Committee had undertaken an essential duty. Committee members who were highly motivated and idealistic seized control of administration to establish the second republic, and they should have taken step to reconstruct Turkey as a country having an efficient rule of law. According to Safa, NUC declared its neutrality from its first statement and no party was privileged. The only guilty for the mistakes made previously was not Democratic Party period, but also the Republican People's Party as the representative of the single-party period. There was the commonality of time and ground between the polemics mentioned in Safa’s writings and the controversies within the NUC. Safa became representative of the arguments of Türkeş and his team in public opinion. Therefore, writings of Safa in “Havadis” newspaper came to an end after Türkeş and his friends were purged from the NUC on November 13, 1960.

Anahtar Kelimeler

Peyami Safa,, May 27,, 1960

PEYAMİ SAFA, 27 MAYIS 1960 VE MİLLÎ BİRLİK KOMİTESİ: “ORGANİK AYDIN VE YASA-KOYUCU ENTELEKTÜEL OLARAK PEYAMİ SAFA’NIN HAVADİS YAZILARI (15 TEMMUZ 1960- 14 KASIM 1960)”

Öz

Peyami Safa 27 Mayıs 1960 darbesinden sonra Havadis gazetesinde yazmaya başlamıştı. Safa bu gazetedeki yazılarında 27 Mayıs’a fikrî istikamet vermek isteyen bir “organik aydın” ve/veya “yasa-koyucu” entelektüel hüviyetini temsil ediyordu. Yazılarında 27 Mayıs hadisesini öven ve bu hadiseyi “inkılap” olarak mütalaa eden Safa’ya göre Millî Birlik Komitesi çok önemli bir görevi üstlenmişti. Komite üyeleri İkinci Cumhuriyeti kurmak için yüksek bir idealizmle iktidara el koymuştu ve Türkiye’yi gerçek bir hukuk düzenine götürme yolunda ülkeyi yeniden inşa yoluna gitmeliydi. Safa’ya göre MBK ilk açıklamasından itibaren tarafsızlığını ilan etmişti ve hiçbir partinin ayrıcalığı yoktu. Geçmiş dönemde yapılan hatalar Demokrat Parti dönemine inhisar edilemezdi, tek parti dönemini temsilen CHP de sorumluydu. Safa’nın yazılarında girmiş olduğu polemikler ile MBK içinde yaşanan ihtilaflar arasında zaman ve zemin ortaklığı vardı. Safa komitede Türkeş ve arkadaşlarının tezlerinin kamuoyundaki yansıması olmuştu. Bundan ötürü Türkeş ve arkadaşları 13 Kasım 1960’da komiteden tasfiye edilince, Safa’nın Havadis gazetesindeki yazılarına da son verildi.

Anahtar Kelimeler

Peyami Safa, 27 Mayıs 1960, Milli Birlik Komitesi

Kaynakça

• ___________(29 Temmuz 1960). “Gençlik Dün Havadis Gazetesini ve Peyami Safa’yı Protesto Etti”, Cumhuriyet.
• ___________(29 Temmuz 1960). “Vatanseverlik”. Havadis.
• ___________(16 Ağustos 1960). “Peyami Safa’nın Dergisine Devlet Aboneleri Durduruldu”. Cumhuriyet.
• ___________(16 Eylül 1960). “Muzaffer Özdağ Dün de İnkılabın Mana ve Maksadını Anlattı”. Havadis.
• ___________(16 Kasım 1960). “Bu Ceset Kimin”. Havadis.
• ___________(6 Mart 1963). “AP’de Türkeş Fırtınası”. Kim.
• ___________(28 Mart 1965). “Cesaret ve Politika). Durum.
• Akyol, T. (1997). Hayat Yolunda: Gençler İçin Anılar. İstanbul: Doğan Kitap.
• Altuğ, K. (1991). 27 Mayıs’tan 12 Mart’a. İstanbul: Yılmaz Yayınları.
• Altunay. A. G.- Bora. T. (2008). “Ordu, Militarizm ve Milliyetçilik”. Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce 4: Milliyetçilik. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ayvazoğlu, B. (2017). Peyami. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Bauman, Z. (2003). Yasa Koyucular ve Yorumcular, (Çev. Kemal Atakay). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Birkan, T. (2019). Dünya ile Devlet Arasında Türk Muharriri (1930- 1960). İstanbul: Metis Yayınları.
• Ercilasun. A. B. (2018). Atsız: Türkçülüğün Mistik Önderi. Ankara: Panama Yayıncılık.
• Erdem, G. (1962). “Çileli Bir Hayat”. Sevenlerin Kaleminden Peyami Safa (Haz. Yücel Hacaloğlu). İstanbul: Toprak Yayınları.
• Evliyaoğlu, K. (14 Şubat 1963). “Çıkar Yol”. Milliyet.
• Güley, F. (29 Eylül 1960). “Peyami Safa’ya Cevap”. Havadis.
• Hacaloğlu. Z. (1962). “Peyami Safa, Mahutlar, Devrimbazlar”. Sevenlerin Kaleminden Peyami Safa (Haz. Yücel Hacaloğlu). İstanbul: Toprak Yayınları.
• Halifeoğlu. H. - Kuzgun. M. (Aralık 2016). Kadro Hareketinin Organik Aydın Yaratma ‘Ülküsü’. Amme İdaresi Dergisi, 49(4), 65-84.
• Kösoğlu, N. (2011). Peyami Bey. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Göze. E. (1987). Peyami Safa: Hayatı, Şahsiyeti, Tesiri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• ________(1972). Peyami Safa Nazım Hikmet Kavgası. İstanbul: Yağmur Yayınları.
• Gürün. V. (1978). Peyami Safa ile 25 Yıl. İstanbul: Yağmur Yayınları.
• Mardin, Ş. (1992). İdeoloji. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mert. N. (2009). “Muhafazakârlık ve Laiklik”. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce 5: Muhafazakârlık. (Ed. Tanıl Bora- Murat Gültekingil). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Nadi, N. (14 Ağustos 1960). “Kara Metot”. Cumhuriyet.
• _______(18 Ağustos 1960). “Tatlı Sert”. Cumhuriyet.
• _______(31 Ağustos 1960). “Şakşakçının Acelesi Var”. Cumhuriyet.
• _______(17 Eylül 1960). “İki Kuvayı Milliye”. Cumhuriyet.
• Okçuoğlu. A. (1962). “Örnek Bir İnsan”. Sevenlerin Kaleminden Peyami Safa (Haz. Yücel Hacaloğlu). İstanbul: Toprak Yayınları.
• Sanlı, F. S. (2019). Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi’nden Milliyetçi Hareket Partisi’ne Tarihi Süreç, İdeoloji, Politika (1960-1969), İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Taşkın, Y. (2007). Anti-Komünizmden Küreselleşme Karşıtlığına Milliyetçi Muhafazakâr Entelijensiya, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ülken, H. Z. (2005). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi. İstanbul: Ülken Yayınları.
• Safa, P. (1938). Türk İnkılabına Bakışlar. İstanbul: Kanaat Kitabevi.
• _______(15 Temmuz 1960). “Millî Birlik Devri”. Havadis.
• _______(16 Temmuz 1960). “Devr-i Sabık”. Havadis.
• _______(21 Temmuz 1960). “Dördüncü Hamle”. Havadis.
• _______(22 Temmuz 1960). “İnkılap ve Devrim”. Havadis.
• _______(24 Temmuz 1960). “Vefalı Okuyucularıma Candan Teşekkür”. Havadis.
• _______(27 Temmuz 1960). “Amerika’dan Gelen Mektup”. Havadis.
• _______(28 Temmuz 1960). “Millî Birlik Ruhu”. Havadis.
• _______(14 Ağustos 1960). “Millî Birlik Kavramı ve Komitesi”. Havadis.
• _______(15 Ağustos 1960). “Bir Zavallının Çırpınışları”. Havadis. _______(16 Ağustos 1960). “Basınımızın Hali”. Havadis.
• _______(17 Ağustos 1960). “Cumhuriyet Gazetesi Yazı İşleri Müdürlüğü’ne”. Havadis.
• _______(18 Ağustos 1960). “Türk Kültür Dernekleri”. Havadis.
• _______(21 Ağustos 1960). “İnkılap Mahkemeleri”. Havadis.
• _______(30 Ağustos 1960). “30 Ağustos Zaferinin Unutulmazlığı”. Havadis. _______(31 Ağustos 1960). “Metotlu Düşünceye Doğru”. Havadis.
• _______(2 Eylül 1960). “Türk-Sovyet Münasebetleri”. Havadis.
• _______(3 Eylül 1960). “Evet, Sosyalizm”. Havadis.
• _______(9 Eylül 1960). “Siyasî ve Sosyal Fikir Sistemi”. Havadis.
• _______(10 Eylül 1960). “Parti Lazım”. Havadis.
• _______(11 Eylül 1960). “Alaturka Demokrasi”. Havadis.
• _______(14 Eylül 1960). “Kardeş Kavgası ve 27 Mayıs”. Havadis.
• _______(15 Eylül 1960). “Bazı Gazetelerimiz”. Havadis.
• _______(16 Eylül 1960). “Yeni Türk Devleti”. Havadis.
• _______(17 Eylül 1960). “Anadolu Nasıl Tetkik Edilir”. Havadis.
• _______(19 Eylül 1960). “Vicdan Radyografisi”. Havadis.
• _______(21 Eylül 1960). “Yine Tek Parti Rejimi mi?”. Havadis.
• _______(25 Eylül 1960). “Habis Ruh”. Havadis.
• _______(27 Eylül 1960). “Demokrat Partinin Durumu”. Havadis.
• _______(28 Eylül 1960). “Atatürk ve İnönü”. Havadis.
• _______(30 Eylül 1960). “Cevaba Cevap”. Havadis.
• _______(1 Ekim 1960). “Dostluklar ve Düşmanlıklar”. Havadis.
• _______(2 Ekim 1960). “Sosyal ve Sosyalizm”. Havadis.
• _______(3 Ekim 1960). “Tezvir Şebekesi”. Havadis.
• _______(4 Ekim 1960). “6-7 Eylül Hadiselerinin Adı”. Havadis.
• _______(6 Ekim 1960). “Irkçılık- Turancılık”. Havadis.
• _______(7 Ekim 1960). “Üçüncü Parti”. Havadis.
• _______(8 Ekim 1960). “Türkiye’de Irkçılık”. Havadis.
• _______(10 Ekim 1960). “Türkiye’de Castroculuk”. Havadis.
• _______(11 Ekim 1960). “İki Tehlike Arasında”. Havadis.
• _______(14 Ekim 1960). “Büyük Gün”. Havadis.
• _______(15 Ekim 1960). “Beklediğimiz Adalet”. Havadis.
• _______(16 Ekim 1960). “Büyük Muhakeme ve Tesirleri”. Havadis.
• _______(17 Ekim 1960). “Münevver Azınlık Hâkimiyeti”. Havadis.
• _______(18 Ekim 1960). “Bir Kavga ve Bir Yazı”. Havadis.
• _______(22 Ekim 1960). “Hepimiz Sosyalist miyiz? ”. Havadis.
• _______(28 Ekim 1960). “Castro’nun Düşünceleri”. Havadis.
• _______(29 Ekim 1960). “37.Yıl”. Havadis.
• _______(31 Ekim 1960). “Dışarıya Bakışlar”. Havadis.
• _______(10 Kasım 1960). “Unutulmaz Adam”. Havadis.
• _______(13 Kasım 1960). “Kennedy ve Soğuk Harp”. Havadis.