Öz
Cultures are inseparable parts of societies. On the other hand, translation provides a principal role in providing cultural exchange from one community to another. In this aspect, the translation serves as an important bridge between cultures as well as an important sub-title of linguistics. Music translations allow cultures to contribute and enrich each other by removing intercommunal borders. Because music is a universal phenomenon having the musical codes of the culture in which it exists. Music translations, which include all sorts of genres like pop, rock, jazz, opera, classical, and folk music, aim to blend cultures, impose different aesthetic pleasures and values by transferring different codes from culture to culture, and ultimately make different societies feel the same aesthetic effect. Although the music translations are in a search of a melodic aesthetic as well as formal and semantic aesthetics, they can create an aesthetic pleasure and effect in the target culture with similar melodies and expressions. With this understanding, in our study, after providing information about the development process and interaction of Turkish-Arabic music, the general characteristics of music translation and translator were emphasized. Because of the limited number of comparative reviews in the field of music translation, it is thought that this study will contribute to the translation studies, thus the translation of the song titled "aramam sormam bir daha" (I will not call you again) translated into Arabic with the name “Belgharam” (بالغرام) was analyzed comparatively in the applied section of our study. This song was randomly selected. Considering that the song was created with the strategy of "rewriting lyrics", the analysis continued on the lyrics. The methods followed by the translator and the problems he/she encountered during the adaptation were included in general, the criteria that Peter Low determined in music translations were taken as a basis in the evaluation process. It is among the findings of the study that the majority of the music translations made in Arabic-Turkish were rewritten, and instead of providing equivalence at the semantic level, the theme of the song was adhered to.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Berker, E. (1985). Türk Musikisinde Dönemler. Erdem Dergisi, 1 (1). ss.147-168.
- Demir, A. (2019). Türk-Arap Müziğinde Etkileşim ve Müşterek Sorunlar. Folklor/Edebiyat dergisi. 22 (86). ss.127-140.
- İbnü’t-Tahhân, M. (1990). Hâvi’l-Fünûn ve Selvetü’l-Mahzûn (E. Neubauer, Ed.). Institute for the History of Arabic-Islamic Science.
- İmik, Ü. ve Haşhaş, S (2020). Müzik Nedir ve Hayatımızın Neresindedir. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi. 6 (2). ss.196-202.
- Low, P. (2005). The Pentathlon Approach to Translating Songs. Song and Significance: Virtues and Vices of Vocal Translation. Rodopi.
- Low, P. (2017). Traslating songs. Lyrics and texts. (1st edition) Routledge Publishing.
- Özcan, N., Gidiş, V., Özbek, H. (2021). Türk Müziği Terminolojisinin İfade Edilmiş Sorunları Üzerine. Uluslararası Sanat ve Sanat Eğitimi Dergisi. 4(8). ss.104-108.
- Odacıoğlu, C. (2018). Örneklerinde Karşılaştırmalı Bir Analiz. Müzik Çevirisi: İngilizce-Türkçe II. Uluslararası Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri Sempozyumu. ss.756-766. Okyayuz, K. ve Kaya, M. (2021). Türkçe Sözlü Hafif Batı Müziğinin Oluşumunda Fransızcadan Çevrilen Şarkılarda ‘Yerli ve Millî Aşk’a Dair. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi. 30. ss.133-150.
- Önal, Ö. (2012). Ses, Dil ve Müzik. Dil dergisi. 155. ss.7-23.
- Özkan, İ. (1996). Güfte. TDV islam Ansiklopedisi. 14. ss.217-218.
- Özyıldırım, M. (2017). Şark Musikisi Etkileşimi: Türk Sokağında Arap Şarkısı. Kadem Musiki ve Edebiyat Dergisi. ss.32-35.
- Susam Sarajeva, Ş. (2008). Translation and Music: Changing Perspectives, Frameworks and Significance. The Translator. 14 (2). ss.187-200.
- Tohumcu, A. (2009). Türk Müziği Terminolojisinde Yozlaşma/Örnek Olay Analizi: Şarkı Formu. Portre Akademik Dergisi. ss.711-718.
Öz
Kültürler toplumların ayrılmaz parçaları niteliğindedir. Çeviri ise bir topluluktan diğerine kültür alışverişi sağlayan başat bir rol görevi üstlenmiştir. Bu yönüyle çeviri, dilbilimin önemli bir alt başlığı olmasının yanında kültürler arasında mühim bir köprü vazifesi görmektedir. Müzik çevirileri ise toplumlararası sınırları kaldırarak kültürlerin birbirine katkı sağlamasına ve zenginleşmesine olanak tanımaktadır. Çünkü müzik, var olduğu kültürün müzikal kodlarını taşıyan evrensel bir olgu niteliğindedir. Pop, rock, jazz, opera, sanat ve halk müziği gibi müziğin bütün türlerini içerisinde barındıran müzik çevirileri, kültürlerin birbiriyle harmanlanmasını, kültürlerarası kodların aktarımı ile farklı estetik hazlar ve değerler yüklenmesini, nihayetinde farklı toplumlarda aynı estetik etkiyi hissettirme ereğini gütmektedir. Her ne kadar müzik çevirileri biçimsel ve anlamsal estetiğin yanı sıra melodik bir estetik arayış içerisinde olsalar da benzer melodi ve ifadelerle hedef kültürde estetik bir haz ve etki oluşturabilmektedirler. Bu anlayışla ele aldığımız çalışmamızda Türk-Arap müziğinin gelişim süreci ile etkileşimi hakkında bilgi verildikten sonra müzik çevirisi ve çevirmeninin genel özellikleri üzerinde durulmuştur. Müzik çevirisi alanında özellikle karşılaştırmalı incelemelerin az olması nedeniyle ele aldığımız bu çalışmanın çeviribilime katkı sağlayacağı düşünülerek çalışmamızın uygulamalı bölümünde Arapçaya “Belgharam” (بالغرام) adıyla çevrilen “Aramam sormam bir daha” adlı şarkının çevirisi karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. İlgili şarkı rastgele seçilmiştir. Şarkının “yeniden söz oluşturma” stratejisiyle oluşturulduğu göz önünde bulundurularak inceleme, güfteler üzerinde sürdürülmüştür. Uyarlama süresince çevirmenin izlediği metotlara ve karşılaştığı sorunlara genel olarak yer verilmiş, değerlendirme sürecinde Peter Low’un müzik çevirilerinde belirlediği kriterler esas alınmıştır. Arapça-Türkçe özelinde yapılan müzik çevirilerin çoğunluğunda yeniden söz yazıldığı, anlamsal düzeyde eşdeğerlik sağlamak yerine şarkının temasına sadık kalındığı çalışmada elde edilen bulgular arasındadır.
Anahtar Kelimeler
Arapça Mütercim-Tercümanlık Arapça-Türkçe Çeviri Arapça Müzik Çevirisi Çeviri Analizi Çeviri Stratejisi.
Kaynakça
- Berker, E. (1985). Türk Musikisinde Dönemler. Erdem Dergisi, 1 (1). ss.147-168.
- Demir, A. (2019). Türk-Arap Müziğinde Etkileşim ve Müşterek Sorunlar. Folklor/Edebiyat dergisi. 22 (86). ss.127-140.
- İbnü’t-Tahhân, M. (1990). Hâvi’l-Fünûn ve Selvetü’l-Mahzûn (E. Neubauer, Ed.). Institute for the History of Arabic-Islamic Science.
- İmik, Ü. ve Haşhaş, S (2020). Müzik Nedir ve Hayatımızın Neresindedir. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi. 6 (2). ss.196-202.
- Low, P. (2005). The Pentathlon Approach to Translating Songs. Song and Significance: Virtues and Vices of Vocal Translation. Rodopi.
- Low, P. (2017). Traslating songs. Lyrics and texts. (1st edition) Routledge Publishing.
- Özcan, N., Gidiş, V., Özbek, H. (2021). Türk Müziği Terminolojisinin İfade Edilmiş Sorunları Üzerine. Uluslararası Sanat ve Sanat Eğitimi Dergisi. 4(8). ss.104-108.
- Odacıoğlu, C. (2018). Örneklerinde Karşılaştırmalı Bir Analiz. Müzik Çevirisi: İngilizce-Türkçe II. Uluslararası Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri Sempozyumu. ss.756-766. Okyayuz, K. ve Kaya, M. (2021). Türkçe Sözlü Hafif Batı Müziğinin Oluşumunda Fransızcadan Çevrilen Şarkılarda ‘Yerli ve Millî Aşk’a Dair. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi. 30. ss.133-150.
- Önal, Ö. (2012). Ses, Dil ve Müzik. Dil dergisi. 155. ss.7-23.
- Özkan, İ. (1996). Güfte. TDV islam Ansiklopedisi. 14. ss.217-218.
- Özyıldırım, M. (2017). Şark Musikisi Etkileşimi: Türk Sokağında Arap Şarkısı. Kadem Musiki ve Edebiyat Dergisi. ss.32-35.
- Susam Sarajeva, Ş. (2008). Translation and Music: Changing Perspectives, Frameworks and Significance. The Translator. 14 (2). ss.187-200.
- Tohumcu, A. (2009). Türk Müziği Terminolojisinde Yozlaşma/Örnek Olay Analizi: Şarkı Formu. Portre Akademik Dergisi. ss.711-718.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Tüm Sayı |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Aralık 2022 |
| Gönderilme Tarihi | 10 Kasım 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 9 Sayı: 20 |
Kaynak Göster
MAKALE DEĞERLENDİRME SÜRECİ
Yazar tarafından gönderilen bir makale, gönderim tarihinden itibaren 10 gün içinde dergi sekreteri tarafından makalenin, telif sözleşmesinin ve benzerlik raporunun (Turnitin programı) eksiksiz ve düzgün bir şekilde gönderilip gönderilmediği yönünden incelenir. İstenilen bu dosyalar eksiksiz ve düzgün bir şekilde gönderilmiş ise makale; ikinci aşamada derginin yayın çizgisine uygun olup olmadığı yönünden değerlendirilir. Bu süreçte makale yayın çizgisine uygun değilse yazara iade edilir. Makale yayın çizgisine uygun ise şablona uygun bir şekilde gönderilip gönderilmediği yönünden değerlendirilir. Şayet makale şablona uyarlanıp gönderilmemiş ise değerlendirme sürecine alınmaz. Bu süreçte yazarın derginin belirlediği şartlara uygun bir şekilde sisteme makale yüklemesi beklenir. Makale şablona uygun bir şekilde hazırlanıp gönderilmiş ise son aşamada makale derginin yayın ilkeleri, yazım kuralları, öz, abstract, extented abstract, kaynakça gösterimi vb. yönlerden incelenir. Bu ayrıntılarda makalede bir sorun varsa yazarın bu hususları tamamlaması istenir ve verilen süre içerisinde eksiksiz bir şekilde yeniden makaleyi göndermesi istenir.
Tüm bu aşamaları geçen makale, editör tarafından bilimsel yeterliliğinin denetlenmesi amacıyla ikinci 7 günlük süre içerisinde çalışmaya uygun iki hakeme değerlendirmeleri için gönderilir. Hakemlerin değerlendirme süreleri 15 gündür. Bu süre zarfında hakemlik görevini tamamlamayan bir hakem olursa ilgili hakeme değerlendirmeyi tamamlaması için 7 günlük ek süre verilebilir. Bu süre zarfında hakem görevini yerine getirmezse yerine yeni bir hakem ataması yapılır. En az iki hakemden gelen raporlar olumlu ise makale yayın aşamasına alınır. Hakem raporlarından birisi olumlu diğeri olumsuz ise makale üçüncü bir hakeme gönderilir. Üçüncü hakem raporu da olumsuz ise makale ret edilir. Üçüncü hakemin değerlendirmesi olumlu ise makaleyle ilgili hakem raporları dergi alan editörlerinden oluşan Editörler Kurulu tarafından incelenir. Makalenin yayınlanmasıyla ilgili nihai karar alan editörlerinden oluşan Editörler Kurulu tarafından verilir. Hakem raporlarının yetersiz ve tatmin etmekten uzak olması veya İngilizce editör tarafından abstract ve extented abstract’ın yetersiz görülmesi hallerinde de yine makaleyle ilgili son karar Editörler Kurulu tarafından verilir. Tüm bu aşamalardan geçen bir makale en yakın sayıya yayınlanmak üzere eklenir. İlgili sayıda yer kalmaması halinde makalenin yayımı bir sonraki sayıya kaydırılır. Bu durumda ve tüm değerlendirme sürecinde yazar isterse makalesini geri çekme hakkına sahiptir. Ancak bu durumu dergiye bildirmesi gerekir. Makale gönderim tarihinden makalenin yayına kabul tarihine kadar tüm bu işlemler için ortalama 3 aylık bir süre öngörülmektedir.