Koronavirüs Salgını Döneminde Twitter Haberciliği Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 14, 26 - 43, 29.10.2022

Semra Ağcabay , Levent Eldeniz

Öz

Çin’de ortaya çıkan ve hızla dünyaya yayılan koronavirüs salgını sonrası bireylerin konuyla ilgili haber ve bilgi alma ihtiyacı artmıştır. Bireyler bu dönemde evlerinden çıkmadan haberlere ulaşabilmek için yeni medyayı sıklıkla kullanmışlardır. Facebook ve Twitter gibi sosyal medya platformlarında medya profesyoneli olmayan kullanıcıların da haber üretebilmeleri, enformasyon miktarının dolayısıyla da yanlış bilgi miktarının artmasına sebebiyet vermiştir. Bu çalışma, salgın sürecinde Twitter’da üretilen koronavirüsle ilgili haberlere ve içeriklere değinmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışma kapsamında internet haber sitelerinin koronavirüs konulu haberleri, siyasi liderlerin ve diğer kullanıcıların Twitter’da üretmiş oldukları paylaşımları literatürde yer alan yerli ve yabancı çalışmalardan faydalanılarak değerlendirilmeye çalışılmıştır. Çalışılmada koronavirüs pandemisi döneminde bilgi düzensizliğinin arttığı, hükümetlerin artan bilgi düzensizliği karşısında Twitter’da kriz iletişimi stratejilerini uygulamaya özen gösterdikleri ve Twitter’da paylaşılan haberlerin ve gönderilerin belli çerçevelerle okuyucuya sunulduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Koronavirüs, Salgın, Yeni Medya, Twitter, Twitter Haberciliği.

Kaynakça

• Aksoy, S. (2021). Covid-19 Pandemisinin Haber Metinlerinde Çerçevelenmesi Üzerine Bir Araştırma. M. Yılmaz, Ç. Hasan, & M. Doğar içinde, Covid-19 Sürecinde İletişim ve Medya Çalışmaları (s. 321-368). Ankara: İksad Yayınevi.
• Aldemir, C. ve Avşar, M. N. (2020). Pandemi Döneminde Dijital Vatandaşlık Uygulamaları. Avrasya Sosyal Ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi. Covıd-19 Özel Sayısı 2: 148-16.
• Askeroğlu, E. D. ve Karakulakoğlu, S. E. (2019). Geleneksel medyadan Yeni Medyaya Geçiş Sürecinde Değişen Gazetecilik 'Yurttaş Gazeteciliği': Kuşaklar Üzerine Bir Araştırma. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi. 7(1): 508-536.
• Ateş, N. B. ve Baran, S. (2020). Kriz İletişiminde Sosyal Medyanın Etkin Kullanımı: Covıd-19 (Koronavirüs) Salgınına Yönelik Twıtter Analizi . Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Dergisi , (16) , 66-99.
• Avşar, B. (2021). Uluslararası Haber Kanalı TRT World’ün Kovid-19 Küresel Pandemi Krizi Döneminde Sosyal Medya Kullanımı. TRT Akademi. 6 (11): 132-155.
• Bauman, Z. (2020). Akışkan Korku, Çev. Cumhur Atay. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bildirici, F. (2021). Pandemi Döneminde İletişim ve Medyanın İşlevi. Pandemi Neoliberalizm ve Medya, Ed. Y. G. İnceoğlu ve S. Çoban, ss. 41-76. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Binark, M., Arun, Ö., Özsoy, D., Kandemir, B. ve Şahinkaya, G. (2020). Covid-19 Sürecinde Yaşlıların Enformasyon Arayışı ve Enformasyon Değerlendirmesi: TUBİTAK SOBAG 120k613 no'lu Projesi. Antalya: Yaşlanma Çalışmaları Derneği Yayınları.
• Bingöl, M. ve Yanık, H. (2021). Tık Tuzağı Habercilik Açısından Kamu-Ticari Haber Sitelerinin Karşılaştırılması: trthaber.com İle milliyet.com.tr Örneği. Yeni Medya Dergisi(11): 18-37.
• Bulunmaz, B. (2011). İnternet Gazeteciliğinin Medya Dünyasındaki Rolü ve Ekonomik Boyutları. Marmara İletişim Dergisi(18): 27-46.
• Büyükafşar, M. (2022). Sağlık Mezenformasyonu: Çevrimiçi Kanallardan Yayılan Yanlış Bilgi Salgını . Öneri Dergisi. 17(57), 73-101 . DOI: 10.14783/maruoneri.990944.
• Crowley, D. ve Heyer, P. (2019). İletişim Tarihi: Taş Devri Sembollerinden Sosyal Medyaya. Çev. Berkay Ersöz. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çavuş, S. ve Ede, N. (2021). Tık Odaklı Habercilik: Türk İnternet Haber Medyası Üzerine Bir İçerik Analizi. Selçuk İletişim Dergisi. 14(1): 23-54.
• Çavuşoğlu, G. ve Yılmaz, M. C. (2021). Covid 19 Pandemisi Sürecinde Yanlış Bilgi Sorunu: 5G Komplo Teorilerine İlişkin Bir Vaka Çalışması. Pandemi Neoliberalizm ve Medya, Ed. Y. G. İnceoğlu ve S. Çoban, ss. 230-248. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• De Vreese, C. H. News Framing Theory and Typology. Information Design Journal Document Design. 13(1): 51-62.
• Duman, K. (2019). Haber Kaynağı Olarak Sosyal Medyanın Kullanımı: Türk İnternet Haber Siteleri Üzerine Bir Analiz. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 7(Uluslararası Türk Dünyası Basın Sempozyumu Özel Sayısı): 1637-1654.
• Foça, M. A. (2019, 3 1). Sözlük: Yanlış bilginin en yaygın yedi türü. Nisan 2022 tarihinde Teyit.org Web Sitesi: https://teyit.org/sozluk-yanlis-bilginin-en-yaygin-7-turu adresinden alındı.
• Fuchs, C. (2020). Sosyal Medya: Eleştirel Bir Bakış, Çev. Diyar Saraçoğlu-İlker Kalaycı. İstanbul: NotaBene Yayınları. Güngör, N. (2020). İletişim: Kuramlar Yaklaşımlar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Haman, M. (2020). Use of Twitter by State Leaders and Its Impact on The Public During The Covid 19 Pandemic. Heliyon. Vol.6: 1-9.
• İnceoğlu G., Y. ve Çoban, S. (2021). Pandemi Neoliberalizm Ekoloji Korku ve Medya. Pandemi Neoliberalizm Medya, Y. İnceoğlu ve S. Çoban, ss. 9-41. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• İrvan, S. (2020, Şubat 4). Koronavirüs ve Medya: Salgın Haberleri Nasıl Verilmeli, Nelerden Uzak Durulmalı? Nisan 2022 tarihinde T24 Web Sitesi: https://t24.com.tr/yazarlar/suleyman-irvan/koronavirus-salgini-ve-medya-salgin-haberleri-nasil-verilmeli-nelerden-uzak-durulmali,25447 adresinden alındı.
• Kanılmaz, A. (2021). Kriz Dönemlerinde Liderlerin Twitter Kullanımı: Koronavirüs (Covıd-19) Pandemisi Türkiye Örneği. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. 8(1): 3-27.
• Kara, M. A. (2021). Sınırsız Bilginin Sınırları: Covid 19 Pandemisi ve Bilginin Elde Edilmesi, Paylaşılması ve Kullanılması ile İlgili Etik Sorunlar Üzerine. Türkiye Klinikleri Tıp Etiği- Hukuku- Tarihi Dergisi. 29(1): 48-65.
• Karlı, İ. ve Dondurucu, Z. (2020). Eleştirel Söylem Çözümlemesi Bağlamında Fox News ve CNN’in COVID-19 Salgınında Twitter Kullanımı . İnsan ve İnsan. 7(26): 163-186.
• Kouzy, R., Jaoude, J. A., Kraitem, A., El Alam, M. B., Karam, B., Adib, E., Baddour, K. (2020). Coronavirus Goes Viral: Quantifying the COVID-19 Misinformation Epidemic on Twitter. Cureus, 12(3): 1-8.
• Köroğlu, S. A. (2015). Literatür Taraması Üzerine Notlar Ve Bir Tarama Tekniği. GİDB Dergi. (01)61-69.
• Kutlu, T., & Bekiroğlu, O. (2010). Türkiye'de Yurttaş Gazeteciliği Bağlamında İnternet Haberciliği: Bianet Örneğinde Kentsel Dönüşüm Projesiyle İlgili Haberlerin Analizi. Selçuk İletişim Dergisi, 6(2): 254-269.
• Laughey, D. (2010). Medya Çalışmaları: Teoriler ve Yaklaşımlar, Çev. Ali Toprak. İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Law, N., Woo, D. Ve Wong, G. (2018). A Global Framework Of Reference On Digital Literacy Skills For Indicator 4.4.2. UNESCO Institute for Statistics (UIS).
• Lischka J. A. ve Garz, M. (2021). Clickbait News And Algorithmic Curation: A Game Theory Framework of the Relation Between Journalism, Users, And Platforms. New Media and Society. 1-22.
• MacKay, M., Cimino, A., Yousefinaghani, S., McWhirter, J. E., Dara, R. Ve Papadopoulos, A. (2022).Canadian COVID-19 Crisis Communication on Twitter: Mixed Methods Research Examining Tweets from Government, Politicians, and Public Health for Crisis Communication Guiding Principles and Tweet Engagement International Journal of Environmenthal Research and Public Health. 19: 1-12.
• Mourad, A., Srour, A., Harmanani, H., Jenainati, C. ve Arafeh, Mohamad. (2020). Critical Impact of Social Networks Infodemic on Defeating Coronavirus Covid 19 Pandemic: Twitter-Based Study and Research Directions. IEEE Transactions on Network and Service Managemenet 17 (4): 2145-2155.
• Muric, G., Wu, Y. ve Ferrara, E. (2021). Covid 19 Vacinne Hesitancy on Social Media: Building a PublicTwitter Data Set of Antivacinne Content, Vacinne Misinformation And Conspriacies. JMIR Public Health Surveill. 7(11): e30642.
• Narmanlı, D. (2022). Aşı Kararsızlığı Bağlamında Aşı Tartışmaları: Twitter’da Kovid-19 Örneği . TRT Akademi. 7(14): 28-57.
• Özalp, H. ve Yıldırım, A. (2021). İlk Vakadan İlk Aşiya Türkiye’de Pandemi Süreci: Sağlik Bakani Dr. Fahrettin Koca’nin Tweetleri Üzerine Bir İçerik Analizi. Elektronik Cumhuriyet İletişim Dergisi. 3(2): 164-184.
• Özçetin, B. (2019). Kitle İletişim Kuramları: Kavramlar, Okullar, Modeller, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özgencay, H. (2018). Kriz Haberciliği Bağlamında Domuz Gribi Haberlerindeki Panik Unsurlarının Belirlenmesi. E. Yüksel içinde, Sağlık Haberciliği (s. 133-158). Konya: Literatürk Yayınları.
• Özmen, S. ve Erdem, R. (2018). Damgalamanın Kavramsal Çerçevesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1): 185-208.
• Park, H. W., Park, S. ve Chong, M. (2020). Conservation and Medical News Frames on Twitter: Infodemiologial Study on Covid 19 in South Korea. Journal of Medical Internet Research 22 (5): e18897.
• Parlak, M. O. (2018). Yeni Medya ve Haberciliğin Dönüşümü. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14): 59-82.
• Popiolek, M., Hapek, M. ve Barańska, M. (2021). Infodemia an Analysis of Fake News in Polish News Portals and Traditional Media During The Coronavirüs Pandemic. Communication & Society. 34(4): 81-98.
• Rafi, S. (2020). Dialogic Content Analysis of Misinformation about COVID-19 on Social Media in Pakistan. Linguistics and Literature Review 6 (2): 131-143.
• Ramalho, R., Adams, P., Huggard, P. ve Hoare, K. (2015). Literature Review and Constructivist Grounded Theory Methodology. Qualitative Social Research, 16(3): Art. 19.
• Rengim, S. ve Sarı, G. (2018). Profesyonel Gazetecilerin Gözünden Sosyal Medya ve Habercilik İlişkisi. Akdeniz İletişim Dergisi(30): 364-384.
• Sarı, A. ve Öztunç, M. (2021). Kriz İletişiminde Sosyal Medya: Koronavirüs Krizinde Fahrettin Koca’nın Twitter Kullanımı. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırma Dergisi. 10 (1): 801-818.
• Shahi, G. K., Dirkson, A. ve Majchrzak, T. A. (2021). Online Social Networks and Media. 22: 100104.
• Sharma, K., Seo, S., Meng, C. ve Liu, Y. (2022). Coronavirüs on Social Media: Analyzing Misinformation in Twitter Conversations. ArXiv A Preprint. 1-10.
• Sneyder, H. (2019). Literature Review As A Research Methodology: An Overview And Guidelines. Journal of Busines Research. 104: 333-339.
• Soğukdere, Ş. ve Öztunç, M. (2020). Sosyal Medyada Koronavirüs Dezenformasyonu. Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi(5): 59-85.
• Stephens, M. (2020). A Geospatial Infodemic: Mapping Twitter Conspiracy Theories of Covid 19. Dialogues in Human Geography. 10(2): 276-281.
• Şahin, M. ve Görgülü Aydoğdu, A. (2020). Twitter Gazeteciliği İle ilgili Yapılan Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi. Etkileşim Dergisi(6): 10-35.
• Şen, A. F. ve Taşdelen, H. (2020). Post-Truth Siyaset Bağlamında Yeni Medya: 2019 Yerel Seçimi Örneğinde Bir İnceleme. Akdeniz İletişim Dergisi(33): 11-34.
• Şentöregil, M. ve Akıncı, S. (2021). Sosyal Medyanın Kriz İletişiminde Kullanımı: Fahrettin Koca’nın Koronavirüs’ün İlk Altı Ayında Twitter Kullanımı Üzerine Bir Analiz. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (1), 223-238.
• Tahamtan, I., Potnis, D., Mohammadi, E. ve Singh, V. (2021). Framing of and Attention to Covid 19 onTwitter: A Thematic Alaysis of Hastags. Hournal of Medical Research 23(9): 1-4.
• Taylan, A. ve Ünal, R. (2017). Ana Akım Medyada Sansasyonel Habercilik: Sağlık İletişimi Örneği. Atatürk İletişim Dergisi(14): 27-44.
• Tokgöz, O. (2015). İletişim Kuramlarına Anlam Vermek: Başlangıçtan Günümüze Anglo-Amerikan İletişim Kuramı. Ankara: İmge Kitabevi.
• Uğurluer, S., Tüzkan, T. ve Karpat Aktuğlu, I. (2021). Covid-19 ve Sosyal Medyada Kriz Yönetimi: T.C. Cumhurbaşkanlığı ve Bakanlıklarının Twitter Kullanımları Üzerine Bir İnceleme. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. (36): 366-390.
• Uribe, M. R. (2020). Framing of Online News Coverage of The Coronavirüs in The United States. Elon Journal of Undergraduate Research in Communication. 11(2): 89-98.
• Varol, O., Seçkin, Ö. C., Ötenen, E., Duygu, U., Atalay, A., & Yılmaz, M. C. (2021, 10 11). Türkiye'de aşı dezenformasyonu: Yanlış bilgiyi kimler yayıyor, ilişki ağları ne? Nisan 2022 tarihinde Teyit.org Web Sitesi: https://teyit.org/teyitpedia-turkiyede-asi-dezenformasyonu-yanlis-bilgiyi-kimler-yayiyor-iliski-aglari-ne adresinden alındı.
• Yavuz, A. (2020). Bilgi Kirliliği ve Bireysel Sorumluluk: Salgın Deneyimimiz. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(22): 203-217.
• Yerlikaya, T., Efe, İ. ve Akdemir, K. H. (2021). Pandemi Sürecinde Yabancı Medya Ajanslarının Twitter Paylaşımlarının İçerik Analizi: BBC Türkçe, DW Türkçe ve Independent Türkçe Örnekleri. Erciyes İletişim Dergisi. 8 (1): 87-112.
• Yıldırım Öğüt, P. (2017). Türkiye'de Sağlık Haberciliğinin Tarihsel Gelişimi. Atatürk İletişim Dergisi(14): 5-25.
• Yılmaz, M. ve Candan, F. (2020). Pandemiden İnfodemiye Medyada Covid 19'un Seyri Üzerine Bir Değerlendirme. Kıbrıs Araştırmaları Dergisi, 21(46): 41-59.
• Yu, J., Lu, Y. ve Muñoz, J. (2020). Analyzing Spanish News Frames on Twitter During Covid 19 A Network Study of El País and El Mundo. International Journal of Environmental Research and Public Health. 17(15): 1-12.
• Yüksel, E., Kaya, A. Y., Koçak, A., & Aydın, S. (2014). Check Up: Sağlık İletişimi. Konya: Literatürk Yayınları.
• Yüksel, H. (2014). İnternet Gazeteciliğinde Bilgi Kirliliği Sorunu. Atatürk İletişim Dergisi(6), 125-138.
• Wanda, J. F., Chipanjilo, B. S., Gondwe, G. ve Kerunge, J. (2021). “Clickbait-style” Headlines and Journalism Credibility in Sub-Saharan Africa Exploring Audince Perception. Journal of Media and Communication Studies. 13(2): 50-56.
• Wang, Y., Croucher, S. M. ve Pearson, E. (2021). National Leaders Usage of Twitter in Response to Covid 19: A Sentiment Analysis. Frontiers in Communication. 6: 1-9.