Dinî Gelişim Bakımından İlk Çocukluk Dönemi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1-2, 100 - 112

Elif Beyza Kırışık , Muhammed Naim Naimi

Öz

Gelişim, ömür boyu süren ve birçok etkenin etkileşimi sonucunda gelişen bir süreçtir. Ömür boyu devam eden gelişim süreçlerinin sağlıklı bir şekilde sürdürülmesi son derece önemlidir. Bu bağlamda psikoloji ve din psikolojisi literatüründe dönemlere ayrılarak incelenen gelişim ve dinî gelişim olgusu, kendi içinde bebeklik, ilk ve son çocukluk, ergenlik, yetişkinlik ve yaşlılık şeklinde sınıflandırılmaktadır. Her bir dönemin farklı gelişim alanlarında kat etmesi beklenilen, yaşanılması öngörülen gelişim görevleri vardır. Dinî gelişim konusu da bu alanlar içinde ehemmiyeti haiz olgulardan biridir. İlk çocukluk dönemi 2-6 yaş aralığını kapsayan dönemdir. Çalışmamız, ilk çocukluk dönemindeki bireylerde din ve dinî gelişim konusuyla sınırlandırılmıştır. Çünkü bu dönem, gelişim bakımından hayatın en önemli dönemlerinden biridir. Bu dönemde, bireyin birçok gelişim alanında hızlı bir ilerleme yaşanmaktadır. Dinî gelişim alanının nüveleri de bu dönemde belirmeye, oluşmaya ve gelişmeye başlamaktadır. Bu sebeple ilk çocukluk döneminde diğer alanlardaki gelişim kadar dinî gelişim alanındaki izlerin sürülmesi de son derece önemlidir. Bu bağlamda çalışmamızda; ilk çocukluk döneminde dinî duygunun oluşması, gelişmesi ve seyrinin ortaya konulmaya çalışılması amaçlanmaktadır. İlk çocukluk döneminde dinî gelişime etki eden etmenler, dinî gelişimle ilgili ortaya atılan teoriler ve kuramların kısaca özetlenmesi, çalışmamızın tali amaçları arasındadır. Çalışmamız literatüre dayalı bir çalışmadır. Arşiv araştırması kapsamında çocukluk dönemine ilişkin dinî gelişimle bağlantılı literatür taranmış ve kuramsal analiz yapılmıştır. Arşiv araştırması; kitap, makale, biyografi, otobiyografi, köşe yazısı, gazete yazısı... kısaca her türlü yazılı ve sesli belgeler kullanılarak araştırma problemine cevap aranmaya çalışıldığı bir araştırma yöntemidir.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, Çocukluk, İlk Çocukluk Dönemi, Gelişim, Dinî Gelişim

Kaynakça

• Akbağ, M. (2019). Gelişim psikolojisi konularına giriş: kavramlar, ilkeler, dönemler. M. E. Deniz (Ed.). Eğitim psikolojisi (12. baskı) içinde (s. 27-56). Ankara: Pegem Akademi.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2007). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: SPSS uygulamalı (5. baskı). Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Armaner, N. (1980). Din psikolojisine giriş. Ankara: Ayyıldız Matbaası.
• Atik, A. (2015). Dinî gelişim kuramlarına din eğitimi bağlamında genel bir bakış. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(3), 728-743.
• Aydın, B. (2017). Gelişimin doğası. B. Yeşilyaprak (Ed.). Eğitim psikolojisi: gelişim-öğrenme-öğretim (17. baskı) içinde (s. 29-55). Ankara: Pegem Akademi.
• Bahadır, A. (2010). Dindarlığın kaynakları. Din psikolojisi içinde (s. 46-69). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Baymur, F. (Balkış). (2023). Genel psikoloji (14. baskı). İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Bilici, A. B. (2012). Çocukta dinî duygunun teşekkülü. Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14(1), 189-219.
• Cüceloğlu, D. (2015). İçimizdeki çocuk (51. baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Cüceloğlu, D. (2022). İnsan ve davranışı (43. baskı) İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Çeçen Eroğlu, R. (2019). Bilişsel gelişim ve dil gelişimi. M. E. Deniz (Ed.). Eğitim psikolojisi (12. baskı) içinde (s. 83-136). Ankara: Pegem Akademi.
• Eldeleklioğlu, J. (2019). Kişilik gelişimi. M. E. Deniz (Ed.). Eğitim psikolojisi (12. baskı) içinde (s. 137-163). Ankara: Pegem Akademi.
• Güner, F. (2018). Çocukta dinî duygu ve gelişimi. Diyanet Dergisi 336, 70-73.
• Holm, N. G. (2018). Din psikolojisine giriş (3. baskı). (A. Bahadır, Çev.). İstanbul: İnsan Yayınları.
• Hökelekli, H. (1996). Fıtrat. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. TDV İslam Araştırmaları Merkezi. https://islamansiklopedisi.org.tr/fitrat adresinden erişildi.
• Hökelekli, H. (2010). Din, dindarlık ve boyutları. H. Hökelekli (Ed.). Din psikolojisi içinde (s. 23-44). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Hökelekli, H. (2011). Din psikolojisi (9. baskı). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
• İçmeli, C. (2013). Çocukta dinî duygu ve düşüncenin gelişmesi. Konuralp Tıp Dergisi, 3(5), 66-75.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2010). Günümüzde insan ve insanlar: sosyal psikolojiye giriş (12. baskı). İstanbul: Evrim Yayınları.
• Karaca, F. (2010). Dindarlığın gelişimi. H. Hökelekli (Ed.). Din psikolojisi içinde (s. 118-144). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Karaca, F. (2020). Din psikolojisi (4. baskı) Trabzon: Eser Ofset Matbaacılık.
• Karaca, F. (2023). Dinî gelişim teorileri. İstanbul: KDY Akademi.
• Karacoşkun, M. D. (2021a). Din psikolojisi bilimi ve Türkiye’deki gelişimi. M. D. Karacoşkun (Ed.). Din psikolojisi el kitabı (6. baskı) içinde (s. 59-74). Ankara: Grafiker Yayınları.
• Karacoşkun, M. D. (2021b). Gelişim kuramlarına ve dönemlerine genel bir bakış. M. D. Karacoşkun (Ed.). Din psikolojisi el kitabı (6. baskı) içinde (s. 95-108). Ankara: Grafiker Yayınları.
• Karadoğan, U. C. (2019). “Çocuk ve Çocukluk” kavramının tarihsel süreçte değerlendirilmesi. Çocuk ve Medeniyet, 4(7), 195-226.
• Karagöz, Y. (2021). SPSS AMOS META uygulamalı nitel-nicel-karma bilimsel araştırma yöntemleri ve yayın etiği (3. baskı). Ankara: Nobel Yayınları.
• Koçak, A. ve Kayıklık, H. (2019). Duygular bağlamında din duygusu ve dinî duygular. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19(2), 685-712.
• Köylü, M. (2004). Çocukluk dönemi dinî inanç gelişimi ve din eğitimi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 45(11), 137-154.
• Mehmedoğlu, A. U. (2010). Tanrı tasavvurları. Din psikolojisi içinde (s. 168-190). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Mehmedoğlu, A. U. (2022, Ekim). Din (İlahiyat). Sosyal Bilimler Ansiklopedisi. TÜBİTAK Bilim Yayınları.
• Oruç, C. (2010). Okul öncesi dönemde dinî duyguların kökenleri ve gelişimi. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 10(3), 75-96.
• Oruç, C. (2013). Erken çocukluk dönemi dinî gelişim teorileri bağlamında din eğitimi. International Periodical For The Languages and History of Turkish or Turkic Volume, 8(8), 971-987.
• Pazarlı, O. (1982). Din psikolojisi (3. baskı) İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Peker, H. (2008). Din psikolojisi (2. baskı) İstanbul: Çamlıca Yayınları.
• Pınarcık Sakaryalı, Ö. ve Yıldırım, Y. (2021). Fiziksel gelişim. Ö. Pınarcık Sakaryalı (Ed.). Eğitim psikolojisi içinde (s. 57-107). Ankara: Eğiten Kitap Yayınları.
• Selçuk, M. (1990). Çocuğun eğitiminde dinî motifler. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Sönmez, F. ve Nart, S. (2022). Antropomorfizm: kavramının tarihi, teoriler ve tüketici davranışları bağlamında bir literatür incelemesi. İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 580-613. doi:https://doi.org/10.54282/inijoss.1121405
• Şahin, A. (2007). Ergenlerde dindarlık ve benlik. Konya: Adal Ofset.
• Şahin, A. (2025). Ergenlerde Dindarlık-benlik saygısı ilişkisi. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19/19, 187-198.
• Şimşek, E. (2004). Çocukluk dönemi dinî gelişim özellikleri ve din eğitimi. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 4(1), 207-220.
• Yavuz, K. (1992). Çocuğun dünyası ve gelişme. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• Yavuz, K. (2012). Çocukta dinî duygu ve düşüncenin gelişmesi (3. baskı). İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Yavuzer, H. (2022). Çocuk psikolojisi (47. baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yüksel, A. Ş. (2021). Dinî gelişim. Din psikolojisi (6. baskı) içinde (s. 109-126). Ankara: Grafiker Yayınları.