Küresel Bir Kültür Olarak Fast Food, Televizyon izleyiciliği, Reklamlar ve Obezite Sorunu

Year 2012, Issue: 16, 101 - 119, 30.06.2012

Mukadder Çakır Aydın

Abstract

Küreselleşme sürecinin 1980’lerden itibaren yoğunlaşması ile birlikte küresel bir kitle kültürünün gelişiminden, bu kültürün hayatın birçok alanında standart ve homojen bir karakterde yayılmış olmasından söz edilmektedir. Fast food yemek tarzı, televizyon izleyiciliği ve reklâmlar küresel kitle kültürünün özelliklerine oldukça benzeyen yapılarıyla, obezitenin hızlı artışındaki olası etmenler olarak dikkat çekmektedir. Gıda endüstrisi ve reklâmcılık sektöründeki birçok kişi obezitenin, fast food, televizyon izleyiciliği ve reklâmlarla ilgisini kabul etmese de, hem kamuoyu, hem resmi kurumlar, hem de araştırmaları uluslararası literatürde kabul görmüş birçok bilim insanı ve sağlık uzmanı bu sorundaki bağlantıların üzerinde ısrarla durmaktadırlar. Bu makalede de obezitenin artışı ile fast food kültürünün tüm dünyaya yayılması, televizyon izleyiciliğinin artışı ve ona bağlı olarak yiyecek reklâmlarının etkisinin artmasındaki karşılıklı etkileşimlere değinilmiş, tartışmalardan ve araştırma sonuçlarından örnekler verilmiş, daha sonra da demokratik toplumlar çerçevesinde olası çözüm önerileri üzerinde durulmuştur

Keywords

Küresel kitle kültürü, obezite, fast food, televizyon izleyiciliği, reklâmlar

Fast Food, Television Spectatorship, Advertisements As A Global Mass Culture and Obesity

Abstract

Due to the fact that globalization process has become intense since 1980s, the development of a global mass culture which spread in a standard and homogenous nature at various aspects of life is at underway. Eating fast food, television spectatorship and advertisements draw attention as the possible factors that cause the rapid increase in obesity with their considerably similar structures to the characteristics of global mass culture Even though most people at food and advertising sector do not accept that obesity has a connection with fast food, television spectatorship and advertisements, several scientist and health care providers have been insistently emphasizing these connections. In this article, the mutual interaction of the increase in obesity with the widespread of fast food culture all over the world, the increase of spectatorship of television and correspondingly the increasing effect of the food advertising are emphasized, examples from the discussions and results of research are given and possible solutions within democratic societies are offered.

Keywords

Global mass culture, obesity, fast food, television spectatorship, advertisements

References

• Adorno, Theodor W. – Horkheimer, Max (1997). Dialectic of Enlightenment. London – New York:Verso.
• Alvy, M. Lisa – Calvert, Sandra L. (April 2008). “Food Marketing on Popular Children’s Web Sites: A Content Analysis” Journal of the American Dietetic Association. Vol: 108, Number: 4.
• Alpman, Nazım (2010). “ABD’de Şaşırtan Obezite Oranları” http://www.internethaber.com/abdde-sasirtan-obezite-oranlari-267132h.html. 27.2.2010.
• “ABD’de Çocuk Menüsü Yasaklandı, Türkiye’de 5 TL’den satışa devam” (2010) Akşam Gazetesi, 1.5.2010.
• Barboza, David (2003). “If You Pitch It They Will Eat”. The New York Times. 3.8.2003.
• Batada, A. – Wootan, M. G. (2010). “Nickelodeon Markets Nutrition Poor Foods to Children”. Brief Reports. www.cspinet.org/new/pdfnickelodeonmarketing.pdf.
• Bu yazının orijinalinin yayınlandığı yer için bkz.: American Journal of Preventive Medicine. 2007: 33 (1) 48-50. “Cips Reklâmlarına Kısıtlama” (2011).
• http://www.on5yirmi5.com/genc/content.aspx?c=24213. 27.2.2011. “Çocuk Reklâmları ve Öneriler” (2011).
• http://www.netdoktorum.com/saglik/haberoku.asp?ID=3633. 20.2.2011.
• Edwards, Jim, (2009). “Burger King Uses SpongeBob in Ads Despite Promise To “Reduce” Use of Cartoons Promoting Kids’ Meals”.
• http://www.bnet.com/blog/advertising-business/burger-king-uses-spongebob-in-ads-despite-promise-to8220reduce-8221-use-of-cartoons-promoting-kids-8217-meals/1126. 15.4.2009.
• “Franchising Nedir?” (2011). http://www.franchise.com.tr/franchise-nedir.html. 19.3.2011.
• Hall, Stuart (2010). “Yerel ve Küresel: Küreselleşme Etniklik”. Çev. Hakan Tuncel. http://ilef.ankara.edu.tr/dergi/ yazi.php?yad. 15.2.2011.
• Harms, John –Kellner, Douglas (2009). “Toward A Critical Theory of Advertising”. http://gseis.ucla.edu/faculty/kellner/2009_essays.html. 14.2.2011.
• Held, D.-McGrew A. (2008). “Giriş: Büyük Küreselleşme Tartışması”. Çev. Ali Serkan Mercan-Eray Sanot. (7- 69) Küresel Dönüşümler, Büyük Küreselleşme Tartışması, David Held-Anthony McGrew (der.) içinde. Ankara: Phoenix Yayınları.
• “Turdep II Sonuçlarının Özeti” (2011). http://www.itf.istanbul.edu.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=707&Itemid=52. 19.3.2011.
• Ives, Net (2004). “A Report an Childhood Obesity”. The New York Times. 25.2.2004.
• Karaosmanoğlu, K. – D. Durmuş, O. (2007). “Reklâmlar Aracılığıyla Değişen Genç Ebeveyn Kimlikleri”. (236- 246) Medya Okuryazarlığı, Nurçay Türkoğlu-Melda Cinman Şimşek (der.) içinde. İstanbul: Kalemus Yayınları.
• Kenan, Kasım (2009). “Obezite Çocuklar”. http://www.genelsaglikbilgileri.com/obezite-cocuklar/, Aralık 2009.
• Kellner, Douglas (2007). “The Conflicts of Globalization and Restructuring of Education” http://www.gseis.ucla. edu/faculty/kellner/essays/2007_KellnerKellner
• Douglas (2010). Medya Gösterisi, Çev. Zeynep Paşalı. İstanbul: Açılım Kitap.
• “kfcdoc” (2011). www.scribds.com/doc/49095660/kfcdoc, 18.3.2011.
• “Küresel Eşitsizlik Biçimleri - 1999 BM Kalkınma Programı Raporu” (2008). (502-509) Çev. Ali Serkan Mercan.
• Küresel Dönüşümler, Büyük Küreselleşme Tartışması, David Held-Anthony McGrew (der.) içinde. Ankara: Phoenix Yayınları.
• Livingstone, Sonia and Helsper, Ellen (2004). “Advertising Foods to Children: Understanding Promotion in the Context of Children’s Daily Lives”. www.lse.ac.uk/collections/media@lse/whoswho/sonialivingstone.htm, 14.2.2011
• Mann, Michael (2002). “Küreselleşme ve 11 Eylül”. Çev. Kemal Sarısözen (141-171) New Left Review Türkiye Seçkisi (2001/2) İstanbul: Everest Yayınları
• Mutlu, Erol (2001). “Ne Olacak Bu Kamu Yayıncılığının Hali?”. (23-78) Medya Politikaları. Erol Mutlu, Bülent Çaplı, Beybin Kejanlıoğlu ..vd. (der.) içinde. Ankara: İmge Kitabevi.
• Mutlu, Erol (2005). Globalleşme, Popüler Kültür ve Medya, Ankara: Ütopya Yayınları “Obezite (Şişmanlık) Nedir?” (2011). http://www.cocukendokrindiyabet.org/?gln=sayfa&id=18&knr=1. 11.2.2011
• “Obesitiy: Preventing and Managing The Global Epidemic”. (2000). Report of a WHO Consultation. Genova: WHO (World Health Organization) Technical Report Series 894.
• Özgür, Derya (2011). “Fast Foodun Neden Olduğu Sağlık Sorunları!” . www.haber7.com/haber/20110307/, 14.3.2011.
• Pekman, Cem (2009). “AB’de Medya Okuryazarlığının Sonu: Ürün Yereştirme”. (569-576) Karaelmas 2009 Medya ve Kültür. Nurçay Türkoğlu – Sevilen Toprak Alayoğlu. (der.) içinde. İstanbul: Urban Yayınları.
• “Reklâmların Çocuklar Üzerindeki Olumsuz Etkileri” (2011).
• http://www.belgeci.com/reklamlarin-cocuklar-uzerindeki-olumsuz-etkileri-belgesi-2074, 9.2.2011.
• Ritzer, George (1998). Toplumun McDonaldlaştırılması, Çağdaş Toplum Yaşamının Değişen Karakteri Üzerine Bir İnceleme. Çev. Şen Süer Kaya. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. RTÜK, “Yayıncılık Etik İlkeleri”. (2011).
• http://www.rtuk.org.tr/sayfalar/IcerikGoster.aspx?icerik_id=ceb44980-c47e-4364-9b6a-1e3242552102
• “RYD Hakkında”, RYD (2011). http://www.ryd.org.tr/ryd_hakkinda-content-m-1-1.html
• Savran, Bülent (2011). “Reklâmlarda Tıbbi Etik” .Tıp Dünyası Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyi Yayın Organı. http://www.ttb.org.tr/TD/TD68/5.html
• Smith, Anthony (2008). “Küresel Bir Kültüre Doğru mu?” Çev. Bülent Özçelik (330-339) Küresel Dönüşümler, Büyük Küreselleşme Tartışması, David Held-Anthony McGrew (der.) içinde. Ankara: Phoenix Yayınları.
• Sonay, Nesrullah (2011). “Türkiye’ye Acı Haber”. Bugün Gazetesi. 8 Mart 2011.
• Temel, Halime – Korkmaz, Turhan (2009).“Reklâmlarda Kadının Temsil Biçimleri”. (511-525) Karaelmas 2009
• Medya ve Kültür. Nurçay Türkoğlu – Sevilen Toprak Alayoğlu. (der.) içinde. İstanbul: Urban Yayınları.
• Türkoğlu, Nurçay (2009). İletişim Bilimlerinden Kültürel Çalışmalara, Toplumsal İletişim, Tanımlar, Kavramlar, Tartışmalar. İstanbul: Urban Yayınları.
• Türkoğlu, Nurçay (2007). “Okuryazarlıktan Medya Okuryazarlığına: Şifrelerin Ortaklığını Aramak”. (276-283)
• Medya Okuryazarlığı. Nurçay Türkoğlu – Melda Cinman Şimşek (der.) içinde İstanbul:Kalemus Yayınları.
• Uskun, Ersin; Mustafa Öztürk, Ahmet Nesimi Kişioğlu, Sema Karabıyık, Reha Demirel (2005). “İlköğretim Öğrencilerinde Obezite Gelişimini Etkileyen Risk Faktörleri”, Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2005: 12 (2) 19-25.
• ZenithOptimedia (2009). “Advertising Expenditure Forecasts”. http://ww.zenithoptimedia.com/, 11.2.2011.