Öğretimsel Liderlik, Öğretmen İş birliği ve Okul Etkililiği Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Year 2024, Volume: 26 Issue: 4, 1628 - 1646, 17.12.2024

Tuba Yücel , Berna Yüner

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1256574

Abstract

Mevcut araştırmada öğretmen görüşlerine göre okul yöneticilerinin öğretimsel liderlikleri , öğretmen iş birliği ile okul etkililiği arasındaki ilişkinin incelenmektedir. Değişkenler arasındaki ilişki korelasyonel araştırma modeli ile belirlenmiştir. Araştırmanın evreni 2020-2021 eğitim öğretim yılında Yozgat ili Sorgun ilçesinde ilkokul ve ortaokullarda görev yapan 565 öğretmendir. Araştırma uygun örnekleme yöntemiyle belirlenmiş 256 öğretmen ile yürütülmüştür. Araştırmada “Öğretimsel Liderlik Ölçeği”, Etkili Okul Ölçeği” ve “Öğretmenler Arasında Mesleki İş birliğine Yönelik Tutum Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma sonucunda öğretmen görüşlerine göre yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışlarının ve okulların etkililiğinin yüksek düzeyde; meslektaş iş birliğinin ise çok yüksek düzeyde olduğu saptanmıştır. Araştırmanın sonucuna göre öğretmenlerin kurumlarındaki çalışma süresi ile yöneticilerin öğretimsel liderlik davranışları ve okul etkililiği arasında anlamlı farklılıklar varken, öğretmenlerin kurumlarındaki çalışma süresi ile mesleki iş birliği arasında anlamlı bir fark oluşturmamıştır. Öğretmenlerin yöneticileri ile çalışma süresi ile yöneticilerin öğretimsel liderlik davranışları, mesleki iş birliği ve okul etkililiği arasında anlamlı farklılıklar gözlemlenmiştir. Ancak öğretmenlerin hizmet içi eğitim alıp almaması ile sendika üyeliği olup olmaması, yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışları, mesleki iş birliği ve etkili okul hakkındaki algılarında anlamlı bir fark oluşturmamaktadır. Mesleki iş birliği ile etkili okul arasında ve, öğretimsel liderlik ile mesleki iş birliği arasında pozitif yönde orta düzeyde, öğretimsel liderlik davranışları ve okul etkililiği arasında pozitif yönlü yüksek düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışları ve meslektaşlar arasındaki iş birliğinin okul etkililiğinin anlamlı bir yordayıcısı olduğu, öğretimsel liderliğin daha güçlü bir yordayıcı olduğu saptanmıştır. Sonuç olarak, yöneticilerin öğretimsel liderlik davranışları ve öğretmenlerin mesleki iş birliğini arttıkça okulların etkililik düzeyinin artacağı söylenebilir.

Keywords

öğretimsel liderlik, öğretmen iş birliği, okul etkililiği

Investigation Of the Relationship Between Instructional Leadership, Teacher Collaboration And School Efficiency

Abstract

In this study, it was aimed to examine the relationship between the instructional leadership characteristics of school administrators and teacher cooperation and school effectiveness. The relationship between the variables was determined by the correlational research model. The universe of the research is 565 teachers working in primary and secondary schools in Sorgun district of Yozgat province in the 2020-2021 academic year. The research was carried out with 256 teachers determined by convenient sampling method. "Instructional Leadership Scale", "Effective School Scale" and "Attitude Scale Towards Professional Collaboration Among Teachers" were used in the research. As a result of the research, according to the opinions of the teachers, the instructional leadership behaviors of the administrators and the effectiveness of the schools were found to be high; colleague collaboration was found to be at a very high level. According to the results of the study, while there were significant differences between the working time of teachers in their institutions and the instructional leadership behaviors of the administrators and the effectiveness of the school, there was no significant difference between the working time in the teachers' institutions and professional cooperation. Significant differences were observed between the duration of working with the administrators of the teachers and the instructional leadership behaviors of the administrators, professional cooperation and school effectiveness. However, whether teachers receive in-service training and union membership does not make a significant difference in the perceptions of their administrators about instructional leadership behaviors, professional cooperation and effective school. It has been observed that there is a moderately positive relationship between professional cooperation and an effective school, a moderately positive relationship between instructional leadership and professional cooperation, and a high level of positive correlation between instructional leadership behaviors and school effectiveness. It has been determined that the instructional leadership behaviors of school administrators and the cooperation between colleagues are a significant predictor of school effectiveness, and instructional leadership is a stronger predictor. As a result, it can be said that the level of effectiveness of schools will increase as the instructional leadership behaviors of the administrators and the professional cooperation of the teachers increase.

Keywords

instructional leadership, teacher collaboration, school efficiency

References

• Aksoy Kürü, S. (2021). Dönüşümcü ve etkileşimci liderlik ile örgütsel özdeşleşme arasındaki ilişki: bir meta-analiz çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 678-697. DOI: 10.31592/aeusbed.735373.
• Aktepe, V. ve Buluç, B. (2014). Sınıf öğretmenlerinin algılarına göre okul yöneticilerinin öğretim liderliği özelliklerinin değerlendirilmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 227-247.
• Alanoğlu, M. (2014). Ortaöğretim kurumlarının örgütsel öğrenme düzeylerinin okul etkililiği ve örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniveristesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Altun, T., Güler, M. ve Türkdoğan, A. (2015). Matematik öğretmenlerinin zümre öğretmenler kurulunun etkililiği hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 14(2), 395-406.
• Altunay, E. (2017). Sınıf yönetiminde öğretmenlerin öğretimsel liderlik rolleri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(37), 19-44.
• Arslantaş, H. İ. ve Özkan, M. (2014). Öğretmen ve yönetici gözüyle etkili okulda yönetici özelliklerinin belirlenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 8(26), 181-193.
• Badavan, Y. ve Çobanoğlu, F. (2016). Başarılı okulların anahtarı: Etkili okul değişkenleri. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (26), 114-134.
• Balcı, A. (1988). Etkili okul. Eğitim ve Bilim, 12(70), 21-30.
• Balcı, A. (1993). Etkili okul kuram, uygulama ve araştırma. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi.
• Barnard, C. (1938). The functions of the executive. Cambridge: Harvard University Press.
• Baştepe, İ. (2009). Etkili okulun eğitim-öğretim süreci ve ortamı boyutlarının nitelikleri. Electronic Journal of Social Sciences, 8(29), 76-83.
• Bayram, F. ve Aypay, A. (2012). İlköğretim okullarında müdür etkililiği, okul iklimi ve öğrenci kontrol ideolojileri arasındaki ilişki. Eğitimde Politika ve Analiz Dergisi, 1(1), 49-63.
• Blatti, T., Clinton, J., & Graham, L. (2019). Exploring collective teacher efficacy in an international school in Shanghai. International Journal of Learning, Teaching and Educational Research, 18(6), 214–235.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş. Çokluk, Ö. ve Şekercioğlu, G. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö. ve Köklü, N. (2012). Sosyal bilimler için istatistik (10. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Cansoy, R., Parlar, H. & Polatcan, M. (2022) Collective teacher efficacy as a mediator in the relationship between instructional leadership and teacher commitment, International Journal of Leadership in Education, 25(6), 900-918, DOI: 10.1080/13603124.2019.1708470
• Cerit, Y. (2009). Öğretmenlerin örgütsel güven düzeyleri ile iş birliği yapma düzeyleri arasındaki ilişki. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 637-657.
• Chenoweth, K. (2009). It can be done, it’s being done, and here’s how. Phi Delta Kappan, 91(1), 38–43.
• Connolly, M. and James, C. (2006). Collaboration for school improvement: A resource dependency and institutional framework of analysis. Educational Management Administration & Leadership, 34(1), 69-87.
• Çelik, M. (2010). Öğretmen görüşlerine göre okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışı ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışlarının analizi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Eğtim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Derbedek, H. (2008). İlköğretim okul müdürlerinin öğretimsel liderlik özelliklerinin öğretmenlerin öz yeterlikleri üzerindeki etkileri (Bursa ili örneği). Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Dufour, R (2011). What is a professipnel learning community? Educational Leadership, 61(8), 6-11.
• Edmonds, R. (1979). Effective schools for the urban poor. Educational Leadership, 37(1), 15-24.
• Edmonds, R. and Frederickson, J. (1979). Causes of effective schools. New York: Board of Education.
• Eren, A. (2020). İlkokul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışları ile etkili okul arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Erkuş, A. (2017). Bilimsel araştırma süreci. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Eroğlu, M. ve Özbek, R. (2018). Zümre öğretmenler kurulu toplantılarının mesleki gelişim bağlamında incelenmesi, Researcher: Social Science Studies, 6(3), 255-271.
• Goddard, R. (2001). Collective efficacy: A neglected construct in the study of schools and student achievement. Journal of Educational Psychology, 93(3), 467–476.
• Goddard, Y. L., Goddard, R. D. and Tschannen Moran, M. (2007). A theoretical and empirical investigation of teacher collaboration for school improvement and student achievement in public elementary schools. Teachers College Record, 109(4), 877-896.
• Gökçe, F. ve Kahraman, P. B. (2010). Etkili okulun bileşenleri: Bursa ili örneği. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 173-206.
• Gümüşeli, A. İ. (2001). Çağdaş okul müdürlerinin liderlik alanları, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 28(28), 531–548.
• Güneş, S.(2014). Ortaokul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarının okulun akademik başarısına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Güngör, A.(2018). Etkili okul özelliklerinin dönüşümsel liderlik ve öğretmen bağlılığı ile ilişkisi. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Soyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Hallinger, P. and Murphy, J. (1985). Assessing the instructional management behavior of principals. The Elementary School Journal, 86(2), 217-247.
• Kaya, M. ve Yiğit, B. (2020). Okul yönetcilerinin öğretimsel liderlik davranışlarının incelenmesi. Academic Platform Journal of Education and Change, 3(1), 79-90.
• Kış, A. (2013). Okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarını gösterme düzeylerine ilişkin yönetici ve öğretmen görüşlerine yönelik bir meta-analiz. Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi, Eğtim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Kline, R.B. (2005), Principles and practice of structural equation modeling (2nd Edition ed.). New York: The Guilford Press.
• Klopf, G., Schelden, E. and Brennan, K. (1982). The essentials of effectiveness: A job description for principals. Principal, 61(4), 35-38.
• Kösterelioğlu, M. & Olukcu, E. (2019). Okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik rolleri ile öğretmenlerin örgütsel özdeşleşme düzeylerinin ilişkisi. Uluslararası Liderlik Eğitimi Dergisi, 2(2), 31-45.
• Kubilay, F. (2020). Yönetici ile öğretmen iş birliği düzeyinin öğretmen öz-yeterlik algıları üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, Lisansütü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Kurt, E. (2020). Okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışları ile sınıf rehber öğretmenlerinin rehberlik uygulamaları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman.
• Kuşaksız, N. (2010). Öğretmen görüşlerine göre ilköğretim okullarının etkili okul özelliklerine sahip olma düzeyleri (Üsküdar İlçesi Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Leithwood, K., Patten, S., & Jantzi, D. (2010). Testing a conception of how school leadership influences student learning. Educational Administration Quarterly, 46(5), 671–706
• Levine, D. U. and Lezotte, L. W. (1990). Unusually effective schools. A review and analysis of research and practice. UW-Madison: The National Center for Effective Schools.
• Meyer, M. J. and Macmillan, R. B. (2001). The Principal’s role in transition: ınstructional leadership ain’t what ıt used to be. İnternational Electronic Journal for Leadership in Learning, 5(13), 451-471.
• Milli eğitim bakanlığı. (2018). 2023 Eğitim Vizyonu. Retrieved from http://2023vizyonu.meb.gov. tr/doc/2023_EGITIM_VIZYONU.pdf
• OECD. (2019). TALIS 2018 results (Volume I): Teachers and school leaders as lifelong learners. Paris: Author. doi:10.1787/1d0bc92a-en
• Oral, Ş. (2005). İlköğretim okullarının etkili okul kavramı açısından değerlendirilmesi Batman ili örneği. Dicle Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
• Öğdem, Z. ve Özdemir, S. (2021). Mesleki öğrenme toplulukları olarak okullarda rol ve sorumluluklar. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(3), 2070-2089.
• Özdemir, S. ve Sezgin, A. G. F. (2002). Etkili okullar ve ögretim liderligi. Kirgizistan Manas Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 266-282.
• Özkaya, F. (2021). Okul etkililiğinin önündeki engellere ilişkin okul müdürlerinin görüşleri. Anatolian Journal of Educational Leadership and Instruction, 9(1), 119-144 .
• Öztürk, N., Özdemir, G., ve Sahin, S. (2020). Teachers' self-efficacy perceptions in terms of school principal's ınstructional leadership behaviours. International Journal of Progressive Education, 16(1), 25-40. doi: 10.29329/ijpe.2020.228.3
• Qadach, M., Schechter, C., & Da’as, R. A. (2019). Instructional leadership and teacher’s intent to leave: The mediating role of collective teacher efficacy and shared vision. Educational Management Administration & Leadership, 1–18.
• Sağır, M. (2011). İlköğretim okulu yöneticilerinin öğretimsel liderlik rolleri ve karşılaştıkları sorunlar. Doktora Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Souza, T. J. (2003). Collaboration in and of research and teaching. Retrieved from http://www.roguecom.com/roguescholar/collaboration.html in 29.12.2020.
• Şahin, A. ve Atbaşı, Z. (2020). Olumlu okul iklimi oluşturmada öğretmenin rolünün incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(3), 672-689. DOI: 10.31592/aeusbed.742972.
• Şahin, S. (2011). Öğretimsel liderlik ve okul kültürü arasındaki ilişki (İzmir ili örneği). Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(4), 1909-1928.
• Şenel, T. ve Buluç, B. (2016). İlkokullarda okul iklimi ile okul etkililiği arasındaki lişki . TÜBAV Bilim Dergisi, 9(4) , 1-12.
• Şişman, M. (1997). Öğretim liderliği. Ankara: Pegem A.
• Şişman, M. (2016). Factors related to instructional leadership perception and effect of instructional leadership on organizational variables: A meta-analysis. Educational Sciences: Theory ve Practice, 16(5), 1761-1787.
• Şişman, M. (2016). Şişman öğretim liderliği davranışları ölçeği: Geçerlik, güvenirlik ve norm çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(3), 375-400.
• Şişman, M. ve Turan, S. (2004). Dünyada eğitim ve yöneticilerinin yetiştirilmesine ilişkin başlıca yönelimler ve Türkiye için çıkarılabilecek bazı sonuçlar . Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2 (1), 13-26 .
• Tabachnick, B. G. and Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Boston, MA: Pearson. Tschannen Moran, M. (2001). Collaboration and the need for trust. Journal of Educational Administration, 39(4), 308-331.
• Tschannen-Moran, M., & Barr, M. (2004). Fostering student learning: The relationship of collective teacher efficacy and student achievement. Leadership and Policy in Schools, 3(3), 189–209.
• Türker, Y. (2010). İlköğretim okullarının etkililik düzeyleri ile örgüt sağlığı arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Uğurlu, C. T. ve Abdurrezzak, S. (2016). Etkili okul ve okul liderliğine ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 22(3), 401-428.
• Yıldırım, K. ve Şahan Özer, S. (2021). Mesleki iş yükünün öğretim performansi üzerindeki algisal etkisi temelinde okullarin örgütsel etkililiğinin incelenmesi. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 1311-1357.
• Yılmaz, E. (2010). İlköğretim okulu müdürlerinin öğretimsel liderlik rolleri ile etkili okul arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğtitm Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yılmaz, K. ve Çelik, M. (2020). Öğretmenler arasında mesleki işbriliğine yönelik tutum ölçeği geliştirilmesi. Manas Sosyal Araştırma Dergisi. 9(2), 731-740.