Bıg Impacts Of Small Screens: Chıldren And The Interactıon Wıth The Dıgıtal World

Year 2025, Volume: 27 Issue: Aile Özel Sayısı, 502 - 520, 19.10.2025

Şükriye Ünal Tokpunar , Hüseyin Koçak

https://doi.org/10.32709/akusosbil.1728767

Abstract

Digital technologies have become an indispensable part of modern life. Through the internet, mobile devices, and digital platforms, individuals' communication styles, work methods, and daily lives are changing significantly. While adults can assess the benefits and risks of these technologies, children do not have this awareness due to their developmental stage. Therefore, it is important to minimize risks in order for children to establish a healthy relationship with the digital world. Digital technologies offer children easy access to educational content, opportunities to develop communication skills, and the chance to explore the world from different perspectives. However, prolonged use of screens can lead to negative effects such as distraction, sleep problems, and physical inactivity. In addition, the risk of exposure to violence and inappropriate content is also increasing. The purpose of this article is to examine parents' views on children's media use in the digital age. Parents' observations, experiences, attitudes, and concerns on this subject were addressed. Furthermore, the effects of the digital environment on children's development were evaluated from the parents' perspective. To this end, the study investigated how parents guide their children in their use of digital media and what measures they take to address the problems they encounter. The study was conducted using a qualitative research approach. A phenomenological research design was used. Data were collected using a semi-structured interview form. Interviews were conducted with parents of children aged 10-13. The results of this study revealed that parents have serious concerns about the effects of digital media use on children's development and have developed various strategies to manage this process. In addition, parents have been observed to take a critical approach to digital content and to resort to methods such as monitoring, restriction, and guidance in order to protect their children. However, it has been observed that these efforts are sometimes insufficient in the face of the rapid changes in the digital world.

Keywords

PARENT , CHİLD , DİJİTAL TECHNOLOGY , DİGİTAL RİSKS

Küçük Ekranların Büyük Etkileri: Çocuklar ve Dijital Dünyanın Etkileşimi

Abstract

Dijital teknolojiler, günümüz yaşamının vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. İnternet, mobil cihazlar ve dijital platformlar aracılığıyla bireylerin iletişim biçimleri, çalışma yöntemleri ve günlük yaşamları büyük ölçüde değişmektedir. Yetişkinler bu teknolojilerin fayda ve risklerini değerlendirebilirken, çocuklar gelişimsel olarak bu farkındalığa sahip değildir. Bu nedenle çocukların dijital dünyayla sağlıklı bir ilişki kurmaları için risklerin en aza indirilmesi önemlidir. Dijital teknolojiler çocuklara eğitsel içeriklere kolay erişim, iletişim becerilerinde gelişim ve dünyayı farklı açılardan tanıma fırsatı sunar. Ancak ekranların uzun süreli kullanımı dikkat dağınıklığı, uyku sorunları ve fiziksel hareketsizlik gibi olumsuz etkilere yol açabilmektedir. Ayrıca şiddet ve uygunsuz içeriklere maruz kalma riski de artmaktadır. Bu makalenin amacı, dijital çağda çocukların medya kullanımına yönelik ebeveyn görüşlerini incelemektir. Ebeveynlerin bu konudaki gözlemleri, deneyimleri, tutumları ve endişeleri ele alınmıştır. Ayrıca dijital ortamın çocukların gelişimine etkileri, ebeveyn bakış açısıyla değerlendirilmiştir. Bu amaçla, ebeveynlerin çocuklarını dijital medya kullanımında nasıl yönlendirdikleri ve karşılaştıkları sorunlara karşı ne tür önlemler aldıkları araştırılmıştır. Çalışma, nitel araştırma yaklaşımıyla yürütülmüştür. Fenomenolojik araştırma deseni kullanılmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme formuyla veriler elde edilmiştir. 10-13 yaş aralığında çocuğu olan 24 ebeveynle görüşme yapılmıştır. Bu araştırmanın sonucunda, ebeveynlerin dijital medya kullanımının çocukların gelişimi üzerindeki etkilerine dair ciddi endişeler taşıdığı ve bu süreci yönetmekte çeşitli stratejiler geliştirdikleri ortaya çıkmıştır. Ayrıca, ebeveynlerin dijital içeriklere yönelik eleştirel yaklaşımlar sergilediği, çocuklarını koruma amacıyla denetim, sınırlama ve rehberlik gibi yöntemlere başvurdukları görülmüştür. Ancak bu çabanın, dijital dünyanın hızlı değişimi karşısında zaman zaman yetersiz kaldığı gözlemlenmiştir.

Keywords

ÇOCUK , EBEVEYN , DİJİTAL TEKNOLOJİ , DİJİTAL RİSKLER

References

• Aktaş Arnas, Y. (2005). 3-18 Yaş Grubu Çocuk ve Gençlerin İnteraktif İletişim Araçlarını Kullanma Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 4(4), 59-66, chromeextension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/http://www.tojet.net/articles/v4i4/449.pdf Erişim Tarihi: (23. 09.2024).
• Aral, N. (2022). Dijital dünyada çocuk olmak. TRT Akademi, 7(16), 1136-152. Erişim Tarihi: 14.10.2024, chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2678074.
• Arslan, E., Bütün, P., Doğan, M., Dağ, H., Serdarzade, C., & Arıca, V. (2014). Çocukluk çağında bilgisayar ve internet kullanımı. Çocuk Hastalıkları Dergisi, chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://jag.journalagent.com/behcetuz/pdfs/BUCHD_4_3_195_201.pdf 4(3), 195-201. (Erişim Tarihi: 20.09.2024).
• Aslan, D. ve Zinderen, A. (2024). ebeveynlerin dijital ebeveynlik rollerini üstlenme süreçleri. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, 46,75-96. doi: 10.17829/turcom.1489277
• Aygül, H., ve Apak, F. (2019). Değişen sosyallikler ve yeni sosyalleşme pratikleri ekseninde youtube ve çocuk youtuberlar. Aygül H. ve E. Eke (Ed.) Dijital Nesillerin Teknoloji Bağımlılığı içinde (s. 143-173). Ankara: Nobel Yayıncılık. Chonchaiya, W. ve Pruksananondo, C. (2008). Television viewing association with delayed language development, Acta Pediat, 97(7):977-82. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18460044/, (Erişim Tarihi: 19.09.2024).
• Clark, L. S. (2011). Parental Mediation Theory for the dijital age. communication theory, 21(4), 323-343. https://doi.org/10.1111/j.1468-2885.2011.01391.x
• Çelik, E. (2018). İnternet ortamındaki şiddet sunumları ve yol açtığı sosyal travmalar. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 5(3), 280-296,
• Çelik, S. ve Ulusoy, B. (2019). Bilgisayar oyunlarının ortaokul öğrencilerinin sosyal yaşamına etkisi. The Journal of Social Science, 3(5), 46-60, doi: 10.30520/tjsosci.522570
• Ertürk, N. E. (2021). Dijital ve Varoluş: Dijitalin soykütüğüne doğru. Doğu Batı Düşünce Dergisi, 86, 157-171, (Dijital Çağ)
• Esdemir Meral, S. ve Tezel Şahin, F. (2019). Teknoloji ile büyüyen çocuklar. H. H. Aygül (Ed), Dijital Nesillerin Teknoloji Bağımlılığı içinde (ss. 89-112). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Furedi, F. (2013). Therapy culture (A. Tüfekçi Çev.) İstanbul: İz Yayıncılık.
• Goffman, E. (2020). Günlük yaşamda benliğin sunumu (Çev. B. Cezar). İstanbul: Metis Yayınları.
• Hinkley, T., Verbestel, V., Ahrens, W., Lissner, L., Molnar, D., Moreno, L. A., & Russo, P. (2014). Early childhood electronic media use as a predictor of poorer well-being: A prospective cohort. Jama Pediatrics, 168(5), 485-492, doi: 10.1001/jamapediatrics.2014.94
• İlhan, V. ve Aydın, H. (2019). Okul topluluğu üyelerinin internet ve mobil iletişim teknolojileri ile etkileşimin olası risklerin üzerine düşünceleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(64), 756-772, doi: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2019.339.
• İnan Kaya, G., Mutlu Bayraktar, D. ve Yılmaz, Ö. (2018). Digital parenting: perceptions on digital risk. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 137-163. doi: 10.23863/kalem.2018.96.
• Kabar, P. (2024). Sanal dünyada maskelerimiz: sanal kimlik, benlik saygısı ve internet bağımlılığının ilişkisi. Bağımlılık Dergisi, 25(3), 244-253. doi: 10.51982/bagimli.1365492.
• Karayağız Muslu, G. B. (2009). Çocuk ve gençlerde internet kullanımı. TAF Preventive Medicine Bulletin, 8 (5), 445- 450.
• Karagözoğlu Aslıyüksek, M. (2016). Bilgi Teknolojileri ve dijitalleşmenin türkiye’de bilgibilim literatürüne yansıması: bilgi dünyası dergisi örneği (2000-2014). Bilgi Dünyası, 17(1), 87-103.
• Kilbey, E. (2019). Çocuğunuz dijital dünyanın esiri olmasın (Çev. E. Söğüt). Ankara: Paloma Yayınları.
• Mead, G. H. (2021). Zihin Benlik ve Toplum (3. Baskı), (Çev. Y. Erdem). Ankara : Heretik Yayınları.
• Nadesan, H. M. (2010). Governing chilhood ınto the 21st century. Newyork: Palgrave Macmillan.
• OFCOM. (2024). Children and Parents: Media Use and Attitudes.Report.https://www.ofcom.org.uk/__data/assets/pdf_file/0024/234609/childrens-media-use-and-attitudes-report-2022.pdf (Erişim Tarihi: 20.09.2024).
• Olgundeniz, S. S., & Aydoğan, Ü. (2023). Dijital yayın platformlarında ebeveyn denetimi ve çocuk erişimine yönelik bir araştırma: Netflix, Amazon Prime Video ve Disney+ örnekleri. TRT Akademi, 8(19), 786-813. doi: 10.37679/trta.1328932.
• Pamuk, Ş. (2021). Korku çağında çocuk yetiştirmek (2. Baskı). İstanbul: Varlık Yayınları.
• Postman, N. (1995). Çocukluğun yokoluşu (1. Baskı), (Çev K. İnal). İmge : Kitabevi.
• Ritzer , G., & Stepnisky, J. (2013). Çağdaş sosyoloji kuramları ve klasik kökenleri (4. Baskı), (Çev. I. Ertuna Howison). Ankara: De Ki Yayınları.
• Saldana, J. (2019). Nitel araştırmacılar için kodlama el kitabı (Çev. A. T. Akcan, S. N. Şad). Ankara: Pegem Akademi.
• Tezcan, M. (2000). Sosyolojiye giriş. Ankara : Anı Yayıncılık.
• Timisi, N. (2011). Elekronik bakıcı: televizyon çocuk ilişkisine genel bir bakış. İstanbul: Derin Yayınları.
• Tuna Uysal, M. ve Tan Eren, G. (2019). Dijitalleşmiş şiddet: dijital oyunlardaki şiddet ögelerinin çocuklar üzerindeki etkisi. H. H. Ed. Aygül, Dijital Nesillerin Teknoloji Bağımlılığı içinde (ss. 113-138). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• TÜİK. (2021). Çocuklarda bilişim teknolojileri kullanım araştırması. https://data.tuik.gov.tr/bulten/ındex?p=41132, (erişim tarihi: 20.09.2024).
• Türkiye,E.K.(2010). Avrupa Çevrimiçi çocuklar Projesi, hromeextension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.lse.ac.uk/media-and-communications/assets/documents/research/eu-kids-online/participant-countries/turkey/TurkeyExecSum.pdf, (Erişim Tarihi: 20.09.2024).
• Uyan, S. (2023). Dijital dünyada ebeveyn olmak (6. Baskı). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Yay, M. (2019). Dijital ebeveynlik (2. Baskı). İstanbul: Yeşilay Yayınları.
• Yetim, N., & Yetim, Ü. (2008). Medya temsillerinde özne ve nesne olarak çocuk. Y. Giritli (Ed), Medya ve Çocuk Rehberi (ss. 100- 116). Konya: Eğitim Kitabevi.
• Yılmaz, A. Y. (2023). Dijital ebeveynlikte çocukların izlenmesi. Dijital Teknolojiler ve Eğitim Dergisi, 2(1), 47-56, doi: https://doi.org/10.5281/zenodo.8154930
• Yılmaz, B. (2022). Ortaöğretim öğrencilerinin dijital oyun oynama motivasyonları ve oyun oynama davranışlarının farklı zamanlarda incelenmesi. Bağımlılık Dergisi, 23(2), 131-129, doi: https://doi.org/10.51982/bagimli.948872.
• Yıldırım, B. (2015). İçerik çözümlemesi yönteminin tarihsel gelişimi uygulama alanları . B. (Ed). Yıldırım içinde, iletişim araçlarında yöntemler içinde (ss. 105-154). Konya: Literatür Yayınları.