Hizmetkâr Liderlik ve Örgütsel Sinizm Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Hizmet Sektöründe Bir Araştırma

Year 2021, Volume: 5 Issue: 1, 453 - 472, 26.01.2021

Berna Küçük Ercan Yavuz

https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.816809

Cited By: 4

Abstract

Hizmetkâr liderlik kavramını ilk olarak Robert K. Greenleaf 1977 yılında “Hizmetkâr olarak lider” adlı eserinde ele alarak incelemiştir. Hizmetkâr liderlik yaklaşımın en önemli özelliği liderin izleyicilerine hizmet eden konumda olmasıdır. Örgütsel sinizm, örgütlerin son zamanlarda karşılaştıkları önemli sorunlarından biridir. Sinizm, umutsuzluk, karamsarlık ve güvensizlik gibi olumsuz duyguları barındıran bir kavramdır. Bu durum örgüt bireyleri arasında hayal kırıklığı, olumsuz davranışlar ve iş veriminin düşmesi gibi olumsuz sonuçlara neden olmaktadır. Bu çalışmanın temel amacı hizmetkâr liderlik ve örgütsel sinizm arasındaki ilişkiyi incelemektir. Ayrıca hizmet sektöründe çalışanların demografik özelliklerine göre hizmetkâr liderlik algılarının ve örgütsel sinizm düzeylerinin anlamlı farklılık gösterip göstermediğini belirleme amaçlanmıştır. Araştırma grubunu Ankara’daki büyük ve çok büyük ölçekli alışveriş merkezlerinin çalışanları oluşturmaktadır. Çalışma da Basit tesadüfi örnekleme yöntemi kullanılarak 380 işgörene ulaşılmıştır. Araştırmaya veri toplamak maksadıyla anket uygulanmış, işgörenlerin bazılarının araştırma ölçeğini eksik cevaplandırdıkları için 336 anket değerlendirmeye alınmıştır. Araştırma da kullanılan anketin ilk bölümünde hizmetkâr liderlik ve örgütsel sinizm ilişkisini etkileyebileceği düşünülen demografik faktörler içeren kişisel bilgi formu, ikinci bölümünde 27 ifadeden oluşan hizmetkâr liderlik ölçeği, anketin üçüncü bölümünde 13 maddeden oluşan örgütsel sinizm ölçeği kullanılmıştır. Çalışmada yapılan korelasyon analizi sonucunda Hizmetkâr liderlik ile örgütsel sinizm arasında negatif yönlü, zayıf ilişki olduğu saptanmıştır. Basit doğrusal regresyon analizi sonucunda hizmetkâr liderlik algılarının örgütsel sinizme düşük düzeyde bir etkisi olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuca göre çalışanların hizmetkâr liderlik algıları arttıkça örgütsel sinizm düzeylerinin azalacağı düşünülmektedir.

Keywords

Liderlik, Hizmetkâr Liderlik, Sinizm, Örgütsel Sinizm

References

• AĞIRDAN, Ö. (2016).Örgütsel sinizm: hastane çalışanları üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• AKBEN, S. (2014). Sağlık sektöründe hizmetkâr liderlik algılaması, stres, örgütsel sinizm davranışı arasındaki ilişkinin incelenmesi (Kahramanmaraş Necip Fazıl şehir hastanesi örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• AKDEMİR, B., KIRMIZIGÜL, B., ZENGİN, Y. (2016). Örgütsel sinizm ile iş performansı arasındaki ilişki ve bir araştırma, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6 (2), 115-130.
• ALTAY, H., DEDEOĞLU, B.B. (2016). Etik liderlik ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkide örgütsel sinizm ve işe yabancılaşmanın aracılık rolü: Antakya turizm sektörü çalışanları örneği, Balkan Sosyal Bilimler Dergisi,12, 458-474.
• ARSLAN, E. T. (2012). Süleyman Demirel Üniversitesi iktisadi ve idari bilimler fakültesi akademik personelinin genel ve örgütsel sinizm düzeyi. Doğuş Üniversitesi Dergisi,13 (1), 12-27.
• BAKAN, İ. (2008). Örgüt kültürü ve liderlik türlerine ilişkin algılamalar ile yöneticilerin demografik özellikleri arasındaki ilişki: Bir alan araştırması. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10 (14), 13-40.
• BAKAN, İ., DOĞAN, İ.F.(2013). Liderlik: güncel konular ve yaklaşımlar. Ankara: Gazi Kitabevi.
• BALAY, R., KAYA, A. GENÇDOĞAN Yılmaz, R. (2014). Eğitim yöneticilerinin hizmetkâr liderlik yeterlikleri ile farklılıkları yönetme becerileri arasındaki ilişki. Eğitim Bilimleri Araştırma Dergisi,4 (1), 229-249.
• BRANDES, P., DHARWADKAR, R., DEAN, J. W. (1999). Does Organizational Cynicism Matter? Employee And Supervisor Perspectives On Work Outcomes. Eastern Academy of Management Proceedings, 150-153.
• BOLAT, T., AYTEMİZ SEYMEN, O., BOLAT, O.İ., ERDEM, B. (2009). Yönetim ve Organizasyon. Detay Yayıncılık, 165.
• CİNNİOĞLU, H. (2018). Etkileşimci liderlik, dönüşümcü liderlik, hizmetkâr liderlik, iş tatmini ve işten ayrılma niyeti ilişkisi: yiyecek içecek işletmelerinde bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• DURMAZ, C. (2019). Babacan liderlik - örgütsel sinizm ilişkisinde yıldırma değişkeninin aracı, bireycilik - toplulukçuluk değişkeninin düzenleyici rolü (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• DÜLKER, A.P. (2019). Dönüşümcü liderlik ve örgütsel sinizm ilişkisi: Balıkesir ili örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• ERDİNÇ, F. (2018). Kriz yönetiminde etkin liderlik(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• ERDOST, H. E., KARACAOĞLU, K., REYHANOĞLU, M. (2007). Örgütsel sinizm kavramı ve ilgili ölçeklerin Türkiye’deki bir firmada test edilmesi. 15. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiri Kitabı, 514-524.
• FINDIKÇI, İ. (2009). Bir gönül yolculuğu hizmetkâr liderlik. İstanbul: AlfaYayıncılık.
• GENÇ, N. (2012). Yönetim ve Organizasyon: Çağdaş Sistemler ve Yaklaşımlar (Dördüncü Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık
• GÖVEZ, E. (2013). Örgütsel sinizm ve dönüştürücü/ etkileşimci liderlik arasındaki ilişki bir Uygulama (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• GÜL, H., AĞIRÖZ, A. (2011).Mobbıng ve örgütsel sinizm arasındaki ilişkiler: Hemşireler üzerinde bir uygulama, Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13 (2), 29-49.
• İŞ, E., BALCI, S., KAYAN, M.S. (2017). Mardin Artuklu Üniversitesi öğrenci profili ve harcama analizi, Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 6 (1), 137-150. KANAR, D. (2015). Hastanede çalışan idari personelin genel ve örgütsel sinizm düzeyinin Belirlenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Okan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• KAYA, E. (2019). Hizmetkâr liderlik: turizm sektöründe bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• KILIÇ, K. C., AYDIN, Y. (2016). Hizmetkâr liderlik ölçeğinin Türkçe uyarlaması: güvenirlik ve geçerlik çalışması, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 18 (30), 106-113.
• KOÇEL, T. (2015). İşletme yöneticiliği (Onaltıncı Baskı). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• MISIR, S. (2019). Örgütsel sinizm ve işe yabancılaşma ilişkisi: İstanbul’da hizmet sektörü çalışanları üzerinde bir uygulama (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• MURAT, G. (2017). Karanlık kişilik özellikleri ile sinizm arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• MÜLAYİM, M. (2019). Dönüşümcü ve etkileşimci liderlik tarzlarının örgütsel sinizm üzerindeki etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, Tokat.
• ÖZLER, D. E., ATALAY, C.G., ŞAHİN, M. D. (2010). Örgütlerde sinizm güvensizlikle mi bulaşır?.Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2 (2), 47-57.
• PURTUL, A.N. (2018). Örgütsel sinizmin çalışan performansına etkisi (bir belediye örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• SABUNCUOĞLU, Z.,TÜZ, M. (1995).Örgütsel psikoloji. Bursa: Ezgi Kitabevi.
• SUCU, G. (2019). Okul müdürlerinin kurumlarında oluşturdukları iletişim iklimi ile öğretmenlerin örgütsel sinizm tutumları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa.
• SUR, Ö. (2010). Örgütsel sinizm: Eskişehir ili büro çalışanları üzerine bir alan Araştırması(Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• UĞUR, U., UĞUR, S. (2014). Yöneticilik ve liderlik ayrımında kişisel farklılıkların rolü, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 6 (1), 122-136.
• YAKIN, B. (2017). Örgütsel güven, örgütsel özdeşleşme ve örgütsel sinizm ilişkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• YALÇIN, U. (2017). Araştırma görevlilerinin örgütsel sinizm algılarının işten ayrılma niyetine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• YAVUZ, E. (2008). Dönüşümcü ve etkileşimci liderlik davranışının örgütsel bağlılığa etkisinin analizi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• YILDIRIM, G. (2015). Lise öğretmenlerinin örgütsel sinizm tutumları ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.