Pedagojik Formasyon Öğretmen Adaylarının Öğretim Sürecinin Düzenlenmesine Yönelik Öz-Yeterlik İnançlarının İncelenmesi

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 2, 566 - 598, 26.12.2017

Salih Akyıldız

Öz

Bu araştırmada pedagojik formasyon sertifika programında
öğrenim gören öğretmen adaylarının öğretim sürecinin düzenlenmesine yönelik
öz-yeterlik inançlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada tarama modeli
kullanılmıştır. Araştırmanın evreni, 2015-2016 öğretim yılı bahar yarıyılında
Trabzon, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fatih Eğitim Fakültesi’nde Pedagojik
formasyon programına katılan 900 öğrenciden oluşmaktadır. Örneklemi ise,
tesadüfî örnekleme yolu ile belirlenmiş 335 pedagojik formasyon öğretmen adayı
oluşturmaktadır. Araştırma verilerinin toplanmasında araştırmacı tarafından
geliştirilen, “Öğretim Sürecinin
Düzenlemesine Yönelik Öz-Yeterlik İnançları Ölçeği” kullanılmıştır.
Veriler, cinsiyet, alan ve dersi izleme değişkenlerine göre analiz edilmiştir.
Verilerin analizinde aritmetik ortalama, bağımsız gruplar t testi, tek yönlü
varyans analizi ve Bonferroni testleri kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara
göre; öğretmen adaylarının öğretim sürecinin düzenlenmesinde genel olarak
kendilerini yeterli olduklarına inandıkları anlaşılmıştır. Öğretmen adaylarının öz-yeterlik inançlarının dersin öğretim elemanı tarafından izlenme
durumuna, öğretmen adaylarının branşlarına göre anlamlı şekilde farklılaştığı;
öğretmen adaylarının öğretim sürecinin düzenlenmesine yönelik öz-yeterlik
inançlarının cinsiyet değişenine göre anlamlı bir farklılık göstermediği
saptanmıştır. Dersleri izlenen öğretmen
adaylarının öz-yeterlik inançlarının olumlu yönde gelişme gösterdiği sonucuna
varılmıştır. Öğretmen adaylarının öğretimin düzenlenmesine yönelik öz-yeterlik
inançlarının gelişebilmesi için adayların uygulamalarının izlenmesi ve onlara
yapıcı dönütler verilmesi önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen Eğitimi, Öğretmenlik Uygulaması, Öğretmen Inançları, Öz-Yeterlik

Kaynakça

• Adıgüzel, A. (2009). Sınıf Öğretmenlerinin öğrenme etkinliklerini düzenleme ve gerçekleştirme çabalarında zorlanma düzeyleri [Elektronik versiyon]. Yüzüncü yıl üniversitesi eğitim fakültesi dergisi, VI(II), 89-110.
• Akkoyunlu B. & Orhan F. (2003). Bilgisayar ve öğretim teknolojileri eğitimi (BÖTE) bölümü öğrencilerinin bilgisayar kullanma öz-yeterlik inancı ile demografik özellikleri arasındaki ilişki. [Elektronik versiyon]. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 2(3).
• Ashton, P.T. &Webb, R.B.(1986). Making a difference: Teachers’ sense of efficacy and Longman.
• Aşkar, P.,& Umay, A. (2001). İlköğretim matematik öğretmenliği öğrencilerinin bilgisayarla ilgili öz-yeterlik algısı. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(21).
• Ayan, M. (2011). Eğitim Fakültelerinin sınıf öğretmenliği bölümü programlarının öğretmenlik mesleği genel yeterliklerini kazandırma düzeyi. Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Bandura, A. (1995). Self-efficacy in changing societies. Cambridge university press.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: W. H. Freeman and Company.
• Başer, N., Günhan, B.C. & Yavuz G. (2005). İlköğretim öğretmen adaylarının ve öğretmenlerin öğretmen yeterlik algılarının karşılaştırılması üzerine bir araştırma. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi. 28-30 Eylül 2005 (syf. 515- 521). Denizli: Pamukkale Üniversitesi.
• Brownell, M. T.,& Pajares, F. (1999). Teacher efficacy and perceived success in mainstream in gstudents with learning and behavior problems. TeacherEducationand Special Education, 22(3), 154-164.
• Bilen, M. (2002). Plandan Uygulamaya Öğretim. Ankara: Anı Yayıncılık
• Büyükkaragöz, S., S., Muşta, M., C., Yılmaz, H. &Pilten, Ö.(1998). Öğretmenlik Mesleğine Giriş. -Eğitimin Bilimsel Temelleri- Konya: Mikro Basım Yayım Dağıtım
• Caprara, G. V., Barbaranelli, C., Steca, P., &Malone, P. S. (2006). Teachers' self-efficacybeliefs as determinants of jobsatisfactionandstudents' academicachievement: A study at theschoollevel. Journal of schoolpsychology, 44(6), 473-490.
• Çakıroğlu, J., Çakıroğlu, E. & Boone W. J. (2005). Pre-service teacher selfefficacy beliefs regarding science teaching: A comparison of preservice teachers in Turkey and the USA. Science Educator, 14(1), 31-40.
• Çelik, H. (2011). Teacher portfolıo: effects and ımplıcatıons for englısh language teachers’ competencıes and professıonal development. Ma Thesis. Republıc of Turkey Çanakkale Onsekiz Mart Unıversıty Educatıonal Scıences Instıtute Foreıgn Languages Teachıng Department Englısh Language Teachıng
• Çelikkaya, H. (1997). Eğitime Giriş, İstanbul: Alfa Basım Yayın Dağıtım
• Çelikten, M., Şanal, M. ve Yeni, Y. (2005), Öğretmenlik Mesleği ve Özellikleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 19, 207-237.
• Çiltaş, A., & Akıllı, M. (2011). Öğretmenlerin pedagojik yeterlilikleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (4), 64-72.
• Çocuk, H. E., Yokuş, G., & Tanrıseven, I. (2015). Pedagojik Formasyon Öğrencilerinin Öğretmenliğe ilişkin Öz-Yeterlik ve Metaforik Algıları: Mersin Üniversitesi Örneği/Pedagogical Formation Students’ Self-Efficacy and Metaforic Perceptions Related to Teaching Profession. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(32).
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem Akademi.
• Coşkun, M. K. (2010). Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Öz yeterlik Algılarının Çeşitli Değişkenler Açısından incelenmesi. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 1, 95-109
• Coşkun E., Gelen, Ġ., Öztürk, E. P. (2009). Türkçe öğretmen adaylarının öğretimi planlama, uygulama ve değerlendirme yeterlik algıları [Elektronik versiyon]. Mustafa kemal üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü dergisi, 6(2), 140-163.
• Demirel, Ö. (2007). Öğretim ilke ve yöntemleri –öğretme sanatı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Demirtaş, H., Cömert, M., & Özer, N. (2011). Öğretmen adaylarının özyeterlik inançları ve öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Eğitim ve Bilim, 36(159).
• Ekiz, D. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Elkatmış, M., Demirbaş M. ve Ertuğrul, N. (2013). Eğitim fakültesi öğrencileri ile formasyon eğitimi alan fen edebiyat fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik öz yeterlik inançları. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3(3), 41-50.
• Erden, M. (1998). Öğretmenlik Mesleğine Giriş. İstanbul: Alkım Yayınları
• Erdoğdu, M. Y., & Kurt, F. (2012). Öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme yeterlik algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(2), 23-36.
• Ertmer, P. A. (2005). Teacher pedagogical beliefs: The final frontier in ourquest for technology integration?Educational technology researchand development,53(4), 25-39.
• Field, A. (2009). Discovering Statistic Using SPSS for Windows. London: SAGE Publications
• Gencer, A.S. & Çakıroğlu, J. (2007). Turkish pre-service science teachers’ efficacy beliefs regarding science teaching and their beliefs about classroom management. Teaching and Teacher Education, 23(5), 664-675.
• Gömleksiz, M. N., & Fidan, E. K. (2011). Pedagojik formasyon programı öğrencilerinin web pedagojik içerik bilgisine ilişkin öz-yeterlik algı düzeyleri. Electronic Turkish Studies, 6(4).
• Güçlü, N. ve Cantekin, Ö. F. (2012). Professional and communication of the English instructors working in public high schools, İİB International Refereed Academic Social Sciences Journal,3(8),71-84.
• Gündoğdu, K., Aytaçlı, B., Aydoğan, R., & Yıldırım, C. (2015). Öğretmen Yeterlikleri Alanında Yazılan Makalelerin İçerik Analizi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 30-43.
• Gündoğdu, K. ve Silman, F. (2007). Eğitim Bilimine Giriş. Temel Kavramlar. (Editör: Zuhal Cafoğlu). Bir Meslek Olarak Öğretmenlik ve Etkili Öğretim. Ankara: Grafiker Yayıncılık Sf. 259- 292
• Ilgaz, G. Bülbül, T. ve Çuhadar, C. (2013). Öğretmen adaylarının eğitim inançları ile öz-yeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 50-65.
• Kahyaoğlu, M ve Yangın, S. (2007). İlköğretim öğretmen adaylarının mesleki öz-yeterliklerine ilişkin görüşleri [Elektronik versiyon]. Kastamonu eğitim dergisi, 15(1) 73-84.
• Karaca, E. (2006). Öğretimi Planlama, Uygulama ve Değerlendirme Yeterliklerine Yönelik Bir Algı Ölçeği. Eurasian Journal of Educational Research (EJER), (25).
• Karaca, E. (2006). Öğretimde planlama ve değerlendirme dersine yönelik bir tutum ölçeği geliştirme. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16, 213-230.
• Kararmaz, S., & Arslan, A. (2014). İlköğretim İngilizce Öğretmenlerinin Öğretmenlik Mesleği Özel Alan Yeterliklerine İlişkin Algılarının Belirlenmesi.
• Kaşkaya, A. (2012). Öğretmen yeterlikleri kapsamında yapılan araştırmaların konu amaç yöntem ve sonuçları açısından değerlendirilmesi [Elektronik versiyon]. Kuram ve uygulamada eğitim bilimleri, 12(2), 789-805.
• Kavrayıcı, C., & Bayrak, C. (2016). Öğretmen Adaylarının Öz-Yeterlik Algıları. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,1(2), 622-657.
• Kilmen, S., Kösterelioğlu, M. A., & Kösterelioğlu, İ. (2007). Öğretmen adaylarının ölçme değerlendirme araç ve yaklaşımlarına ilişkin yeterlik algıları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.
• Kiremit, H. Ö. (2006). Fen bilgisi öğretmenliği öğrencilerinin biyoloji ile ilgili özyeterlik inançlarının karşılaştırılması. Yayımlanmamış doktora tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• MEB. (2008). Öğretmen Yeterlikleri. Öğretmenlik Mesleği Genel ve Özel Alan Yeterlikleri. Sınıf Öğretmeni Özel Alan
• Milli Eğitim Bakanlığı-MEB (2014). Öğretmenlik Alanları, Atama ve Ders Okutma Esasları. Talim ve Terbiye Kurulunun 20.02.2014 tarihli ve 9 sayılı kurul kararı. 2678 sayılı Tebliğler Dergisi
• Milli Eğitim Temel Kanunu (1973). T.C. Resmi Gazete, 14574 MEB (2014). Öğretmenlik Alanları, Atama ve Ders Okutma Esasları. 20.02.2014 tarihli ve 9 sayılı Kurul kararı, 2678 sayılı Tebliğler Dergisi
• Özden Ö., D. & Özden, M. (2010). Öğretmen adaylarının öğretmenlik meslek bilgisi yeterliklerini kazanma düzeylerinin belirlenmesi: Dumlupınar üniversitesi örneği [Elektronik versiyon]. Balıkesir üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü dergisi, 12 (22), 175-186.
• Özdemir, S. M. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretim sürecine ilişkin öz-yeterlik inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 14(2), 277-306.
• Öğretmenlik Strateji Belgesi (2017) T.C. Resmi Gazete, 30091
• Özden, Yüksel (2005). Öğrenme ve Öğretmen, Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Pajares, F., (1996). Self-efficacy Beliefs in Academic Settings. Review of Educational Research, 66 (4), 543-578.
• Pajares, M. F. (1992). Teachers’ beliefs an deducational research: Cleaning up a messy construct. Review of educational research, 62(3), 307-332.
• Rockoff, J. E. (2004). The impact of individual teachers on student achievement: Evidence from panel data. The American Economic Review, 94(2), 247-252.
• Şahin, Ç., Şenel, T., İpek, H. (2007). Öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulamalarında karşılaştıkları problemlerin belirlenmesi. 16. Ulusal eğitim bilimleri kongresi, tam metinler bildiri kitabı, 1. cilt (5-7 Eylül 2007), Tokat.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve Davranışsal Ölümlerde Güvenirlik ve Geçerlik. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Şişman, M. (2000). Öğretmenlik Mesleğine Giriş. Ankara: PegemA Yayıncılık
• Tavşancıl, E. (2005). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Tekbıyık, A.,& Akdeniz, A. R. (2008). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretim programını kabullenmeye ve uygulamaya yönelik öğretmen görüşleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 2(2), 23-37.
• Türk Eğitim Derneği-TED (2009).Öğretmen Yeterlikleri. Türk Eğitim Derneği, Adım Okan Matbaacılık Basım Yayın Tanıtım Organizasyon Ticaret Limited Şirketi
• Uysal, İ. ve Kösemen, S. (2013). Pedagojik formasyon programı öğrencilerinin genel öz-yeterlik ve epistemolojik inançlarının karşılaştırmalı incelemesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13 (2), 193-214.
• Ünal, S. Ve Ada, S. (2009). Eğitim Bilimine Giriş. 2. Baskı. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
• Üstüner, M., Demirtaş, H., Cömert, M., & Özer, N. (2009). Ortaöğretim Öğretmenlerinin Öz-Yeterlik Algıları. Secondary School Teachers’ Self-Efficacy Beliefs. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(17), 1-16.
• Varış, F. (1995). Eğitim Bilimine Giriş. Ankara, Alkım Kitapçılık Yayıncılık
• World Bank, (2005). Learning to teach in th eknowledge society. Final Report. By Task Manager Juan Manuel World Bank.
• Yalçın, İ. E., & Akay, C. (2015). Eğitim Fakültesi ve Pedagojik Formasyon Sertifika Programlarında Öğrenim Gören Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleği Yeterliklerine Yönelik Görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2), 179-197.
• Yaman, S., Koray, Ö. C. & Altunçekiç, A. (2004) Fen bilgisi öğretmen adaylarının öz-yeterlik inanç düzeylerinin incelenmesi üzerine bir araştırma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3), 355-366.
• Yavuz, G. (2011). Öğretmen adaylarının öğrenme öğretme ve ölçme değerlendirme alanındaki yeterliklerine ilişkin görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri (Eğitim Programları ve Öğretim) Ana Bilim Dalı,
• Yazıcı, S., Başol, G., & Toprak, G. (2009). Öğretmenlerin çokkültürlü eğitim tutumları: bir güvenirlik ve geçerlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(37).
• Yeşilyurt, E. (2013). Öğretmen Adaylarının Öğretmen Öz-Yeterlik Algıları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 45(45).
• Yıldırım, Ali ve Şimşek, Hasan (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin
• Yılmaz M., Gerçek, C., Köseoğlu, P. & Soran, H. (2006). Hacettepe üniversitesi biyoloji öğretmen adaylarının bilgisayarla ilgili öz-yeterlik inançlarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (30), 278-287.
• Zimmerman, B. J. (1995). Self-efficacy and educational development. In A. Bandura, (Ed.), Self-efficacy in changing socities. New York: Cambridge University Press.