Yaşlı bireye bakım veren kadınlarda ev kazaları ve ilk yardıma yönelik verilen eğitimin etkinliğinin değerlendirilmesi

Year 2025, Volume: 30 Issue: 3, 381 - 389, 25.09.2025

Mehmet Korkmaz , Canan Karadaş , Derya Öztürk Özen

https://doi.org/10.21673/anadoluklin.1577602

Abstract

Amaç: Bu çalışmanın amacı yaşlı bireylere bakım veren kadınlara verilen ev kazaları ve ilk yardım eğitiminin, kadınların ilk yardım bilgi düzeylerine ve ev kazalarına yönelik riskleri belirleyebilme becerilerine, farkındalık ve bilgi düzeylerine etkisini değerlendirmektir.

Yöntemler: Bu çalışmada, yarı deneysel araştırma metotlarından “kontrol grupsuz ön-test ve son-test” tasarım kullanılmıştır. Bir halk eğitim merkezinde düzenlenen mesleki ve teknik eğitim kurslarına katılan, Mayıs-Haziran 2024 tarihlerinde kurslara devam eden ve yaşlı bireye bakım veren 47 kadın ile yürütülmüştür. Araştırma verileri; “Tanıtıcı bilgi formu”, “İlk yardım becerilerine yönelik soru formu” ve “Bireylerin ev kazalarına yönelik farkındalıklarını, bilgi düzeylerini ve riskleri belirleyebilme becerilerini değerlendirme formu” kullanılarak toplanmıştır.

Bulgular: Yaşlı bireye bakım veren kadınların yaş ortalaması 34,27±6,43 ve %95,7’si gelir getiren herhangi bir işte çalışmamaktadır. Kadınların yaşlı bir bireye bakım verme süresi ortalama 3,1±4,49 yıldır. Kadınların ilk yardım becerileri puan ortalaması eğitim öncesi 5,29±1,71, eğitim sonrası 6,42±1,62’dir. Eğitim öncesi ev kazaları ile ilgili farkındalıkları, bilgi düzeyleri ve riskleri belirleyebilme becerileri puan ortalaması 67,00±10,67, eğitim sonrası ise 75,12±4,53’tür. Eğitim öncesi ve eğitim sonrası ilk yardım becerileri puan ortalamaları ve ev kazaları ile ilgili farkındalıkları, bilgi düzeyleri ve riskleri belirleyebilme becerileri puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak önemli farklılık bulunmuştur.

Sonuç: Yaşlı bireylere bakım veren kadınlara yönelik verilen ev kazaları ve ilk yardım eğitimi kadınların ilk yardım bilgi düzeylerini, ev kazalarına yönelik farkındalıklarını, bilgi düzeylerini ve riskleri belirleyebilme becerilerini arttırmıştır. Bu çalışmada elde edilen sonuçlar verilen eğitimin etkinliğini ortaya koymaktadır. Yaşlı bireylere bakım veren kadınlara yönelik bu eğitimler kadınların uygun oldukları zaman diliminde verilmeli ve eğitimler belirli aralıklarla tekrar edilmelidir.

Keywords

Ev kazaları , hemşirelik , ilk yardım

Evaluation of the effectiveness of training on home accidents and first aid in women caring for the elderly

Abstract

Aim: The purpose of this study was to evaluate the effect of home accidents and first aid training given to women caring for elderly individuals on women’s first aid knowledge levels and awareness of home accidents, knowledge levels, and skills to detect risks.

Methods: In this study, ‘pre-test and post-test with no control group’ design, one of the quasi-experimental research methods, was used. The study was conducted with 47 women who participated in vocational and technical training courses held at Yozgat Akdagmadeni Public Education Centre, continuing the courses in May-June 2024 and caring for elderly individuals. The research data were collected using the “Introductory information form”, “Questionnaire for first aid skills” and “Form for assessing individuals’ awareness, knowledge levels and ability to identify risks for home accidents”.

Results: The average age of women caring for elderly people was 34.2±6.43 years. 95.7% of the women were not employed in any income-earning job. The average duration of caring for an elderly person was 3.1±4.49 years. The mean first aid skills score of the women before the training was 5.29±1.71, and the mean first aid skills score after the training was 6.42±1.62. The mean score of their awareness, knowledge level and ability to identify risks related to home accidents was 67.00±10.67, and the mean score of their awareness, knowledge level and ability to identify risks related to home accidents after the training was 75.12±4.53. A statistically significant difference was found between the mean scores of first aid skills before and after the training and the mean scores of awareness, knowledge levels and ability to identify risks related to home accidents.

Conclusion: Home accidents and first aid training provided to women caring for elderly increased women’s first aid knowledge level, awareness of home accidents, knowledge level and ability to detect risks. The results obtained in this study reveal the effectiveness of the training provided. These trainings for women caring for elderly individuals should be given at times when women are available and the trainings should be repeated at intervals.

Keywords

First aid , home accidents , nursing

Ethical Statement

Araştırmanın uygulanması için Üniversite Etik Kurulu (Tarih: 20/03/2024 Karar Sayısı:12/71) izni alınmıştır. Formlar uygulanmadan önce katılımcılardan aydınlatılmış onamları alınmıştır. Araştırmanın etik kurul izninin alınmasının ardından halk eğitim merkezinden de gerekli izinler alınmıştır. Çalışmanın tüm aşamaları Helsinki Deklarasyonu ilkelerine uygun olarak gerçekleştirilmiştir.

References

• Soydan AM, Elkin N, Barut AY. Bakım yükünün yaşlı bakıma etkileri. IGUSABDER. 2023;1(20):703-13.
• Özütürker S, Özütürker M. Yaşlısına bakım veren aile bireylerinin karşılaştıkları sorunlar. YSAD. 2023;20(16):78-86.
• Chen Y, Zhang Y, Xiao B, Li H. A framework for the elderly first aid system by integrating vision-based fall detection and BIM-based indoor rescue routing. Adv Eng Inform. 2022;9(54);101766.
• Çakır G, Yaman ÖM. Yaşlılara evde bakım vermenin bakım veren aileler üzerindeki etkilerinin aile kuramları temelinde değerlendirilmesi. TSH. 2022;33(2):577-604.
• Polit DF, Beck CT. (2014). Essentials of nursing research: appraising evidence for nursing practice. 8th ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins.
• Güven S, Cerit G. Yaşlıların evde karşılaştıkları kazalar ve önlenmesi. Sağlık ve Toplum. 2002;12(2):66-71.
• Erkal S, Sahin H. Home accidents and assistance in daily activities of older women in Turkey. Educ. Gerontol. 2010;36(12):1086-99.
• Centers for Disease Control and Prevention (2015). Check for Safety. Erişim tarihi: 03.07.2024, erişim linki: https://www.cdc.gov/steadi/pdf/check_for_safety_brochure-a.pdf. 22.02.2024.
• İlçe AÖ, İlçe AC, Dıramalı A. (2006). Yaşlılarda ev kazalarının önlenmesi ve ev kazalarının önlenmesine yönelik iç mekan çözümlemeleri. Erişim tarihi; 07.08.2024, erişim linki: http://www.sdergi.hacettepe.edu.tr/makaleler/aiciad.pdf.
• Altundağ S, Turan T, Şafak M. Ev kazalarında ilk yardım öz-yeterlik ölçeği’nin türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması. Cukurova Med J. 2020;45(1):71-8.
• World Health Organization (2022). Ageing and health. Erişim tarihi: 09.09.2024, erişim linki: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/ageing-and-health.
• Sanjuán M, Navarro E, Calero MD. Caregiver training: evidence of its effectiveness for cognitive and functional improvement in older adults. J. Clin. Nurs. 2023; 32(5-6):736-48.
• Şahin M, Aslan R. Bir halk eğitim merkezinde verilen ilk yardım kursunun etkililiğinin değerlendirmesi. GÜSBD. 2019;8(4):390-6.
• Erkuran H, Akan YE, Örnek HF. Evde Bakım Veren Bireylere Verilen Temel Yaşam Desteği Eğitiminin Etkinliğinin Değerlendirilmesi. TOGÜ Sağlık Bilimleri Dergisi. 2023;3(3):331-40.
• Do Thi N, Thi GH, Lee Y, et al. First-aid training for primary Healthcare providers on a remote Island: a mixed-methods study. BMC Med Educ. 2024;24(1):790.
• Dolenc Šparovec E, Slabe D, Eržen I, Kovačič U. Evaluation of a newly developed first aid training programme adapted for older people. BMC Emerg Med. 2023;23(1):134.
• Karamustafa M, Binici CM, Çelebi UB. İlkyardım yönetmeliğine göre verilen ilk yardım eğitiminin kalitesi ve çalışanlar üzerindeki etkisinin ölçümü. OHS Academy. 2021;4(2):13-20.
• Küçükakça Çelik G, Şermet Kaya Ş, Kolutek R, Güven ŞD. Bir Mesleki Eğitim merkezinde öğrenim gören öğrencilere verilen ilk yardım eğitiminin etkinliğinin değerlendirilmesi. İnonusaglik. 2021;9(1):238-51.
• Korkmaz M, Korkmaz D. Ev kazalarında ve düşmelerde yaşlı bireylere yönelik hemşirelik bakımı. JSHS. 2022;7(3):629-36.
• Çapık C, Parlak Gürol A. Eğitimin annelerin ev kazalarına yönelik güvenlik tedbirlerini tanılama yetilerine etkisi. Kafkas J Med Sci. 2014;4(3):87–94.
• El Seifi OS, Mortada EM, Abdo NM. Effect of community-based intervention on knowledge, attitude, and self-efficacy toward home injuries among Egyptian rural mothers having preschool children. PLoS One. 2018;13(6):e0198964.
• Sabea MTM, El-Maksoud MMA, El-Sayed Hegazy A. Educational program for informal caregivers about home accident prevention. AJNHE . 2019;8(1):16-33.
• Turan T, Dündar AS, Yorgancı M, Yıldırım Z. 0-6 yaş grubu çocuklarda ev kazalarının önlenmesi. Ulus Travma Acil Cerrahi Derg. 2010;16(6):552-7.
• Özyürek P, Bayram F, Beştepe G, et al. Lise öğretmenlerine verilen temel ilkyardım eğitiminin etkililiğinin değerlendirilmesi. Sosyal Bilimler Dergisi. 2013;15(1):183-98.
• Karaca A, Kose S. The effect of knowledge levels of individuals receiving basic first aid training in Turkey on the applications of first aid. Niger J Clin Pract. 2020;23(10):1449-55.
• Aytaç Ş, Gök MG, Özkan S. Bir işçi sağlığı ve güvenliği uygulaması olan temel ilk yardım eğitiminin incelenmesi. Gazi Med J. 2016;27(2):53-7.
• Mert Boga S, Arsal Yildirim S, Baydemir C, Kulcu N. Assessment on efficacy of basic first aid training provided to academic and administrative staff of a state university. IJMRHS. 2018;7(11):93-102.