MİLLİ MÜCADELE LİDERLERİNİN ANILARI IŞIĞINDA MANDA VE HİMAYE

Year 2018, Issue: 6, 39 - 62, 30.11.2018

Kenan Demirel

Abstract

Hatıralar bir kimsenin yaşadığı
veya tanık olduğu, kendi döneminde ortaya çıkan olay ve olguları kendi gözlem
ve bilgilerine dayanarak anlattığı yazı türüdür. Bu eserlerde kişi kendi
hayatıyla birlikte yaşadığı dönemin de bir portresini çizer. Bu yönüyle hatıralar
tarih bilimine kaynaklık etmeleri bakımından önemli kaynaklardır. Özellikle
içeriğinde resmi yazışmaları içeren hatıralar tarih bilimi için vazgeçilmez bir
yere sahiptir. Ancak bu tür eserlerin önemli bir takım sınırlılıkları da
vardır.  Bu sınırlılıklardan biri
hatıratını yazan kişinin eserinde kendini öne çıkararak hatıratın
objektifliğini düşürmesidir. Bu yüzden aynı dönem veya olayın anlatıldığı bu
türden eserler tarih yazımında kaynak olarak kullanılacaksa mutlaka bu konudaki
başka eserler incelenmeli ve hatıratla karşılaştırmalı olarak ele
alınmalıdır. 

Bu çalışmada Milli Mücadele
Dönemi’nin Kurtuluş çarelerinden biri olarak düşünülen Manda ve Himaye konusunu
Milli Mücadele’ye önderlik eden dört ismin bırakmış oldukları hatıralar
bağlamında incelenecektir. Burada; Mustafa Kemal, Kazım Karabekir, Rauf Orbay
ve Ali Fuat Cebesoy’un yazdıkları ışığında bu liderlerin Manda ve Himayeye
karşı duruşlarının nasıl olduğuna yönelik birtakım çıkarımlara ulaşılmaya
çalışılacaktır.

Keywords

Hatıra, Manda, Himaye, Lider

References

• 1) AKAR, Şevket Kamil-Karakoç, İrfan(2004), “Siyasi Tarih Kaynağı Olarak Hatırat ve Gezi Notları”, İstanbul: Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 1, 383-421.2) ALTINOVA, Banu(2003), “Kavram Kargaşası Çerçevesinde Edebi Bir Tür Olarak Hatıra”, Türkoloji Araştırmaları Dergisi, cilt:4, Sayı:6, 3-12.3) ATATÜRK, Mustafa Kemal(2009), Nutuk, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.4) ATATÜRK(2017), Mustafa Kemal, Medeni Bilgiler(Uygarlık Bilgileri), İstanbul: Örgün Yayınevi.5) Atatürk’ün Milli Dış Politikası(1994), I, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.6) Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri(1997), I-III, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.7) Atatürk’ün Bütün Eserleri(2003), III, İstanbul: Kaynak Yayınları.8) AYDEMİR, Şevket Süreyya(1976), Tek Adam,II, İstanbul: Remzi Kitabevi.9) AYTEPE, Oğuz, “Milli Mücadelede Manda Sorunu ve Mustafa Kemal’in Yaklaşımı”. Ankara Üniversitesi Türk inkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 24, Kasım: 1999-2003, 475-486.10) BİRİNCİ, Ali, “Hatırat Türünden Kaynakların Tarihi Araştırmalardaki Yeri ve Değeri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: XIV, Sayı: 41, Temmuz- 1998, 611-620.11) CEBESOY, Ali Fuat(2017), Milli Mücadele Hatıraları, İstanbul: Temel Yayınları.12) CEBESOY, Ali Fuat(2011), Bilinmeyen Hatıralar(Kuva-yı Milliye’nin İç Yüzü), İstanbul: Temel Yayınları.13) ÇANDIR, Muzaffer(2001), “Türk Edebiyatında Hatıra Türü ve Samet Ağaoğlu’nun Hatıra Kitapları”, Konya: Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 9, 53-82.14) ÇEVİKEL, Nuri. “Çanakkale Muharebelerine Dair Gayriresmi Yeni Bir Belge: “Hâtırât-ı Esâret”, History Studies / International Journal of History, Vol. 2/3, 2010, 89-128.15) DEMİRTAŞ, “Bahattin, Tarih Yazımında Hatırat Ve Günlüklerin Yeri ve I. Dünya Savaşı’nda Kafkas Cephesi Örneği”, Tarih ve Gelecek Dergisi, Nisan 2017, Cilt: 3, Sayı: 1, 165-182.16) KANDEMİR, Feridun(1965), Hatıraları ve Söylemedikleri ile Rauf Orbay, İstanbul: Sinan Matbaası.17) KANSU, Mazhar Müfit(1997), Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber, I, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.18) KARABEKİR, Kazım(1995), İstiklal Harbimiz, I- V, İstanbul: Emre Yayınları.19) KARABEKİR, Kazım(2005), Paşaların Kavgası, İstanbul: Emre Yayınları.20) KARABEKİR, Kazım(2009), Günlükler, I-II, İstanbul: Yapıkredi Yayınları.21) KARABEKİR,Kazım(1951), İstiklal Harbimizin Esasları, I, Sinan Matbaası Neşriyat Evi.22) OKAY, M. Orhan(1997), “Hatırat”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt: 16, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 445-449.23) ORBAY, Rauf(1993), Cehennem Değirmeni(Siyasi Hatıralarım), II, İstanbul: Emre Yayınları.24) ÖZDEMİR, Emin(1972) “Anı ve Anı Dilimiz Üzerine”, Ankara: Türk Dili Dergisi(Anı Özel Sayısı), Cilt: 25, Sayı: 246, 398-402.25) SAMİ, Şemsettin(2013), Kamûs-î Tükî, İstanbul: Kapı Yayınları.