Çankırı (Merkez) Yüzey Araştırmalarında Tespit Edilen Düz Dokuma Yaygılar

Year 2012, Issue: 8, 52 - 91, 11.11.2012

Adem Çelik

https://doi.org/10.34242/akmbaris.2019.39

Abstract

Geleneksel el dokuma yaygıları ev ve cami gibi
mekânlarda yer sergisi ya da çeyiz sandığı ve
yüklüklerde yoğun bir kullanım malzemesi idi.

Geçtiğimiz yüzyıla kadar Çankırı, bölge için
önemli bir kültür ve ticaret merkezi olmuştur.
Tarihi ev, konak, cami ve bunların içerisindeki etnografik malzemeler derin bir kültürün izi üzerinde olunduğunu doğrulamaktadır. Bugün Çankırı
Belediyesi Prof. Dr. Rıfkı Kamil Urga Araştırmaları
Merkezi’nde bu bölge ile ilgili belgeler, el yazmaları, çeşitli hat levhalarının yanı sıra, çok sayıda
el dokuma yaygıları da bünyesinde barındırmaktadır.

Çankırı merkezinde yapılan alan araştırması sırasında tespit edilen düz dokuma yaygıların 200-250 yıl öncesine ait oldukları tahmin
edilmektedir. Bu ürünlerde kullanılan malzeme tamamen yündür. Ancak, yakın tarihli örneklerde kısmi olarak sentetik ip ve boyalar
kullanılmıştır.

Çankırı merkezindeki kilimler, çevre ilçelerdeki dokuma merkezleri ile aynı kompozisyon
sağlamlığına ve karakteristik özelliğe sahiptir.
Bu tip dokumalarda Sivas ve Kırşehir yörelerinin
ağırlıklı olarak etkisi görülmektedir.

Eski konaklarda kullanılan göbekli kilimler,
karışık teknikli motifleri yatay ve dikey eksende
gelişen kompozisyonlu dokumalar, karakteristik özellikleri, dokuma tekniği ve işçilik olarak
dikkat çekmektedir. Bu dokuma örneklerine
Anadolu’nun farklı bölgelerinde özellikle, Konya, Niğde, Aksaray, Kayseri, Kırşehir ve Sivas gibi
merkezlerde sıkça rastlanılmaktadır.

Keywords

Yaygı, El Dokuma, Düz Dokuma, Geleneksel, Çankırı

References

• Türkay, Cevdet (2001), Başbakanlık Arşivlerine Göre Osmanlı İmparatorluğu’nda Oymak, Aşiret ve Cemaatler, İşaret Yay., istanbul, s.658.
• Bayhan, A. Ali, Salman Fikri, Çelik Adem (2006), “Çankırı / Korgun - Kurşunlu Kervan Yolu Üzerine Tespitler” Sanat Dergisi, (Hakemli), Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yay., S. 10, Erzurum, s. 4–17.
• Bayhan, A. Ali, Salman Fikri, Çelik Adem (2007), Tarihi ve Kültürel Değerleri İle Kurşunlu, Kurşunlu Kaymakamlığı Yay., Çankırı, s. 174.
• Bayhan, A. Ali, Salman Fikri, Çelik Adem (2009), Tarihi ve Kültürel Değerleri İle Yapraklı, Yapraklı Belediyesi Kültür Yay., Yapraklı, 134 s.
• Çelik, A., Bayhan, A. A., Salman, F. (2007), “İç Anadolu Bölgesi’ndeki Geleneksel El Dokuma (Kilim) Merkezleri İle Eş Zamanlı Varlığını Sürdüren Bir Yöre: Kurşunlu (Çankırı)”, Çankırı Araştırmaları Dergisi (Hakemli), Y. 2, S. 2, s. 265-273.
• Deniz, Bekir (1994), “Bir Vakıf Eser Olarak Cami, Mescid, Zaviye, Şifahane Gibi Dini ve Sosyal Yapılarda Bulunan Halı, Kilim ve Düz Dokuma Yaygılar ve Bunların Günümüzdeki Durumu”, Vakıflar Dergisi, S.XXIII, Ankara, s. 74.
• Deniz, Bekir (1990), “Yöre Özellikleriyle Yozgat Kilimleri”, Arkeoloji-Sanat Tarihi Dergisi, C.V, İzmir, s. 45-85.
• Uslu, Necati Asım (2005), Karatekin Eli, Yâren Diyarı Çankırı’dan Sözler, İstanbul, s. 432.