Kadifekale’de (İzmir) Tevni Dokumacılığının Günümüzdeki Durumu

Year 2012, Issue 7, 74 - 85, 03.03.2012

Esra KAVCI

https://doi.org/10.34242/akmbaris.2019.30

Abstract

İnsan gücü ile çalışan tezgâhlarda, el emeğine dayalı yapılan dokumacılık, ülkemizde özellikle kırsal alanda geçim kaynağı ya da ikinci bir iş olarak yapılmaktadır. Geleneksel anlamda üretimi yapılan dokumaların başında halı ve tülü gibi havlı dokumalarla kilim, cicim, zili, sumak, palaz gibi düz dokumalar gelmektedir.

Günümüzde yapılan yöresel dokumacılıkta (yaygılarda, ev- mekân tekstillerinde) bir taraftan toplumsal yapı ile dokumalarda kullanılan hammaddenin değişimi, diğer taraftan da kullanım alanlarının farklılaşması nedeni ile gittikçe üretimin azaldığı bir dönem yaşanmaktadır. Özellikle az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelerde el dokumacılığı, günümüze ulaşabilen ve bugün kısmen fonksiyonunu sürdürebilen bir uğraş alanıdır. İzmir’in Kadifekale semtinde yaklaşık 40 yıl önce Mardin’den göç eden aileler tarafından kondu (yer) tezgâhlarında yapılmakta olan Tevni dokumaları, yöresel özelliklerini koruyarak sürdürülmeye çalışılan dokumalarımıza örnektir. Atkı ve çözgüsünde Mardin’de yün iplik, İzmir Kadifekale’de ise akrilik iplik kullanılan bu dokumalarda daha çok lacivert, yeşil, sarı, beyaz ve kırmızı renk kullanılmaktadır.

Bu çalışmada Tevni dokumacılığı tanıtılacak, kültürel ve güncel sorunları üzerinde durulacak ve günümüzde daha çok turistik amaç için üretilen bu dokumaların kazandığı yeni işlevleri üzerinde değerlendirme yapılacaktır.

Keywords

Geleneksel, Dokuma, El dokumacılığı, Tezgah, Kilim

References

• Deniz, Bekir (1982), “Karadeniz Bölgesi’nde İlginç Bir Dokuma Çeşidi Dasdar”, Arkeoloji-Sanat Tarihi, C. 1, (ayrı basım), s. 31.-35.
• Deniz, Bekir (2008), “Karadeniz Bölgesi’nde Gelenekli Bir Dokuma Çeşidi: Dasdar” Uluslararası Giresun ve Doğu Karadeniz Sosyal Bilimler Sempozyumu, Yayınlanmamış Bildiri Metni, s. 1-14
• Hidayetoğlu, H. Melek (2006), “Konya Yöresinde Yer Tezgahına Son Örnek Yöreme”, VII. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi, Gaziantep, 27 Haziran-01 Temmuz 2006, Yayınlanmamış Bildiri Metni, s.1-8. İzmir İl Yıllığı (1993), “Kadifekale”, s.375.
• Öztürk İsmail (2007), Dokumaya Giriş, (Halı, Düz Dokumalar ve Dokuma Kumaşların Üretim Teknikleri), Mor Fil Yayınları
• Öztürk İsmail, Esra Kavcı (2006), “Beledi ve Ehram Dokumalarının Özellikleri ve Günümüzde Kazandığı Yeni İşlevler”, Motif , Yıl: 6, S. 36, s. 36.-39.
• Kaynak Kişiler Mediha Taş: 60 yaşında, Mardin Kutlubeyli. Tekel fabrikasından emeklidir.
• Hazna Gökalp: 43 yaşında Mardin Akarsulu. İlkokul mezunu. 20 yıldır dokuma yapmaktadır. .
• Türkan Tabar: 18 yaşında. İlköğretim mezunu. 4 ay önce dokuma yapmaya başlamıştır.