Osmanlı Saray Mutfağı Üzerine Bir Değerlendirme

Year 2025, Issue: 3, 56 - 64, 30.11.2025

Özkan Demir

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu'nun geniş sınırları içindeki kültürel çeşitlilik, Osmanlı saray mutfağına da yansımış, zengin ve dikkat çekici bir mutfak kültürü ortaya çıkmıştır. Bu çalışma, Osmanlı mutfağına ilişkin mevcut literatürü, özellikle Osmanlı saray mutfağına odaklanarak incelemektedir. Osmanlı İmparatorluğu'nun coğrafyası, tarihi ve kültürüne kısaca değinerek, bu faktörlerin mutfak kültürü üzerindeki etkisi incelenmektedir. Araştırma kapsamında incelenen mevcut literatürden elde edilen bulgular, Osmanlı İmparatorluğu'nun sınırlarının genişlemesi, bu sınırlar içindeki farklı inanç ve etnik grupların bir arada yaşamalarının Osmanlı saray mutfağı üzerinde olumlu bir etkisi olduğunu göstermektedir. Ancak Osmanlı Saray Mutfağı ve padişah sofraları ile ilgili kaynakların kısıtlı olduğunu belirten araştırmalarda ayrıca döneme ait tarif kitaplarının yetersiz olduğu da belirtilmiştir.

Keywords

Ottoman Cuisine , Palace Cuisine , Ottoman Palace Cuisine , Topkapı Palace Cuisine , Matbah-ı Amire

Ethical Statement

Bu çalışma Etik Kurul beyanı gerektiren çalışmalar kapsamına girmemektedir. Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan olunur.

Supporting Institution

-

Thanks

-

An Evaluation of the Ottoman Palace Cuisine

Abstract

The cultural diversity within the vast borders of the Ottoman Empire was reflected in the Ottoman Palace kitchen, resulting in a rich and remarkable culinary culture. This study reviews the existing literature on Ottoman cuisine, with particular focus on Ottoman palace cuisine. It briefly addresses the geography, history, and culture of the Ottoman Empire to examine the influence of these factors on culinary culture. Findings from the existing literature reviewed within the scope of the research suggest that the expansion of the Ottoman Empire's borders and the coexistence of diverse faiths and ethnic groups within these borders had a positive impact on the Ottoman palace cuisine. However, studies indicating that recipe books from the period are insufficient also note the limited availability of sources on Ottoman palace cuisine and the sultans’ tables.

Keywords

Ottoman Cuisine , Palace Cuisine , Ottoman Palace Cuisine , Topkapı Palace Cuisine , Matbah-ı Amire

Ethical Statement

This study does not fall within the scope of studies requiring an Ethics Committee declaration. We declare that scientific and ethical principles were adhered to throughout the preparation of this study, and that all studies cited are cited in the references.

Supporting Institution

-

Thanks

-

References

• Alparslan, A. (2021). Osmanlı Saray Mutfağı ve Yiyecek-İçecek İşletmelerindeki Uygulamalarına Yönelik Bir Araştırma İstanbul Örneği. [Unpublished Master's Thesis]. Sakarya University of Applied Sciences, Institute of Graduate Education, Sakarya.
• Apalı, A. & Erturan, Ş. (2025). Saray Mutfağının Muhasebe Kayıtları: Mehmet Efendi Dönemi (H. 1089). Accounting and Financial History Research Journal, (29), 25-50.
• Armutoğlu, İ. & Güldemir, O. (2024). Osmanlı Mutfak Kültürüne Disiplinlerarası Bir Bakış: Lisansüstü Tezlerin Bibliyometrik Analizi. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 12(4), 2737-2758.
• Başaran, V. & Güldemir, O.(2018). Osmanlı Dönemi Türk Mutfak Kültürü. A. Dündar Arıkan (Ed.) Türk Mutfak Kültürü (pp. 50-85). Anadolu University Publications.
• Bilgin, A. (2019). Saray Mutfağı. A. Bilgin and S. Önçel (Ed.) Osmanlı Mutfağı (pp. 27-48). Anadolu University Publications.
• Bilgin, A. (2021). Bir Şehir Efsanesinin Tashihi: Bolulu Aşçılar Saray Mutfaklarına Fatih Döneminde Mi Girdi? Kadim, (1), 91-109.
• Ceyhun Sezgin, A. & Durmaz, P. (2019). Osmanlı Mutfak Kültüründe Şerbetlerin Yeri ve Tüketimi. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 7(2), 1499-1518. https://doi.org/10.21325/jotags.2019.432
• Demir, Ö. (2025). Osmanlı Mutfağı Konulu Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi. 2nd International Beyşehir Gastronomy Culture and Tourism Congress April 25-26, 2025 / Beyşehir, Konya, Türkiye
• Demirer, B., & Özdemir, M. (2023). Osmanlı ve Irak mutfak kültürünün incelenmesi. Academic Platform Journal of Halal Lifestyle, 5(2), 112-116. https://doi.org/10.53569/apjhls.1307138
• Durlu Özkaya, F. & Cömert, M. (2017). Türk mutfağında yolculuk. Ankara: Detay Publishing.
• Durmuş, E. & Türközü, S. G. (2024). Osmanlı Devleti ve Kore Joseon Hanedanlığı Saray Mutfağı. Kare International Journal of Comparative Literature, (18), 31-47. https://doi.org/10.38060/kare.1410578
• Güler, S. (2010). Türk mutfak kültürü ve yeme içme alışkanlıkları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(1), 24-30.
• Gürsoy, D. (2018) Gastronomi Tarihi. İstanbul: Oğlak Publishing.
• Gürsoy, D. (2018) Tarihin Süzgecinde Mutfak Kültürümüz. İstanbul: Oğlak Publishing.
• Halıcı, N. (2015). Türk Mutfağı. İstanbul: Oğlak Publishing.
• Hatipoğlu, A. (2014). Osmanlı Saray Mutfağı’nın Gastronomi Turizmi Çerçevesinde İncelenmesi [Unpublished Doctoral Thesis]. Sakarya University, Institute of Social Sciences, Sakarya.
• Hatipoğlu, A., & Batman, O. (2014). Osmanlı Saray Mutfağı’na ait gastronomik unsurların günümüz Türk mutfağı ile kıyaslanması. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 11(2), 62-74.
• Haydaroğlu, İ. (2003). Osmanlı saray mutfağından notlar. Tarih Araştırmaları Dergisi, 22(34), 1-10.
• Kalaycı, Z. B. (2023). Osmanlı Sarayında İaşe ve Tüketim (1680-1730). [Unpublished Master's Thesis]. Sakarya University, Institute of Social Sciences, Sakarya.
• Kızıldemir, Ö., Öztürk, E., & Sarıışık, M. (2014). Türk mutfak kültürünün tarihsel gelişiminde yaşanan değişimler. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(3), 191-210.
• Nazikgül, M. (2023). Otel İşletmelerindeki Mutfak Şeflerinin Osmanlı Saray Mutfağı Uygulamalarının Gastronomi Turizmi Bağlamında Değerlendirilmesi. [Unpublished Master's Thesis]. Gümüşhane University, Graduate Education Institute, Gümüşhane.
• Oktay, S. (2018). Gastronomi bilimine giriş. İstanbul: Der Publishing.
• Özaltın, E., & Yılmaz, İ. (2024). Ottoman cuisine from the 14th to the 19th centuries from travellers perspectives. H. Yazıt and K. Gençer (Ed.) Gastronomi ve Mutfak Sanatları Üzerine Güncel Araştırmalar-III (pp. 41- 76). Özgür Publishing.
• Özer, Ç., & Atay, E. (2022). Osmanlı saray mutfağı teşkilatı ve Escoffier mutfak hiyerarşisi üzerine bir araştırma. Gastroia: Journal of Gastronomy And Travel Research, 6(2), 468-477.
• Öztürk, N. D. (2024). Osmanlı Mutfak Kültürüne Dair Muhtasar Bir Risale. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, (52), 381-408.
• Parmaksızoğlu Işık, E. & Şengül, S. Osmanlı saray mutfağı ve ziyafet kültürü uygulamalarına yönelik değerlendirmeler. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27(52), 325-341. https://doi.org/10.31795/baunsobed.1501621
• Parmaksızoğlu, E. (2022). Osmanlı saray mutfağı ve ziyafet kültürünün Osmanlı menüsü sunan yiyecek içecek işletmelerindeki kullanım durumlarının tespit edilmesi. [Unpublished Master's Thesis]. Sakarya University of Applied Sciences, Institute of Graduate Education, Sakarya.
• Samancı, Ö. (2019). Yemekler: Genel Özellikler, Pişirme Teknikleri ve Uygulamalar. A. Bilgin and S. Önçel (Ed.) Osmanlı Mutfağı (pp. 27-48). Anadolu University Publications
• Sandıkçıoğlu, T. (2018). Türk Mutfağının Tarihsel Gelişimi. A. Dündar Arıkan (Ed.) Türk Mutfak Kültürü (pp. 2-21). Anadolu University Publications.
• Seçim, Y. (2018). Selçuklu ve Osmanlı mutfağının gastronomi açısından değerlendirilmesi. Journal of Tourism Theory and Research, 4(2), 122-132.
• Solmaz, F. (2018). Kültürel Etkileşimin Yeni Dünya’nın Keşfiyle Osmanlı Saray Mutfağı Özelinde Anadolu Yemek Kültürüne Etkisi. [Unpublished Master's Thesis]. Istanbul Arel University, Institute of Social Sciences, Istanbul. Solmaz, Y., & Dülger Altıner, D. (2018). Türk mutfak kültürü ve beslenme alışkanlıkları üzerine bir değerlendirme. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(3), 108-124.
• Şimşek, N., Soylu, A. G., & Özkaya, F. (2020). Osmanlı İmparatorluğu’ndan itibaren Anadolu ve Arap Yarımadası’nın mutfak etkileşimleri. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 17(3), 496-508. https://doi.org/10.24010/soid.725346
• Tarınç, A., Yıldırım, G. & Kılınç, C. Ç. (2019). Osmanlı Mutfağının Füzyon Mutfağı Çerçevesinde Değerlendirilmesi. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 6(43): 3045-3053. http://dx.doi.org/10.26450/jshsr.1461
• Yalçın, İ., & Mankan, E. (2024). Osmanlı saray mutfağındaki çorbaların günümüz beslenme alışkanlıklarındaki yeri. Toros University Journal of Food Nutrition and Gastronomy, 3(1), 35-47. https://doi.org/10.58625/jfng-2473
• Yerasimos, M. (2010). 500 Yıllık Osmanlı Mutfağı. İstanbul: Boyut Publishing.
• Yiğit, Y., & Emine, A. Y. (2016). Osmanlı Mutfak Kültürü. 3rd International Congress On Social Sciences, China To Adriatic. October 27-30, 2016 Antalya.