Neoliberalizmin Özne Yönetimi Sürecinde Sağ Popülizmin İşlevi: Sınıfsal Düzlemden Kaçış

Yıl 2023, , 1795 - 1805, 30.11.2023

Emre Ezgin

https://doi.org/10.11616/asbi.1328994

Öz

Neoliberalizmin bünyesinde yer alan siyasal kültür ve rasyonalite; toplumun ve öznenin hayatının her zerresine etki eden önemli dönüşümleri gerektiren bütüncül bir anlayışı temsil eder. Öyle ki, söz konusu dönüşümler geleneksel ahlakçı bir düzlemde hiyerarşik ve dışlayıcı bir kültürü ihtiva emekle birlikte özneye, “özgür” ama sistemin oluşturduğu toplumsal riskleri yüklenen girişimci bir sermaye rolüyle kolektiviteden yoksun bir konumlandırmayı betimler. Bu yönetimsellik anlayışı zemininde öznenin örgütlenme ve mücadele etme potansiyeli elinden alınmakla birlikte sorumluluk özneye yüklenir. Finansal sermayenin akışkanlık ve sorumluluk alanında özgürleşmesi, pazar alanının genişlemesi ve emeğin yerelleşerek yalnızlaşmasıyla oluşan eşitsizlik temelli sorunlar, sınıfsal düzlemden popülist sağın ahlaki-geleneksel söylemine aktarılır. Bu sayede sisteme yönelik eleştirel yaklaşımın önü kapatılır. Bir başka ifadeyle, ulus devletin otoriterleşerek, sermaye odaklı sorumsuzluğu besleyen tavrı, neoliberal rasyonalitenin toplumsal dayanışma ve mücadele potansiyeli üzerinde yarattığı tahribatı derinleştirir.

Anahtar Kelimeler

sağ popülizm, toplumsal sınıflar, ırkçılık, öznesizleşme, neoliberalizm

The Function of Right Populism in the Subject Management Process of Neoliberalism: Escape from the Class Plane

Öz

Political culture and rationality in neoliberalism represent a holistic understanding that requires important transformations affecting every particle of society and the life of the subject within the framework of the ideals. So much so that while these transformations include a hierarchical and exclusionary culture on a traditional moralist plane and they describe a positioning that lacks collectivity with the role of an entrepreneurial capital that is “free” but assumes the social risks created by the system. Based on this understanding of governmentality, although the subject's potential to organize and fight is taken away, the responsibility is placed on the subject. Problems based on inequality, caused by the liberation of financial capital in the field of fluidity and responsibility, the expansion of the market space, and the localization and isolation of labor, are transferred from the class plane to the moral-traditional discourse of the populist right. Thus, the critical approach towards the system is blocked. In other words, the authoritarianism of the nation-state, which promotes capital-oriented irresponsibility, exacerbates the devastation wrought by neoliberal rationality on the potential for social solidarity and struggle.

Anahtar Kelimeler

right-wing populism, social classes, racism, desubjectification, neoliberalism

Kaynakça

• Adorno, T. W. (2020), Yeni Sağ Radikalizmin Veçheleri ve Geçmişin İşlenmesi Ne Demektir?, (Çev.: Ş. Öztürk ve T. Onur), İstanbul: Metis Yayınları.
• Aydın, S. (2022), Ne Kadar Yeni? Neyin Devamı ya da Başlangıcı? Yeni Milliyetçilik, Birikim, 398-399 (Haziran/Temmuz), s.7-24.
• Balibar, E., & Wallerstein, E. (2013), Irk Ulus Sınıf: Belirsiz Kimlikler, (Çev.: N. Ökten), İstanbul: Metis Yayınları.
• Berardi, B. F. (2016), ’A New Fascism?’ Sempozyum Konuşması, Kassel.
• Brown, W. (2021), Neoliberalizmin Harabelerinde, (Çev.: B. Doğan), İstanbul: Metis Yayınları.
• Chul-Han, B. (2020), Psikopolitika: Neoliberalizm ve Yeni İktidar Teknikleri, (Çev.: H. Barışcan), İstanbul: Metis Yayınları.
• Dardot, P., & Laval, C. (2018), Dünyanın Yeni Aklı: Neoliberal Toplum Üzerine Deneme, (Çev.: I. Ergüden), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Deleuze, G. (2001), Denetim Toplumları Konusunda Bir Ek, (Çev.: U. Baker), Birikim, 142-143 (Şubat/Mart), s.23-26.
• Demirkaya, E. (2017), Prekarlık ve Prekarite Tartışmalarına Kısa Bir Giriş, Yaralanabilirlik, Cogito, 7(Yaz), s.7-23.
• Dickhoff, A., & Jaffrelot, C. (2018), Milliyetçiliği Yeniden Düşünmek: Kuramlar ve Uygulamalar, (Çev.: D. Çetinkasap), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Fassin, E. (2018), Popülizm: Büyük Hınç, (Çev.: G. Kırnalı), Ankara: Heretik Yayıncılık.
• Foucault, M. (2015), Biyopolitikanın Doğuşu, (Çev.: A. Tayla), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Foucault, M. (2005), Özne ve İktidar, (Çev.: I. Ergüden ve O. Akınhay), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Guérin, D. (2014), Faşizm ve Büyük Sermaye, (Çev.: B. Tanör), İstanbul: Habitus Kitap.
• Harvey, D. (2015), Neoliberalizmin Kısa Tarihi, (Çev.: A. Onacak), İstanbul: Sel Yayınları.
• Hobsbawm, E. (2006), Milletler ve Milliyetçilik: Program, Mit, Gerçeklik, (Çev.: O. Akınhay). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Horkheimer, M. (2005), Akıl Tutulması, (Çev.: O. Koçak), İstanbul: Metis Yayınları.
• Illouz, E. (2011), Soğuk Yakınlıklar: Duygusal Kapitalizmin Şekillenmesi, (Çev.: Ö. Ç. Aksoy), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Lazzarato, M. (2020), Borçlandırılmış İnsanın İmali: Neoliberal Durum Üzerine Deneme, (Çev.: M. Erşen), İstanbul: Dergah Yayınları.
• Marx, K. (1979), Grundrisse: Ekonomi Politiğin Eleştirisi İçin Ön Çalışma, (Çev.: S. Nişanyan), İstanbul: Birikim Yayınları.
• Nairn, T. (1981), The Break-up of Britain, London: Verso.
• Özkazanç, A. (2011), Neo-liberal Tezahürler: Vatandaşlık, Suç, Eğitim, Ankara: Dipnot Yayınları.
• Özmakas, U. (2012), Foucault: İktidardan Biyoiktidara, Cogito, 70-71(Yaz), s.53-81.
• Robinson, W. I. (2019), Küresel Kapitalist Kriz ve 21. Yüyzıl Faşizmi: Trump’ın Ötesinde, (Çev.: G. Demir), Praksis 50, s.13-36.
• Rossi, A. (2018), Neoliberal Ruhlar, Cogito 91(Güz), s.121-153.
• Saraçoğlu, C. (2017), Sağ Popülizm ve Faşizm Üzerine Yöntemsel Bir Tartışma: Küresel Örüntüler ve Ulusal Özgüllükleri Birlikte Anlamak, Praksis, 44-45, s.1081-1104.
• Schumpeter, J.A. (1974), Kapitalizm, Sosyalizm ve Demokrasi, (Çev.: T. Akoğlu), İstanbul: Varlık Yayınları.
• Smith, A. D. (2002), Küreselleşme Çağında Milliyetçilik, (Çev.: D. Kömürcü), İstanbul: Everest Yayınları.
• Uzun, T. (2003), Ulus, Milliyetçilik ve Kimlik Üzerine Bir Değerlendirme, Doğu-Batı 23, s.131-154.
• Weber, M. (2005), Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu, (Çev.: Z. Gürata), Ankara: Ayraç Yayınevi.