MUHASEBE MESLEK MENSUPLARININ MUHASEBE HİLELERİNE YÖNELİK ALGI FARKLILIKLARI

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 1, 177 - 201, 31.03.2021

Murat Özcan Hakan Bilen

https://doi.org/10.11616/basbed.v21i60671.871779

Cited By: 2

Öz

21. yüzyılın başlarında Amerika’da Enron, WorldCom gibi şirketlerde yaşanan muhasebe ve denetim skandallarının nedeni olan muhasebe hileleri tüm finansal tablo bilgi kullanıcılarını olumsuz yönde etkilemiştir. Bu etkilerinden dolayı muhasebe hilelerine olan ilgi daha da artmış ve hile konusunda çok sayıda çalışmalar yapılmıştır.
Bu çalışmanın amacı, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir, mesleki stajyer ile sertifikasız muhasebe çalışanı ve yöneticilerinden oluşan farklı pozisyondaki muhasebe meslek mensuplarının muhasebe hileleri konusundaki algılarının hile türleri, hilelerin tutar büyüklüğü, yapılma amaçları ve hilelerin etki dönemi bakımından farklılaşıp farklılaşmadığını ortaya koymaktır. Bu amaçla oluşturulmuş anket formu, Türkiye’nin Bolu, Sakarya ve Kocaeli illerindeki 440 muhasebe meslek mensubuna uygulanmıştır. Verinin analizi sonucunda; muhasebe meslek mensuplarının hile algılarının gerçekleştirilen hilenin türüne, hilenin tutar büyüklüğüne, hilenin etki ettiği döneme ve hilenin yapılış amacına göre istatistiki olarak anlamlı bir şekilde farklılaştığını ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hile Algısı, Yolsuzluk, Finansal Tablo Hilesi, Varlık Usulsüzlüğü

Kaynakça

• Abdullahi, R. ve Mansor, N. (2015), Fraud Triangle Theory and Fraud Diamond Theory. Understanding the Convergent and Divergent For Future Research, International Journal of Academic Research in Accounting, Finance and Management Sciences, 5(4), s.38-45.
• Açık, S. (2012), Muhasebede Hata ve Hilelerin Vergi Hukuku Açısından İncelenmesi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(3), s.351-366.
• Alagöz, A. (2008), İşletmelerde İç Kontrol Sisteminin Önemi ve Denetim Komiteleri ile İç Denetim Birimi İlişkisinin Hata ve Hilelerin Önlenmesindeki Rolü, (Ed.:, Z. Doğan ve M. E. İnal). Güncel İşletmecilik Konuları, s.96-124, Konya: Tablet Kitapevi.
• Albrecht, W. S., Albrecht, C. ve Albrecht, C. C. (2008), Current Trends in Fraud and its Detection, Information Security Journal: A Global Perspective, 17(1), s.2-12.
• Alpkan, L., Özer, G. ve Aren, S. (2002), Ethics of Manipulations in Accounting Decisions, The Economics & International Business Research Conference, Miami, Florida.
• Altındağ, M. (2001), Vergi ve Revizyon Rehberi, İkinci Baskı, İstanbul: Yaklaşım Yayınları.
• Association of Certified Fraud Examiners (ACFE) (2010), Report to the Nations on Occupational Fraud and Abuse 2010 Global Fraud Study, Austin: Association of Certified Fraud Examiners, Inc,
• Aytekin, S., Sezgin, H. ve Yalçın, M. (2015), Uygulamacıların Muhasebede Hata ve Hileler ile Hile Belirteçlerine Yönelik Yaklaşımları: Balıkesir İli Örneği, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 14(44), s.69- 85.
• Baird, J. E. ve Zelin, R. C. (2008), Understanding Employee Perceptions of Fraudulent Activities and Their Propensity to Report Those Activities Using Anonymous Tip Lines: The Influence of Fraud Type, Perpetrator Gender and Observer Demographics, Southern Business Review, 33(1), s.1-14.
• Bayraklı, H. H., Erkan, M. ve Elitaş, C. (2012), Muhasebe ve Vergi Denetiminde Muhasebe Hata ve Hileleri, Bursa: Ekin Yayınevi. Biegelman, M. T. ve Bartow, J. T. (2006), Executive Roadmap to Fraud Prevention and Internal Control: Creating a Culture of Compliance. New Jersey: John Wiley & Sons, Inc.
• Bruns, W. ve Merchant, K. A. (1990), The Dangerous Morality of Managing Earnings, Management Accounting, 72(2), s.22-25.
• Buckhoff, T. A. (2001), Employee Fraud: Perpetrators and Their Motivations, The CPA Journal, 71(11), s.72-73.
• Bunget, O. C. ve Dumitrescu, A. C. (2009), Detecting and Reporting The Frauds and Errors By The Auditor, Annales Universitatis Apulensis Series Oeconomica, 11(1), s.117-125.
• Cressey, D. R. (1953), Other People’s Money: A Study in the Social Psychology of Embezzlement, Free Press.
• Dellaportas, S. (2013), Conversations with Inmate Accountants: Motivation, Opportunity and the Fraud Triangle, Accounting Forum, 37(1), s.29-39.
• Demir, Ş. (2014), Muhasebe Hataları ve Hileleri İle Bunlara Dair Yaptırımların Yasal Mevzuat Kapsamında Değerlendirilmesi, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 16(1), s.169-193.
• Dönmez, A. ve Karausta, T. (2011), Çalışanların Mesleki Hile Algısı ve İhbar Hattı Kullanarak Rapor Etme Eğilimleri Üzerine Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesinde Yapılan Bir Araştırma, Mali Çözüm Dergisi, 104, s.17-42. Dumanoğlu, S. (2005), Hata ve Hile Ayrımı: Hile Denetimi, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(20), s.347-358.
• Erdoğan, B. ve Mengi, B. T. (2018), Hata ve Hilelerin Önlenmesine Yönelik Kontroller ve Sağlık Sektörü Üzerine Bir Uygulama, Giresun Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 4(8), s.85-106.
• Erkan, M. ve Arıcı, N. D. (2011), Hata ve Hile Denetimi: Sermaye Piyasası Kuruluna Kayıtlı Halka Açık Anonim Şirketlere İlişkin Düzenlemeler, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 33, s.29-43.
• Eweje, G. ve Brunton, M. (2010), Ethical Perceptions of Business Students in A New Zealand University: Do Gender, Age and Work Experience Matter?, Business Ethics A European Revıew, 19(1), s.95-111.
• Gill, S. (2010), Is Gender Inclusivity an Answer to Ethical Issues in Business? An Indian Stance, Gender in Management: An International Journal, 25(1), s.37-63.
• Gönen, S. (2009), İç Kontrol Sisteminin Unsurlarından Kontrol Ortamının İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma, World of Accounting Science, 11(1), s.189-217.
• Gürsoy, D. ve Gavcar, E. (2003), International Leisure Tourists Involvement Profile, Annals of Tourism Research, 30(4), s.906- 926.
• Hacıhasanoğlu, T. ve Karaca, N. (2015), Potansiyel Muhasebe Meslek Mensuplarının Hile Algısı Üzerine Bozok Üniversitesi’nde Yapılan Bir Araştırma, Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), s.117- 130.
• Imagbe, V. U., Abiloro, T. O. ve Saheed, G. A. (2019), Fraud Diamond and Financial Crimes in Nigerian Banking Industries, International Journal of Academic Research in Accounting, Finance and Management Sciences, 9(4), s.294-303.
• Malhotra, N. K. (1999), Marketing Research An Applied Orientation, New Jersey: Prentice Hall.
• Mengi, B. T. (2013), Satıcı Hileleri, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 13(39), s.125- 140.
• Merchant, K. A. ve Rockness J. (1994), The Ethics of Managing Earnings: An Empirical Investigation, Journal of Accounting and Public Policy, 13(1), s.79-94.
• Meriç, A. (2020), Muhasebe Öğrencilerinin Hile Algısı: Kayseri Üniversitesi Örneği, MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(1), s.313-326.
• Mirshekary, S. ve Carr, R. (2015), Effects of Exposure to Unethical Practices on the Personal Attitudes of Accountants in Small Accounting Firms, Journal of Management & Organization, 21(1), s.98-106.
• Murdock, H. (2008), The Three Dimensions of Fraud: Auditors Should Understand the Needs, Opportunities and Justifications that Lead Individuals to Commit Fraudulent Acts, Internal Auditor, 65(4), s.81-83.
• Okutmuş, E. ve Uyar, S. (2014), Konaklama İşletmelerinde Yiyecek İçecek Departmanında Yapılan Bir Hilenin Tespiti: Vaka Analizi, Mali Çözüm Dergisi, 24(121), s.35-54.
• Özbirecikli, M. (2006), Bağımsız Denetçinin Müşteri Firmanın Yolsuzluk Eylemi Karşısındaki Tutumu: Şirket Yolsuzluk Vakaları ve Yasal Düzenlemeler Çerçevesinde Bir İnceleme, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 5(18), s.1-18.
• Özcan, M. (2007), Kâr Yönetimi Uygulamalarına İlişkin Etik Yargı Farklılıkları, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özeroğlu, A. İ. (2014), Finansal Aldatmaca ve İşletme Hileleri, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(2), s.180-196.
• Özkul, F. U. ve Pektekin, P. (2009), Muhasebe Yolsuzluklarını Tespitinde Adli Muhasebecinin Rolü ve Veri Madenciliği Tekniklerinin Kullanılması, Muhasebe ve Bilim Dünyası Dergisi, 11(4), s.57-88.
• Özkul, F. U. ve Özdemir, Z. (2013), Çalışan Hilelerinin Önlenmesinde Proaktif Yaklaşımlar: Kurumsal İşletmelerde İnsan Kaynakları Yöneticileri Üzerine Nitel Bir Araştırma, Öneri Dergisi, 10(40), s.75- 89.
• Silverstone, H., Sheetz, M., Pedneault, S. ve Rudewicz, F. (2012), Forensic Accounting and Fraud Investigation for Non-Experts, Third Edition, New Jersey: John Wiley & Sons, Inc.
• Rezaee, Z. (2005), Causes, Consequences and Deterence of Financial Statement Fraud, Critical Perspectives on Accounting. 16(3), s.277–298.
• Sharma, A. ve Panigrahi, P. K. (2012), A Review of Financial Accounting Fraud Detection based on Data Mining Techniques, International Journal of Computer Applications, 39(1), s.37-47.
• Singleton, T., Sıngleton, A., Bologna, J.ve Lındquıst, R. (2006), Fraud Auditing and Forensic Accounting, Third Edition, New Jersey:John Wiley & Sons, Inc.
• Terzi, S. (2012), Hileli Finansal Raporlama Önleme ve Tespit İMKB İmalat Sanayiinde Bir Araştırma, Birinci Baskı, İstanbul: Beta Yayınevi.
• Wang, S. (2010), A Comprehensive Survey of Data Mining-based Accounting-Fraud Detection Research, 2010 International Conference on Intelligent Computation Technology and Automation, IEEE, 1, s.50-53.
• Wells, J. T. (2008), Principles of Fraud Examination, Fourth Edition, New Jersey: John Wiley & Sons. Inc.
• Wolfe, D. T. ve Hermanson, D. R. (2004), The Fraud Diamond: Considering the Four Elements of Fraud, The CPA Journal, 74(12), s.38-42.