Ders Dışı Sportif Aktivitelere Katılan ve Katılmayan Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Öz Anlayış ve Benlik Saygısı Düzeylerinin İncelenmesi.

Year 2025, Volume: 8 Issue: 2, 321 - 335, 28.06.2025

Melike Öğüt , Yusuf Ateş , Serkan Kabak , Ekrem Levent İlhan , Okan Burçak Çelik

https://doi.org/10.38021/asbid.1658261

Abstract

Bu araştırmada, ders dışı sportif aktivitelere katılan ve katılmayan özel gereksinimli çocuğa sahip ebeveynlerin öz-anlayış ve benlik saygısı düzeylerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi ve iki özellik arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada nicel araştırma yaklaşımlarından ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcılarını; özel gereksinimli çocuğu olup, Ankara ilinde ikamet eden ve kolay örnekleme yöntemi ile belirlenen 30’u erkek 69’u ise kadın olmak üzere toplam 99 kişi oluşturmaktadır. Araştırma verileri, Neff (2003) tarafından geliştirilen Öz Anlayış ölçeği ve Rosenberg tarafından geliştirilen Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği aracılığıyla toplanmıştır. Araştırma sonucunda, çocuklarının ders dışı sportif etkinliklere katılım durumlarına göre, çocuğu ders dışı etkinliklere katılan ebeveynlerin benlik saygısı düzeylerinin anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu görülmektedir. Ayrıca Katılımcıların yaşlarıyla benlik saygısı ve öz anlayışları arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı ancak benlik saygısı ve öz anlayışları arasında negatif yönde orta düzeyde ve istatistiksel olarak anlamlı ilişkinin olduğu anlaşılmaktadır. Bu bilgiler ışığında katılımcıların benlik saygısı arttıkça öz anlayışlarının azaldığı söylenebilir.

Keywords

öz anlayış , benlik saygısı , ders dışı sportif aktiviteler

Examination of Self-Compassion and Self-Esteem Levels in Parents of Children with Special Needs Participating and Not Participating in Extracurricular Sports Activities

Abstract

This study aims to examine the levels of self-compassion and self-esteem of parents with children with special needs who participate in extracurricular sports activities and those who do not, based on various variables, and to evaluate the relationship between these two characteristics. The study employs a relational survey model, one of the quantitative research approaches. The participants of the study consist of a total of 99 individuals (30 men and 69 women) who have children with special needs, reside in Ankara, and were selected using the convenience sampling method. The research data were collected using the Self-Compassion Scale developed by Neff (2003) and the Rosenberg Self-Esteem Scale developed by Rosenberg. The results of the study indicate that, based on their children’s participation in extracurricular sports activities, parents whose children participate in such activities have significantly higher levels of self-esteem. Additionally, no significant relationship was found between participants’ age and their self-esteem or self-compassion levels. However, a moderately negative and statistically significant relationship was observed between self-esteem and self-compassion. In light of this information, it can be concluded that as participants’ self-esteem increases, their self-compassion decreases.

Keywords

self-understanding , self-esteem , extracurricular sports activities

References

• Akiskal, H. S. (2017). Mood disorders: Historical introduction and conceptual overview. In B. J. Sadock, V. A. Sadock, & P. Ruiz (Eds.), Kaplan and Sadock’s comprehensive textbook of psychiatry (10th ed., pp. 4099–4139). Wolters Kluwer.
• Aktu, Y. (2024). The role of parenting stress on parenting self-efficacy and parental burnout among Turkish parents: A moderated mediation model. BMC Psychology, 12(1), 475. https://doi.org/10.1186/s40359-024-01980-7
• Avşaroğlu, S., & Güleş, E. (2019). Özel gereksinimli çocuğa sahip anne babaların yaşam doyumlarının öz-anlayış ve merhamet düzeyleri açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(1), 365–376.
• Babkes, M. L. (1999). Sport and physical activity socialization of youth with moderate cognitive needs: An expectancy-value perspective on parental influence [Doctoral dissertation, University of Northern Colorado].
• Baumeister, R. F., Campbell, J. D., Krueger, J. I., & Vohs, K. D. (2003). Yüksek benlik saygısı daha iyi performansa, kişiler arası başarıya, mutluluğa veya daha sağlıklı yaşam tarzlarına neden olur mu?. Kamu Yararına Yönelik Psikolojik Bilim, 4(1), 1–44.
• Bourke-Taylor, H., Howie, L., & Law, M. (2023). Parents of children with disability: Mental health outcomes and utilization of mental health services. Disability and Health Journal, 16(4), 101506. https://doi.org/10.1016/j.dhjo.2023.101506
• Bozdemir, G. (2023). Özel gereksinimli çocuğa sahip ebeveynlerin yaşam doyumlarının öz anlayış ve psikolojik dayanıklılık düzeyleri açısından incelenmesi [Unpublished doctoral dissertation]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Campbell, J. D., & Lavallee, L. F. (1993). Who am I? The role of self-concept confusion in understanding the behavior of people with low self-esteem. In R. F. Baumeister (Ed.), Self-esteem: The puzzle of low self-regard (pp. XX–XX). Springer.
• Candemir, M. L. (2019). Engelli çocuğa sahip olan ve olmayan ebeveynlerin öz anlayış, kişilik ve merhamet özelliklerinin incelenmesi [Unpublished master’s thesis]. Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Çalışkan, E., Şirinkan, A., Erciş, S., Saraçoğlu, N., & Akoğuz, N. (2008). Engelli çocuğu olan ailelerin beden eğitimi ve spor etkinlikleri hakkındaki görüşleri. In 10. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi Poster Bildiri Uzun Özetleri Kitabı. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Çuhadaroğlu, F. (1986). Adolesanlarda benlik saygısı [Unpublished doctoral dissertation]. Hacettepe Üniversitesi. Dağ, B. (2019). Üniversite öğrencilerinin öz-anlayış düzeylerinin anksiyete ve yaşam memnuniyeti düzeyleri ile ilişkisi [Unpublished master’s thesis]. Yakın Doğu Üniversitesi.
• Demir, V., Gürsoy, F., & Ada, Ş. (2011). Okulöncesi öğretmen adaylarının mesleki benlik saygılarının incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 597–614.
• Deniz, M. E., Arslan, C., Özyeşil, Z., & İzmirli, M. (2012). Öz-anlayış, yaşam doyumu, negatif ve pozitif duygu: Türk ve diğer ülke üniversite öğrencileri arasında bir karşılaştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(23), 428–446.
• Deniz, M. E., Dilmaç, B., & Arıcak, O. T. (2009). Engelli çocuğa sahip olan ebeveynlerin durumluk-sürekli kaygı ve yaşam doyumlarının incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 953–968.
• Deniz, M., Kesici, Ş., & Sümer, A. S. (2008). The validity and reliability of the Turkish version of the Self-Compassion Scale. Social Behavior and Personality: An International Journal, 36(9), 1151–1160.
• Ertürk, Y. (2018). Özel gereksinimli çocuğa sahip olan ve olmayan annelerin sosyal beceri düzeylerinin karşılaştırılması [Unpublished master’s thesis]. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi.
• George, D., & Mallery, P. (2019). IBM SPSS statistics 26 step by step: A simple guide and reference. Routledge.
• Gull, M. (2014). Need of psychological well-being and coping strategies among the parents of disabled children. Indian Journal of Health and Well-being, 5(8), 995–997.
• Güleş, E. (2017). Özel gereksinimli çocuğa sahip anne babaların yaşam doyumlarının öz-anlayış ve merhamet düzeyleri açısından incelenmesi [Unpublished doctoral dissertation]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• İlhan, E. L., Yarımkaya, E., & Esentürk, O. K. (2022). Özel gereksinimli bireyler için uyarlanmış beden eğitimi ve spor. Pegem Akademi.
• Karaman, E. (2018). Özel eğitime ihtiyacı olan çocuğa sahip anne babaların psikolojik dayanıklılıklarının yordayıcısı olarak sosyal destek algısı ve benlik saygısının incelenmesi [Unpublished doctoral dissertation]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Karasar, N. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri (25. baskı). Nobel Yayıncılık.
• Kaytez, N., Durualp, E., & Kadan, G. (2015). Engelli çocuğu olan ailelerin gereksinimlerinin ve stres düzeylerinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 197–214.
• Koyuncu, E. (2021). Özel gereksinimli çocuğa sahip anne babaların öz-anlayış ve iyimserlik düzeylerinin incelenmesi [Unpublished master’s thesis]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Körükçü, Ö., & Oğuz, V. (2011). Okul öncesi eğitimi öğretmen adaylarının mesleki benlik saygıları. Kuramsal Eğitimbilim, 4(2), 77–85.
• Küçük, M. (2020). Yetişkinlerin öz-şefkat, bağlanma stilleri ve psikolojik iyi oluş özelliklerinin incelenmesi [Unpublished master’s thesis]. Gelişim Üniversitesi.
• Larrucea-Iruretagoyena, M., Orue, I., & Calvete, E. (2024). Parents’ Self-Compassion as a Moderator Between Children’s Emotional Regulation Difficulties and Parents’ Depressive Symptoms. Mindfulness, 15, 2038–2047. https://doi.org/10.1007/s12671-024-02412-8
• Mekolichick, J. (2003). Amateur bodybuilders' self-concept: An exploratory examination [Unpublished doctoral dissertation].
• Neff, K. D. (2003). The development and validation of a scale to measure self-compassion. Self and Identity, 2(3), 223–250.
• Neff, K. D., & McGehee, P. (2010). Self-compassion and psychological resilience among adolescents and young adults. Self and Identity, 9(3), 225–240.
• Neff, K. D., & Vonk, R. (2009). Self-compassion versus global self-esteem: Two different ways of relating to oneself. Journal of Personality, 77(1), 23–50.
• Neff, K. D., Seppälä, E., Brown, K. W., & Leary, M. R. (2016). Compassion, well-being, and the hypo-egoic self. In K. W. Brown & M. R. Leary (Eds.), The Oxford handbook of hypo-egoic phenomena (pp. 189–203). Oxford University Press.
• Raes, F. (2010). Rumination and worry as mediators of the relationship between self-compassion and depression and anxiety. Personality and Individual Differences, 48(6), 757–761.
• Rosenberg, M. (1965). Society and the adolescent self-image. Princeton University Press.
• Sağıroğlu, N. (2006). Özel gereksinimli bireylere sahip ailelerin çocuklarının devam ettiği özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinden beklentileri [Unpublished master’s thesis]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Schmitt, D. P., & Allik, J. (2005). Simultaneous administration of the Rosenberg Self-Esteem Scale in 53 nations: Exploring the universal and culture-specific features of global self-esteem. Journal of Personality and Social Psychology, 89(4), 623–642.
• Sinclair, S. J., Blais, M. A., Gansler, D. A., Sandberg, E., Bistis, K., & LoCicero, A. (2010). Psychometric properties of the Rosenberg Self-Esteem Scale: Overall and across demographic groups living within the United States. Evaluation & the Health Professions, 33(1), 56–80.
• Sirois, F. M., Emerson, L.-M., & Bögels, S. M. (2023). Self-compassion improves parental well-being in response to challenging parenting experiences. Journal of Positive Psychology. https://doi.org/10.1080/17439760.2023.135429
• Slutzky, C. B., & Simpkins, S. D. (2009). The link between children's sport participation and self-esteem: Exploring the mediating role of sport self-concept. Psychology of Sport and Exercise, 10(3), 381–389.
• Şener, K. D., Karaca, A., Açıkgöz, F., & Süzer, F. (2011). Hemşirelik eğitimi mesleki benlik algısını değiştirir mi?. Dicle Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(3), 12–16.
• Şikşik, G. (2016). Otizmli çocuğa sahip ebeveynlerin otizm algıları ve aile özellikleri ile benlik saygıları arasındaki ilişkinin belirlenmesi [Unpublished master’s thesis]. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi.
• Trompetter, H. R., Kleine, E., & Bohlmeijer, E. T. (2017). Why does positive mental health buffer against psychopathology? An exploratory study on self-compassion as a resilience mechanism and adaptive emotion regulation strategy. Cognitive Therapy and Research, 41(3), 459–468.
• Wagnsson, S., Lindwall, M., & Gustafsson, H. (2014). Participation in organized sport and self-esteem across adolescence: The mediating role of perceived sport competence. Journal of Sport & Exercise Psychology, 36(6), 584–594. https://doi.org/10.1123/jsep.2013-0137.
• Wang, Y., Du, X., Yang, Y., Liu, H., & Peng, K. (2024). Moderating roles of self-esteem and parental support in the relationship between dark personality traits and subjective well-being among Chinese adolescents. SAGE Open, 14(1). https://doi.org/10.1177/21582440251323673.
• Yılmaz, M. T. (2009). Üniversite öğrencilerinin öz-anlayışları (self-compassion) ve anne baba tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Unpublished master’s thesis]. Selçuk Üniversitesi.