TÜRK CEZA HUKUKUNUN BAĞLAYICI KAYNAKLARINDAN BİRİ OLARAK YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME KARARLARI

Year 2025, Volume: 7 Issue: 1, 41 - 58, 30.06.2025

Hakan Kaşka

https://doi.org/10.47136/asbuhfd.1635160

Abstract

2797 numaralı Yargıtay Kanunu’nun 45. maddesi, içtihatların birleştirilmesi istemek yetkisi ve bağlayıcılığı başlığını taşımaktadır. Bu maddenin beşinci fıkrasında içtihatları birleştirme kararlarının benzer hukuki konularda Yargıtay Genel Kurullarını, dairelerini ve adliye mahkemelerini bağlayacağı hükmü bulunmaktadır. Böylelikle Türk hukukunda mahkeme kararlarının hukukun yardımcı kaynağı olmasına bir istisna getirilmiştir. Başka bir ifadeyle, mahkeme kararları, hukukun yardımcı kaynağı olduğu hâlde, Yargıtay’ın ilgili kurulları tarafından alınan içtihadı birleştirme kararları hukukun bağlayıcı kaynaklarındandır. Yargıtay’ın ilgili kurulları tarafından bu nitelikte kararlar alınması yetkisi anayasada düzenlenmemiştir. Yargıtay’ın ilgili kurullarına bu yetki kanunla verilmiştir. Hâliyle bunun yasama yetkisinin devredilmezliğine, fonksiyonlar ayrılığı ilkesine ve yargılama bağımsızlığına aykırı olup olmadığı bir sorun teşkil etmektedir. İçtihadı birleştirme kararlarıyla ilgili başka sorunlar da bulunmaktadır. Söz gelimi bu kararların zaman bakımından nasıl uygulanacağı, keza nasıl denetleneceği ve normlar hiyerarşisinde kanuna göre konumu çözülmesi gereken sorunlardır. Çalışmada Türk ceza hukukunun bağlayıcı kaynaklarından biri olan içtihadı birleştirme kararları, bu yönleri itibarıyla incelenmiştir.

Keywords

İçtihat , Yargıtay , Bağlayıcı kaynak , Fonksiyonlar ayrılığı , Kazai içtihat.

THE UNIFICATION DECISIONS OF THE COURT OF APPEALS AS ONE OF THE BINDING SOURCES OF TURKISH CRIMINAL LAW

Abstract

Article 45 of the Court of Appeal Law No. 2797 is entitled “The authority to request and bind the unification of precedents”. The fifth paragraph of this article provides that decisions to unify precedents will bind the General Assembly of the Court of Appeal, its chambers and the courts of justice on similar legal issues. Thus, an exception has been made to the fact that court decisions are an auxiliary source of law in Turkish law. In other words, while court decisions are an auxiliary source of law, decisions to unify precedents taken by the relevant boards of the Court of Appeal are binding sources of law. The authority to make decisions of this nature by the relevant boards of the Court of Appeal is not regulated in the constitution. This authority has been granted to the relevant boards of the Court of Appeal by law. Therefore, it is a question whether this is contrary to the non-delegability of legislative authority, the principle of separation of functions and the independence of the judiciary. There are other problems regarding decisions to unify precedents. For example, how these decisions will be implemented in terms of time, how they will be monitored and their position in the hierarchy of norms according to the law are problems that need to be solved. In this study, decisions on unifying jurisprudence, which is one of the binding sources of Turkish criminal law, have been examined in terms of these aspects.

Keywords

Precedent , Court of Appeal , Binding sources , Separation of functions , Judicial precedent.

References

• Akbulut, Berrin. Ceza Hukuku Genel Hükümler. Adalet Yayınevi, 2022.
• Akgündüz, Ahmed. Karşılaştırmalı Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye: (Mecelle Ta’dilleri ve Gerekçeleriyle Birlikte). Osmanlı Araştırmaları Vakfı, 2013.
• Akyılmaz, Bahtiyar, Murat Sezginer ve Cemil Kaya. Türk İdare Hukuku. Seçkin Yayınevi, 2023.
• Altundiş, Mehmet. “Hukuki Güvenlik İlkesi”. Yasama Dergisi, no. 10 (2008): 60-94.
• Ansay, Sabri Şakir. Hukuk Tarihinde İslâm Hukuku. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1953.
• Artuk, M. Emin, Ahmet Gökcen, M. Emin Alşahin ve Kerim Çakır. Ceza Hukuku Genel Hükümler. Adalet Yayınevi, 2022.
• Avcı, Mustafa, Mehmet Aykanat ve İbrahim Ülker. Hukuk Başlangıcı ve Metodolojisi. Adalet Yayınevi, 2023.
• Aydın, M. Âkif. Türk Hukuk Tarihi. Beta Yayıncılık, 2022.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Fıkıh Terimleri Ansiklopedisi: -İstılahat-ı Fıkhıyye Kamusu-. Sadeleştirenler Hayrettin Yücesoy, Mehmet Kılıç, Ramazan Tığ ve Davut Tarı. Gündüz Gazetesi, 1996.
• Birtek, Fatih. Ceza Hukuku (Genel Hükümler): Temel Bilgiler. Adalet Yayınevi, 2018.
• Centel, Nur, Hamide Zafer ve Özlem Çakmut. Türk Ceza Hukukuna Giriş. Beta Yayıncılık, 2023.
• Cin, Halil ve Gül Akyılmaz. Türk Hukuk Tarihi. Sayram Yayınları, 2020.
• Çıtak, Halim Alperen. İdare Hukukunun İçtihadî Karakteri. On İki Levha Yayıncılık, 2020.
• Demirbaş, Timur. Ceza Hukuku Genel Hükümler. Seçkin Yayınevi, 2023.
• Dönmezer, Sulhi ve Sahir Erman. Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku: Genel Kısım: Cilt I. Beta Yayıncılık, 1987.
• Dülger, Murat Volkan. Ceza Hukuku Genel Hükümler. Seçkin Yayınevi, 2023.
• Erdoğan, Mehmet. Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü. Ensar Neşriyat, 2016.
• Erzurumlu Işık, Nurbanu. Medenî Usûl Hukukunda Yorum-Hukuk Yaratma ve İçtihadı Birleştirme Kararları. On İki Levha Yayıncılık, 2023.
• Esat Şener’in (Yargıtay İkinci Hukuk Dairesi Başkanı) konuşması. iç. Baki Kuru, İçtihatların Birleştirilmesi Yolu İle İlgili Bazı Sorunlar. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1977.
• Gedik, Fırat ve Emel Koç. “Hüküm Kurma ve İçtihat”. Ankara Barosu Dergisi 67, no. 2 (2009): 157- 163.
• Gözler, Kemal. Anayasa Hukukunun Genel Esasları: Ders Kitabı. Ekin Yayınevi, 2021.
• Gözler, Kemal. Hukuka Giriş. Ekin Yayınevi, 2023.
• Gür, A. Refik. Hukuk Tarihi ve Tefekkürü Bakımından Mecelle: Hukuk Sosyolojisi ve Felsefesi Üzerine Bir Kalem Denemesi. Sebil Yayınevi, 1993.
• Gropp, Walter, Strafrecht Allgemeiner Teil. Springer-Lehrbuch, 2014.
• Hakeri, Hakan. Ceza Hukuku Genel Hükümler. Adalet Yayınevi, 2021.
• Heinrich, Bernd. Strafrecht Allgemeiner Teil. Verlag von W. Kohlhammer, 2019.
• Hocaeminefendizâde Ali Haydar Efendi. Dürer’ül Hukkâm Şerhu Mecelleti’l-Ahkâm 1. cilt. Çeviren Raşit Gündoğdu ve Osman Erdem. Gün Neşriyat.
• Hocaeminefendizâde Ali Haydar Efendi. Dürer’ül Hukkâm Şerhu Mecelleti’l-Ahkâm 4. cilt. Çeviren Raşit Gündoğdu ve Osman Erdem. Gün Neşriyat.
• İnan, Atilla. “Sayıştay’da İçtihatları Birleştirme”. Amme İdaresi Dergisi 29, no. 4 (1996): 73-87.
• Karakehya, Hakan. Ceza Muhakemesi Hukuku. Nisan Kitabevi, 2022.
• Karaman, Hayreddin. İslâm Hukukunda İctihad. Ensar Neşriyat, 2015.
• Kayhan, Fahrettin. “Özel Hukuk Uygulamasında Yargı İçtihatlarının ve İçtihadı Birleştirme Kararlarının Normatif Gücü”. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, no. 2 (1999): 341-363.
• Kelsen, Hans. Saf Hukuk Kuramı. Çeviren Ertuğrul Uzun. Nora Kitap, 2016.
• 58 Türk Ceza Hukukunun Bağlayıcı Kaynaklarından Biri Olarak Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararları Kindhäuser, Urs und Till Zimmermann. Strafrecht Allgemeiner Teil. Nomos Verlagsgesellschaft, 2020.
• Koca, Mahmut ve İlhan Üzülmez. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler. Seçkin Yayınevi, 2023.
• Kunter, Nurullah. Muhakeme Hukuku Dalı Olarak: Ceza Muhakemesi Hukuku. Beta Yayıncılık, 1989.
• Kuru, Baki. İçtihatların Birleştirilmesi Yolu ile İlgili Bazı Sorunlar. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1977.
• Muhammed Ebû Zehra. İslam Hukuku Metodolojisi: Fıkıh Usûlü. FCR Yayınları, 2014.
• Özbudun, Ergun. Türk Anayasa Hukuku. Yetkin Yayınları, 2020.
• Özgenç, İzzet. Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler. Seçkin Yayınevi, 2023.
• Öztürk, Bahri ve Mustafa Ruhan Erdem. Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku. Seçkin Yayınevi, 2023.
• Salihpaşaoğlu, Yaşar. Hukuka Giriş. Adalet Yayınevi, 2023.
• Serozan, Rona. Hukukta Yöntem - Mantık. Vedat Kitapçılık, 2017.
• Şemseddin Sami. Kâmûs-ı Türkî (Latin Harfleriyle). Hazırlayan Raşit Gündoğdu, Niyazi Adıgüzel ve Ebul Faruk Önal. İdeal Kültür Yayıncılık, 2011.
• Tanör, Bülent ve Necmi Yüzbaşıoğlu. 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku. Beta Yayıncılık, 2020.
• Taş, Burak. “Ceza Hukuku Bağlamında Yargıtay İçtihatları Birleştirme Kararları ve İlgili Sorunlar”. Türkiye Barolar Birliği Dergisi 174 (2024): 1-38.
• Tosun, Öztekin. “Ceza Hukukunun Gerçek Kaynakları”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 28, no. 3-4 (1962): 620-632.
• Türk Hukuk Kurumu. Türk Hukuk Lûgatı. Başbakanlık Basımevi, 1991.
• Uysal, Zeki. “Geçmişten Günümüze Danıştay İçtihatları Birleştirme Sistemi”. Danıştay Dergisi, no. 155 (2023): 129-168.
• Yarsuvat, Duygun. “Yürütme Organının Koyduğu Kaidelerle Suç İhdası ve 1961 Anayasası”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 29, no. 3 (1963): 540-559.
• Yar. HGK, E. 4/71, K. 21, 20.02.1963, iç. Adalet Dergisi 54, no. 5-8 (Mayıs-Haziran 1963) : 776.
• Yerdelen, Erdal. Ceza Muhakemesinde Hükmün Gerekçesi. Adalet Yayınevi, 2015.
• Yıldız Akgül, Şerife. “İçtihadı Birleştirme Kurumu ve İptal Kararı Üzerine Fiili Çalışmaya Bağlı Döner Sermaye Ek Ödemelerinin Davacıya Ödenmesi Gerektiğine İlişkin Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulunun 2013/2 Esas ve 2018/2 Sayılı Kararı Üzerine Değerlendirme”. Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 6, no. 1 (2020): 45-76.
• Legalbank Elektronik Hukuk Bankası.
• Lexpera Veritabanı.
• https://normkararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/Dosyalar/Kararlar/KararPDF/1969-34