OSMANLI DÖNEMİ MUSİKİ HAYATI VE DÖNEMİN KADIN TANBURİLERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Year 2019, Volume: 6 Issue: 6, 390 - 398, 30.06.2019

Semen Karlıklı

Abstract

Osmanlı
sanat dünyasında musiki eğitiminin, dönemin sosyo-kültürel toplum yapısı
bağlamında “Meşk Sistemi” denilen usta-çırak ilişkisinin ön planda olduğu bir
gelenek oluşturularak ilerlediğini söylemek mümkündür. Bununla birlikte Osmanlı
toplumunda kadınla erkeği birbirinden ayıran toplumsal ve sosyo-kültürel bakış
açısı ile harem-selamlık yaşam kültürünün musiki eğitiminde önemli etkilerinin
olduğunu söylemek mümkündür. Nitekim söz konusu kültürün bir göstergesi olarak
erkekler için müzik eğitimi Enderun’un meşk hanesinde verilirken, kadınlar için
Harem-i Hümayun’unda ya da saray dışındaki konaklarda müzik hocalarının
kendilerine ders vermesi ile gerçekleştiği görülür.

Bu
çalışmanın amacı; 17-20. yüzyıllarda yaşamış olan kadın tanburilerin eğitim ve
icra hayatlarında dönemin sosyo-kültürel yaşam biçimleri ve dinsel inanış
ağırlıklı gelişen haremlik-selamlık toplum yapısının etkilerinin araştırılması
olarak ifade edilebilir. Başka bir anlatımla dönemsel koşullarda kısıtlı bir
eğitim hayatı edinen az sayıdaki kadın tanburi sanatçıların eğitim hayatları,
icra usul yöntemleri ile eserlerinin belirlenmesi amaçlanmaktadır.

Osmanlı
dönemi sosyo-kültürel toplum yapısı ile müzik eğitim geleneklerinin oluşması
arasındaki ilişkiyi özellikle kadın tanburi sanatçılar bağlamında yorumlayan bu
çalışmanın toplumsal cinsiyet algısı temelinde kadın sanatçıların
sınırlılıkları üzerine tarihsel bir bakış açısı sunarak literatüre katkı
sağlayacağı düşünülmektedir.

Keywords

Kadın Tanburi, Musiki, Meşk Sistemi, Osmanlı Musikisi

References

• Kitaplar Aksoy, B. (2008). Geçmişin Musiki Mirasına Bakışlar. İstanbul: Pan Yayıncılık Beher, C. (2005). Musikiden Müziğe. İstanbul: YKY Yayınları Beher, C. (2016). Aşk Olmayınca Meşk Olmaz. İstanbul: Yapıkredi Yayınları Beşiroğlu, Ş. Ş ve Çak, Ş.E (Ed.). Kadın ve Müzik. İstanbul: Milenyum Yayınları Çiçek, K, Eren. G ve Oğuz. C (Ed.). (1999) Osmanlı 10 Kültür ve Sanat. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. Karakaya, F. (2010). İslam Ansiklopedisi. (c39) Özalp, M. N. (1986). Türk Musikisi Tarihi. (c1) İstanbul: TRT Basılı Yayınlar Müdürlüğü. Öztuna, Y. (1969). Türk Musikisi Ansiklopedisi (c1) İstanbul: Milli Eğitim Basımevi Tanrıkorur, C. (2005). Osmanlı Dönemi Türk Musikisi. İstanbul: Dergah Yayınları Taşan, T. (2000). Kadın Besteciler. İstanbul: Pan Yayıncılık Uysal, S.S. (2011). Baki Kalan Bu Kubbede Türk Sanat Musikisinin Altın Yılları. İstanbul: Timaş Yayınları