OTTOMAN-IRANIAN RELATIONS DURING NASUREDDIN SHAH ERA AND ISSUE OF KOTUR

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 12, 12 - 18, 01.12.2017

İbrahim Caner Türk Duygu Yiğit

Öz

Persian geography takes place in migration and trade route in westside by being bridge between East Turkishness and West Turkishness, ın Iran, run by Turkish people in many years, Kaçgar state ruled from end of eighteenth century to first guarter twenty century.Unrests between Ottoman and Iran is understood as conflict between sunni and shia. However, on the basis of living problem, there is not only denominational combat, but also political, social, economic, geopolitik factors. İntermadiators of disputes between two sides decided that Zuhab was split into two parts. According to decision, West side was belong to Ottoman, east sid was belong to Iran. However, the decision makers wanted that all sides were belong to Iran. Kotur was an district of Van. Although this area was Ottoman territory according to many sources, Iran was interfering there. This situation caused an conflict between two state. Dervis Pasha said that Kotur was an Ottomon territory, people of Kotur was Ottoman vassal, the emperor wanted to this. In addition that ıf Iran could demonstrate that Kotur was an Iran territory, people in Kotur was persian, that territories could give to Iran. After that, intermadiators commision should start their work.In this study, with giving general information about Nasireddin Shah era, in the second half of the nineteenth century as an important issue between Ottoman-Iranian relations; Kotur’s abandonment to Iran will be explained

Anahtar Kelimeler

Ottoman, Iran, Kotur, Shah Nasireddin

NASIREDDİN ŞAH DÖNEMİ OSMANLI- İRAN İLİŞKİLERİ VE KOTUR MESELESİ

Öz

İran coğrafyası, Doğu Türkleri ile Batı Türkleri arasında köprü vazifesi görerek, batı yönündeki göç ve ticaret yollarının üzerinde bulunmaktadır. Uzun yıllar boyunca Türkler tarafından yönetilen İran’da, XVIII. yüzyıl sonlarından XX. yüzyılın ilk çeyreği dâhil olmak üzere, Kaçar Devleti hâkim olmuştur. Osmanlı-İran Devletleri arasında yaşanan huzursuzluklar, genel olarak bakıldığında Sünnilik-Şiilik mücadelesi olarak anlaşılmaktadır. Ancak yaşanan sorunların temelinde sadece mezhebi mücadele değil; aynı zamanda siyasal, sosyal, ekonomik, jeopolitik unsurlar da bulunmaktadır. İki taraf arasındaki sınır anlaşmazlığına dair ihtilafı gidermek için temsilciler 1852’de Zuhab bölgesinin ikiye ayrılmasına karar verdiler. Alınan karara göre doğu bölgesi İran’ın batı bölgesi de Osmanlı Devleti’nin olacaktı fakat aracı temsilcinin niyeti ise bu bölgenin İran’ın elinde kalmasıydı. Kotur Van eyaletine bağlı bir nahiye idi. Buranın Osmanlı toprağı olduğu pek çok delille sabit olduğu halde, İranlılar buralara müdahaleye başlamışlardı. Bu durum iki devlet arasında anlaşmazlığa sebep olmuştur. Derviş Paşa iki devlet arasındaki sınırın belli olması için işaret koyduğunu, Kotur’un Osmanlı toprağı, halkının da Osmanlı teb’ası olmasıyla bu işin padişah emri ile yapıldığını; halkın İran teb’ası ve Kotur’un da İran toprağı olduğunu ispat ettikleri takdirde Kotur’u ayırabileceklerini söylemişti. Bundan sonra komisyonun çalışmalarına başlaması gerekiyordu. Bu çalışmada Nasıreddin Şah dönemi hakkında genel bilgiler verilerek, 19. Yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı-İran ilişkilerinde önemli bir mesele olmuş olan Kotur’un İran’a terki anlatılacaktır

Kaynakça

• ARMAOĞLU, Fahir, 19.Yüzyıl Siyasi Tarihi (1789-1914), Türk Tarih Kurumu, 3.baskı, Ankara 2003.
• AYKUN, İbrahim, Erzurum Konferansı ve Osmanlı-İran Hudut Anlaşması, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Erzurum 1995.
• ÇABUK, Fehminaz, II. Abdülhamit Dönemi Osmanlı – İran İlişkilerinde Kürt Aşiretleri Meselesi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kayseri 2013.
• KARADENİZ, Yılmaz, Kaçar Hanedanı (1795-1925), (İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Malatya, 2004.
• NASIRİ, Muhammed Rıza, Nasireddin Şah Zamanında Osmanlı İran Münasebetleri 1848- 1897 (Bastırılmamış Doktora Tezi), İstanbul, 1977.
• SARIKÇIOĞLU, Melike, Osmanlı İran Hudud Sorunları (1847-1913), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2013.
• TÜFEKÇİ, Coşkun, Osmanlı-İran İlişkileri (1795-1896) Casusluk Faaliyetleri Çerçevesinde, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kırıkkale 2012.
• ULUERLER, Sıtkı, XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı –İran Siyasî İlişkileri (1774- 1848), Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Elazığ 2009.
• UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı Osmanlı Tarihi, Türk Tarih Kurumu, c. III/2, Ankara 1988.