ERGENLERDE BENLİK SAYGISININ, STRESLE BAŞA ÇIKMA TARZLARI İLE PSİKOLOJİK İYİ OLUŞ ARASINDAKİ İLİŞKİDEKİ ARACILIK ROLÜ

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 4, 147 - 162, 30.04.2020

Burcu Çelenk , Adem Peker

Öz

Bu araştırmanın amacı, ergenlerin benlik saygısının stresle başa çıkma tarzları ile psikolojik iyi oluş arasındaki aracılık ilişkisini incelemektir. Araştırmanın çalışma grubunu 9. ila 12. sınıfları içeren 275 kız, 248 erkek öğrenci olmak üzere toplam 523 lise öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmada veriler ‘Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği’, ‘İki Boyutlu Benlik Saygısı Ölçeği’, ‘Psikolojik İyi Oluş Ölçeği’ ile toplanmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin analizi için, SPSS-21 programından yararlanılmıştır. Aracılık analizi ilişkisi için de yapısal eşitlik modeli analizi kullanılmıştır. Araştırma da stresle başa çıkma tarzları, benlik saygısı ve psikolojik iyi oluş arasında anlamlı ilişkilerin olduğu görülmüştür. Araştırmanın diğer bir sonucunda, benlik saygısının stresle başa çıkma tarzları ile psikolojik iyi oluş arasındaki tam aracılık etkisinin olduğu bulunmuştur. Bootstrapping işlemi sonucunda benlik saygısının stresle başa çıkma tarzları ile psikolojik iyi oluş arasındaki aracılığının istatistiksel olarak anlamlı olduğu bulunmuştur (bootstrap= -.086, % 95 G.A.= .043-.130).

Anahtar Kelimeler

Stresle başa çıkma tarzları, Benlik saygısı, Psikolojik iyi oluş

Kaynakça

• Arslan, C., Dilmaç, B., & Hamarta, A. (2009). Coping with stress and trait anxiety in terms of locus of control: A study with Turkish university students. Social Behavior and Personality, 37(6), 791-800. Baron, M., & Kenny, D.A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182. Cheng, H., & Furnham, A. (2003). Personality, self-esteem, and demographic predictions of happiness and depression. Personality and individual differences, 34(6), 921-942. Chow, H. P. (2005). Life satisfaction among university students in a Canadian prairie city: A multivariate analysis. Social Indicators Research, 70(2), 139-150. Diener, E., & Ryan, K. (2009). Subjective well-being: A general overview. South African Journal of Psychology, 39(4), 391-406. Doğan, T. (2011). İki boyutlu benlik saygısı: Kendini sevme/özyeterlik ölçeği’nin Türkçe uyarlaması, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 36(162), 126-136. Ergin, D. (2018). Ergenlerde benlik saygısı, saldırganlık ve stresle başa çıkabilme arasındaki ilişkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya. Esen, Ö. (2017). Obezite tanısı almış bireylerde stresle başa çıkma tarzları ve benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Erşan, E., Doğan, O., & Doğan, S. (2009). Beden eğitimi ve antrenörlük bölümü öğrencilerinde benlik saygısı düzeyi ve bazı sosyodemografik özelliklerle ilişkisi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 2, 36-37. George, D. ve Mallery, P. (2010). SPSS for windows step by step: A simple study guide and reference. India: Pearson Education. Gilman, R., & Huebner, E. S. (2006). Characteristics of adolescents who report very high life satisfaction. Journal of Youth and Adolescence, 35(3), 311-319. Griva, F., & Anagnostopoulus, F. (2010). Positive psychological states and anxiety: The mediating effect of proactive coping. Psychological Reports, 107, 795-804. Haase, C. M., Heckhausen, J., & Wrosch, C. (2013). Developmental regulation across the life span: Toward a new synthesis. Developmental Psychology, 49, 964-972. Hamarta, E., Arslan, C., Saygın, Y., & Özyeşil, Z. (2009). Benlik saygısı ve akılcı olmayan inançlar bakımından üniversite öğrencilerinin stresle başa çıkma yaklaşımlarının analizi. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(18), 25-42. Hamarta, E. (2015). Examining social anxiety among adolescents in accordance with coping with stress approaches. Education and Science, 40(18), 125-134. Holahan, C. J., Moos, R. H., Holahan, C. K., & Brennan, P. L. (1997). Social context, coping strategies, and depressive symptoms: An expanded model with cardiac patients. Journal of Personality and Social Psychology, 72(4), 918-928. Işıklar, A. (2012). Ergenlerde yaşam kalitesi ve benlik saygısı düzeyinin cinsiyet ve obezite değişkenleri açısından incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 84-92. Jemtå, L., Fugl‐Meyer, K. S., Öberg, K., & Dahl, M. (2009). Self‐esteem in children and adolescents with mobility impairment: Impact on well‐being and coping strategies. Acta Paediatrica, 98(3), 567-572. Keyes, C .L., Shmotkin, D., & Ryff, C. D. (2002). Optimizing well-being: The empirical encounter of two traditions. Journal of Personality and Social, 82(6), 1007-1022. Kline, R. B. (2015). Principles and practice of structural equation modeling. London: Guilford Publications. Kong, F., Zhao, J., & You, X. (2013). Self-Esteem as mediator and moderator of the relationship between social support and subjective well-being among Chinese university students. Social Indicators Research, 112, 151-161. Kurt-Ulucan, T. (2013). Ebeveynleri boşanmış ergenlerin yılmazlık, benlik saygısı, başa çıkma ve psikolojik belirtiler arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Lin, C. C. (2015). Self-esteem mediates the relationship between dispositional gratitude and well-being. Personality and Individual Differences, 85, 145-148. Orth, U., Robins, R. W., & Widaman, K. F. (2012). Life-span development of self-esteem and its effects on important life outcomes. Journal of Personality and Social Psychology, 102(6), 1271-1288. Parameswari, J. (2011). Self-Esteem and stress coping among adolescents. Psychosocial Research, 6(2), 257-264. Parmaksız, İ. (2011). Öğretmen adaylarının benlik saygısı düzeylerine göre iyimserlik ve stresle başa çıkma tutumlarının incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya. Polatçı, S. (2011). Psikolojik sermayenin performans üzerindeki etkisinde iş aile yayılımı ve psikolojik iyi oluşun rolü. Yayımlanmamış doktora tezi. Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri. Preacher, K. J., & Hayes, A. F. (2008). Asymptotic and resampling strategies for assessing and comparing indirect effects in multiple mediator models. Behavior Research Methods, 40(3), 879-891. Sarıkaya, A. (2015). 14-18 yaş arası ergenlerin benlik saygısı ve psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Bilim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Sever, G. (2015). Lise öğrencilerinin madde kullanma eğilimlerinin algılanan sosyal destek ve riskli davranışlarla ilişkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, Gaziantep. Smedema, M. S., Catalano, D., & Ebener, D. J. (2010). The relationship of coping, self-worth, and subjective well-being: A structural equation model. Rehabilitation Counseling Bulletin, 53(3), 131-142. Smith, M. C, & Dust, M. C. (2005). An exploration of the influence of dispositional traits and appraisal on coping strategies in African American college students. Journal of Personality, 74, 145-174. Şahin, M. (2013). Affedicilik ile psikolojik iyi olma arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya. Şahin, N.H., & Durak, A. (1995). Stresle başa çıkma tarzları ölçeği: Üniversite öğrencileri için uyarlanması. Türk Psikoloji Dergisi, 10(34), 56-73. Tatoğlu, N. (2006). Zonguldak il merkezinde 15-17 yaş grubu genel lise öğrencilerinde benlik saygısının akademik başarıya etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Karaelmas Üniversitesi, Sağlık Bilimler Enstitüsü, Zonguldak. Telef, B. B. (2013). Psikolojik iyi oluş ölçeği: Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(3), 374-384. Wollaars, M. M., Post, W. M., Van Asbeck, F.W.A., & Brand, N. (2007). Spinal cord injury pain: The influence of psychologic factors and impact on quality of life. Clinical Journal of Pain, 23, 383-391. Veenhoven, R. (2012). Cross-national differences in happiness: Cultural measurement bias or effect of culture? International Journal of Wellbeing, 2(4), 333-353. Yaşar, G. (2008). Beden eğitimi öğretmenlerinin okulla ilgili sorunları ve stresle başa çıkma tarzlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Çukurova Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Adana. Yavuzer, H. (2003). Eğitim ve gelişim özellikleriyle okul çağı çocuğu. İstanbul: Remzi Kitabevi. Yiğit, R. (2012). Çevik kuvvet görevlilerinin benlik saygıları ile yaşam doyumu ve stresle başa çıkma tutumları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 61-75.