“ÇOKKÜLTÜRLÜLÜK” VE “ETİK KONUSU” HAKKINDA FARKLI İŞ YERLERİNDE ÇALIŞAN KİŞİLERİN METAFORİK GÖRÜŞLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 6, 118 - 138, 31.08.2021

Nazmiye Hazar

Öz

Teknolojinin hızla gelişmesi insanların yenilikler ve değişimlere uyum süreçlerini de etkilerken toplum yapısına da etki etmektedir. Son yıllarda ülkeler arasında ekonomik sermaye ve iş gücü ile ilgili ekonomik ve kar amaçlarının toplumların kültür yapılarında değişmeler yarattığı gibi küreselleşme nedeni ile farklı kültürlerin de bir araya gelmesine ve bu etkileşim nedeni ile çokkültürlülük ve farklı kültürleri tanıma ve anlama dünya genelinde evrensel anlamda değer gören konular arasında farklı iş ve meslek gruplarında ele alınmaktadır. Kürüselleşmenin bir getirisi olarak toplumlar bütünleşme yolunda ilerlerken; günümüz dünyasında, ülkeler arasında pek çok farklılıkların olduğunu görebilmekteyiz. İktisatçılar, ulusların farklı zenginlik düzeylerini yalnızca iktisadi nedenlere bağlarken, diğerleri bunu, coğrafi, hukuki, politik, kültürel, dini veya tarihi olmak üzere birçok farklı nedene bağlayabilmektedir. Eğitim, işletme, pazarlama, sosyal, kültürel, sanatsal yönlerin dışında bilim insanlarının son yıllarda en çok önemsemekte oldukları konular olarak karşımıza çıkmaktadır. İnsanların etkileşimlerinin değişmesine neden olan küreselleşmenin yeni bir dünya düzeni yaratmakta olması kamu iş alanlarında toplumsal yapılaşmaları meydana getiren etik kavramı ile ilgili hassasiyeti de arttırmıştır.
Araştırmanın amacı farklı kültürler ve etik konusu ile ilgili katılımcıların metaforik olan görüşlerini ortaya koymaktır. Ayrıca literatür araştırmalarının uyumunun yanı sora son yıllarda gerek eğitimde gerekse bilimsel çalışmalarda metafor çalışmalarının değer görmesi nedeni ile elde edilen bulgular dâhilinde konuyu ele almak da amaçlanmıştır. Araştırmaya nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim deseni ile 11 katılımcının dâhil olduğu bu araştırmada farklı meslek gruplarındaki bireylerin farklı kültürleri barındıran iş yerlerinde çalışma ve farklı kültürleri barındıran iş yerlerinde etik kavramını neye benzettikleri ile ilgili algılarını metaforlar olarak tespit etmeyi amaçlamıştır.
Araştırma sonucunda “farklı kültürleri barındıran iş yerlerinde çalışmak” ve “farklı kültürleri barındıran iş yerlerinde etik kavramı” ile ilgili yapılan benzeşimler sosyal mesleklerden oluşan katılımcı gruplarında katılımcıların benzeşim özellikleri ve benzeşim niteliklerinin gruplandırılmıştır. Katılımcıların farklı kültürleri barındıran iş yerleri ile ilgili çoğunluğun olumlu metaforlar ürettikleri, farklı kültürleri barındıran iş yerlerinde etik kavramı ile ilgili ürettikleri metaforların toplum değerleri ve kültür konusu ile ilişkili içerikler barındırmıştır. Bu anlamda farklı kültürlere ve çok kültürlülüğe bakış şeklinin yanı sıra etik kavramı ile ilgili üretilen metaforların katılımcıların etik davranışlarla ilgili toplum yapıları ile de ilişkili bir özelliğidir. Dolayısıyla bu özelliğin insan yetiştirme düzeni ile ilişkisinin doğru anlamlandırılıp tanımlanabilmesi için eğitim düzeyi düşük bireylerin metafor algılarının nasıl olduğuna dair yapacak oldukları tanımlamaların bütünleşmesi halinde gerçeklik sunabilir. Bu açıdan toplumun kültür değerlerinde farklı kültürleri barındıran iş yerlerinde etik davranışlar ve etik kavramını nasıl tanımlamakta oldukları hakkında toplum algısı ile ilgili genellemelerin yapılabilmesi yönünde araştırmaların çoğaltılması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

kültür, çokkültürlülük, farklı kültürler, etik, etik davranış

Kaynakça

• Akarsu, B. (1998). Felsefe Terimleri Sözlüğü. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Akturan, U. ve Esen, A. (2008). Fenomenoloji. T. Baş ve U. Akturan (Ed.) içinde, Nitel araştırma yöntemleri (ss. 83-98). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Annells, M. (2006). Triangulation of qualitative approaches: Hermeneutical phenomenology andgrounded theory. Journal of Advanced Nursing, 56(1), 55-61.
• Aydın, İ. (2003). Eğitim ve öğretimde etik. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Bayrak Kök, S. (2012). İş ahlakı ve etik yaklaşımlar. Ö. Torlak ve F. Dalyan (Ed.), İşletmelerde sosyal sorumluluk ve etik içinde (s. 58-85). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Budd, J. (2004). Employment with a human face. New York: Cornell University Press.
• Cevizci, A. (2002). Etiğe giriş. İstanbul: Engin Yayıncılık.
• Çotuksöken, B. (2006). Etik nedir? Felsefe Söyleşileri III-IV. (Edt: B. Çotuksöken). İstanbul: Maltepe Üniversitesi Yayınları.
• Frankena, W. (2007). Etik. (Çev: A. Aydın). Ankara: İmge Yayınları
• Creswell, J.W. (2007). Qualitative inquiry and research desing: Choosing among five approaches. (2nd Press). SAGE Publications.
• Döş, İ. (2010). Aday öğretmenlerin müfettişlik kavramına ilişkin metafor algıları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(3), 607-629.
• Emre, Cahit, Toplumsal Kültürel Etmenler Açısından Türk Kamu Yönetimi Üzerinde Bir İnceleme (Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, 1993)
• Etik İle İlgili Güzel Sözler, 2014. ( 15 Mayıs 1014) tarihli kayıtlı http://mslkspot.blogspot.com/2014/05/etik-ile-ilgili-guzel-sozler.html
• Ferrel Heady, Public Administration: A Comparative Perspective (New York: Marcel Dekker, Inc., 1990), s.3.
• Forceville, C. (2002). The identification of target and source in pictorial metaphors. Journal of Pragmatics, 34, 1-14
• Fay, B. (2001). Çağdaş sosyal bilimler felsefesi çokkültürlü bir yaklaşım. İstanbul: Mart Matbaacılık.
• Frankena, W. (2007). Etik (çev. A. Aydın). Ankara: İmge Kitabevi
• Güvenç, Bozkurt, Türk Kimliği (Ankara: Kültür Bakanlığı Yayını, 1993)
• Greenwood, M. R. (2002). Ethics and HRM: A review and conceptual analysis. Journal of Business Ethics, 36, 261-278.
• Özhan, İ. (2006). Farklılaşmanın özel görünümleri olarak çokkültürlülük ve çokkültürcülük. YayımlanmamışYüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• John Marriman Gaus, belki de II. Dünya Savaşından önce bu yaklaşımın ilk temsilcisiydi. Bkz. J.M. Gaus,Reflections on Public Administration (Alabama: University of Alabama Press, 3.baskı, 1955).
• Kale, N. (2009). Felsefiyat. Ankara: Pegem Akademi. Karaköse, T. (2007). High school teachers’ perceptions regarding principals’ ethical leadership in Turkey. Asia Pacific Education Review, 8(3), 464-477.
• Kenneth Kernaghan, “Codes of Ethics and Public Administration: Progress, Problems and Prospects,” Public Administration (Vol. 59, Summer 1980), s.207.Bkz. Charles J. Fox ve Hugh T. Miller, Post-modern Public Administration: Toward Discourse (London: Sage Publications, 1995) ve Gencay Şaylan “Bağımsız Bir Disiplin Olarak Kamu Yönetimi: Yeni Paradigma Arayışları,” Amme İdaresi Dergisi (C. 29, No.3, 1996), s.3-16.
• Inbar, D. (1996).The free educational prison: Metaphors and images. Educational Research, 38(1), 77-92. Kernaghan K. ve O.P.Dwivedi, “Public Services Ethics: Issues and Ideas,” Ethics in the Public Service: Comparative Perspective, K. Kerhaghan and O.P.Dwivedi (eds.)(Brussels: IIAS, 1983)
• Kongar, E. (1996). Kültür ve bilim insanının sorumluluğu. Yıldız Teknik Üniversitesi açılış dersi. [Online]:https://www.kongar.org/makaleler/mak_kulb.php
• Linn, G.B., Sherman, R. ve Gill, P.B. (2007). Making meaning of educational leadership: The principal ship in metaphor. NASSP Bulletin, 91 (2), 161- 171.
• McMillan, J.H. (2000). Educational research: Fundamentals for the consumer. New York: Longman
• Patton, M.Q. (1990). Qualitative evaluation and research methods. USA: Sage.
• Pehlivan-Aydın, İ. (2001). Yönetsel, mesleki ve örgütsel etik. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Pieper, A. (1999). Etiğe giriş. (Çev: V. Atayman ve G. Sezer). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Pishghadam, R. ve Pourali, S. (2011). Metaphorical analysis of Iranian MA Students’ beliefs: A qualitative study. Higher Education Studies, 1 (1), 27- 37.
• Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326
• Sue, D. W., Arrendondo, P. & McDavis, R. J. (1992). Multicultural counseling competencies and standards: Acall to professionals. [Online]: Retrieved 4-April-2007, at URL: www.aca.org.
• Yalçın, C. (2002 a) Küreselleşme, çokkültürcülük ve eğitim. Eğitim Araştırmaları, 6, 65-77.
• Yalçın, C. (2002 b). Çokkültürcülük bağlamında Türkiye’den Batı Avrupa ülkelerine göç. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 26 (1), 45-60.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013).Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara:Seçkin Yayıncılık.