NATIONAL IDENTITY CONSTRUCTION PROCESS IN TAJIKISTAN

Yıl 2022, , 257 - 264, 31.12.2022

Mohammad Rıgıderakhshan

https://doi.org/10.31455/asya.1154907

Öz

Tajikistan, one of the countries that gained its independence with the collapse of the Soviet Union, started to return to its own historical and cultural values when the Soviet pressure ended and started to work to awaken a national consciousness. Thus, action was taken for the process of building national identity. Therefore, there has been an orientation to the main reference sources that distinguish the Tajiks from the other peoples of the region. In this study, the process of national identity construction in Tajikistan was examined and the main reference sources of Tajiks were emphasized in this process. And the components of the Tajik national identity, built on the axis of language and history, were tried to be determined. In this context, the ethnic origin of Tajiks is discussed and the role of Tajik/Persian language in the identity construction process is examined. In addition, it was tried to determine what kind of path was followed in the identity construction process and which elements were determinative in the construction of the identity in question. In this study, it has been investigated which historical roots of Tajikistan's leading intellectuals in the process of identity construction and how historical identity is based on Great Khorasan. When the literature is examined, it is understood that two important factors, language and history, are decisive in the construction of Tajikistan's national identity. Tajikistan has historically based its roots on the Samani State, and it has been tried to build a bridge with the past by emphasizing the construction of an identity based on history and language. In the same way, it is aimed to raise national awareness about Tajik language and culture by focusing on Persian language.

Anahtar Kelimeler

Tajikistan, National Identity, Babacan Gafurov (Bobojon Ghafurov), Nehman Nehmetov, Tajik Language

TACİKİSTAN’DA ULUSAL KİMLİK İNŞA SÜRECİ

Öz

Sovyetler Birliği’nin çöküşü ile birlikte bağımsızlığını kazanan ülkelerden biri olan Tacikistan, Sovyet baskısı son bulduğunda kendi tarihsel ve kültürel değerlerine dönmeye başlamış ve ulusal bir bilincin uyandırılması için çalışmalar başlatmıştır. Bu amaç doğrultusunda ulusal kimlik inşa süreci için harekete geçilmiştir. Dolayısıyla Tacikleri bölgenin diğer halklarından ayıran temel referans kaynaklarına yönelim söz konusu olmuştur. Bu çalışmada Tacikistan’da ulusal kimlik inşası süreci incelenmiş ve söz konusu süreçte Taciklerin temel başvuru kaynaklarının neler olduğu üzerinde durulmuştur. Böylelikle dil ve tarih ekseninde inşa edilen Tacik ulusal kimliğinin bileşenleri belirlenmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda Taciklerin etnik kökeni ele alınmış, Tacikçe/Farsçanın kimlik inşa sürecindeki rolü irdelenmiştir. Ayrıca kimlik inşası sürecinde nasıl bir yol izlendiği ve diğer hangi unsurların söz konusu kimlik inşasında belirleyici olduğu tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bununla birlikte çalışmada Tacikistan’ın önde gelen aydınlarının, kimlik inşası sürecinde hangi tarihsel kökenlere yöneldikleri ve tarihsel kimliğin Büyük Horasan merkeze alınarak nasıl temellendirildiği araştırılmıştır. Literatür incelendiğinde Tacikistan’ın ulusal kimlik inşasında dil ve tarih şeklinde iki önemli unsurun belirleyici olduğu anlaşılmaktadır. Tacikistan, tarihsel olarak köklerini Samani Devleti’ne dayandırmış, tarih ve dil eksenli bir kimlik inşası üzerinde durularak geçmişle adeta bir köprü kurulmaya çalışılmıştır. Aynı şekilde Farsça üzerine de yoğunlaşılarak Tacik dili ve kültürü konusunda ulusal bir bilinç uyandırılması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tacikistan, Ulusal Kimlik, Babacan Gafurov (Bobojon Ghafurov), Nehman Nehmetov, Tacik Dili

Kaynakça

• Ayni, S. (1994). Menaye Kelemeye Tacik. (Ed.: M. Shekurzade). Tacikhan der Mesire Tarikh İçinde (s. 13-44). Tahran: Entesharate Beynulmileliye El Huda.
• Barthold, W. (1994). Tacikhan. (Ed.: M. Shekurzade). Tacikhan der Mesire Tarikh İçinde (s. 47-79). Tahran: Entesharate Beynulmileliye El Huda.
• Becka, J. (1993). Edebiyate Farsi Der Tacikistan. (Çev.: S. Hebanejad ve M. Hebadiyan) Tahran: Merkeze Mutalahat ve Tahgigate Ferhengi Beynulmileli.
• Buschkow, A. V. (2002). Cenge Dakhiliye Tacikistan 1992-1997. (Çev.: L. Mukhtari ve A. Rahmani) Tahran: Vezarete Umure Kharici.
• Cevadi, A. (13, 7 2021). Derbareye Risheye Name Tacik. chesmendaz.org: https://cheshmandaz.org/2021/07/13/%d8%af%d8%b1-%d8%a8%d8%a7%d8%b1%d9%87-%d8%b1%db%8c%d8%b4%d9%87-%d9%86%d8%a7%d9%85-%d8%aa%d8%a7%d8%b2%db%8c%da%a9-%d8%aa%d8%a7%d8%ac%db%8c%da%a9/ adresinden 30.09.2022 tarihinde erişildi. Cihangiri, G. (2017, 9 16). Pishderamedi Ber Ter'e Hoviyete Milliye Taciki 1920-1930. openasia.org: https://openasia.org/item/19113/پیش-در-آمدی-بر-طرح-هویت-ملی-تاجیکی،-1930-ـ-1920-گ/ adresinden 30.09.2022 tarihinde erişildi.
• Cokar, M. (2007). Hoviyet ve Milliyete İrani der Ferakhenaye Tarikh. Mecelleye Rahbord, 120.
• Dudoignon, S. A. (1993). Changements Politiques et Historiographiqure en Asie Centrale Tadjikistan et Uzbekistan 1987-1993. CEMOTI Cahiers d'Etudes sur la Mediterranee Orientale et le Monde Turco-Iranien, 83-135.
• Eker, S. (2011). Orta Asya'nın İrani Halkı Tacikler ve Bağımsızlığının 20. Yılında Tacikistan. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 15(2011), 349-398.
• Eşel, G. (2019). Transkafkasya Bölgesel Güvenliğinde Şanghay İşbirliği Örgütünün Rolü. 2. Uluslararası Hocalı Soykırımı ve Bölgesel Güvenlik Soykırımı Sempozyumu E-Kitabı İçinde (s. 398-406).
• Emirahmediyan, B. ve Rızazade, H. (2011). Muellifehayi Dakhili Muessır ber Siyasete Kahriciye Tacikistan. Feslnameye Asyaye Merkezi ve Kafkas, 31-55.
• Ferecirad, A. ve Derkhor, M. (2009). Berresiye Huviyetyabiye Tacikistan der Bestere Tarikhiye Khorasane Bozorg. Pejoeshnameye Khorasane Bozorg, 109-114.
• Gevvam, S. A. ve Muhammed, N. (2009). Buhrane Huviyete Milli ve Shekafe Dovlet ve Millet der Esre Cihanishoden: Nekhshe Zeban ve Mezhep der Behse Huviyete Milli der Tacikistan ve Kazakistan. Feslnameye Ulumi Siyasi ve Revabıte Beynelmilel, 229-261.
• Grousset, R. (2000). İmparatoriye Sehraneverdan. (Çev.: A. Bakide). Tahran: Neshre İlmi ve Ferhengi.
• Herevi, C. (2020). Vakaviye Ruyekerde Tarikhpejohane Muasıre Tacikistan be Hukumete Samaniyan. Feslnameye Tarikhnıgeri ve Tarikhnegari Daneshgahe El Zehra, 257-279.
• Khodayar, İ. (2013). Hovzeye Ferhengi-temedduniye İran der Asyaye Merkezi. Feslnameye Muatalaate Milli, 27-48.
• Kulaii, İ. (2001). Em Tekmili Ferhengi der Do Suye Ceyhun. Feslnameye Mutalaate Asyaye Merkezi ve Kafkas, 77-90.
• Nefisi, S. (1994). Serzemine Pake Niyakanem. (Ed.: M. Shekurzade). Tacikhan der Mesire Tarikh İçinde (s. 9-11). Tahran: Entesharate Beynulmileliye El Huda.
• Nicholayova, L. (2001). Tacikistan (Tehevvulate Siyasi İctumayi der Yek Sed Sale Ekhir). (Çev.: S. Ekhevan). Tahran: Vezarete Umure Kharici.
• Özkan-Rigiderakhshan, H. (2022). Medyanın Ulusal Kimlik İnşası Süreçlerinde Rolü/İşlevi: Tacikistan Örneği. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(3), 1126-1136.
• Rahmani, M. (2008). Berresiye Mushterekate Cografyaye Tarikhi Ferhengi İctumaiye Keshverhaye İran ve Tacikistan. Feslnameye Ceshmendaze Cografyayi, 73-94.
• Shariforich, M. Z. (2003). Custarha: Derbareye Zeban, Edeb ve Ferhenge Tacikistan. Tahran: Entesharate Esatir.
• Shekurzade, M. (1994). Tacikhan der Mesire Tarikh. Tahran: Entesharete Beynulmileliye El Huda.
• Shishef, A. (2012). Khastgah ve Pervereshgahe Tacikha. (Çev.: A. Aryanfer). Kabil.
• Shozimov, P. ve Gemberpour, R. (2005). Sale Temeddune Ariyayi der Tacikistan ve Regabete İdeolojiya. Maname İras.
• Sistani, İ. A. (1994). Mugeddemeyi ber Shınaskhte Kovme Tacik. (Ed.: M. Shekurzade). Tacikhan der Mesire Tarikh İçinde (s. 81-87). Tahran: Entesharate Beynulmileliye El Huda.
• Sistani, İ. A. (2002). Cografyaye Tarikhiye Tacikistan. Tahran: Entesharate Beynulmiliye El Huda.
• https://tr.depositphotos.com/stock-photos/amir-ismail-samani-square.html adresinden 30.09.2022 tarihinde erişildi.