FİZİK DERS KİTAPLARININ DEĞERLER EĞİTİMİ AÇISINDAN İNCELENMESİ

Year 2023, Volume: 7 Issue: 24, 97 - 108, 03.07.2023

Gülsüm Meço , Fatma Coştu

https://doi.org/10.31455/asya.1251341

Cited By: 2

Abstract

Değerler eğitimi, öğrencilere tüm insani değerlerin kapsamlı şekilde öğretildiği bir çeşit karakter eğitimidir. Öğrencilere etik değerleri kazandırmak için lise düzeyindeki ders kitaplarında toplum tarafından benimsenen değerleri öğrencilere kazandırmak büyük önem arz etmektedir. Bu gerekçe ile bu çalışmada 2018 yılında uygulamaya konulan Fizik Öğretim Programı (MEB, 2018)’na uygun hazırlanmış lise fizik ders kitaplarında yine Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından benimsenen on kök değerin ne ölçüde değinildiğini belirlemek amaçlanmıştır. Bu amaç kapsamında, bu araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden bir olan doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Çalışma kapsamında 9., 10., 11. ve 12. sınıf düzeyinde okutulan dört fizik ders kitabı analiz için kullanılmıştır. Veriler, içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre fizik ders kitaplarında MEB tarafından benimsenen 10 kök değere kısmen de olsa yer verildiği belirlenmiştir. Bununla birlikte, bu 10 kök değerden en fazla yer verilen değerlerin sırasıyla “vatanseverlik”, “sorumluluk” ve “öz denetim”; en az yer verilenlerin ise “adalet”, “sevgi” ve “dostluk” olduğu belirlenmiştir. Çalışmadan elde edilen sonuçlar, fizik dersinin sayısal ve soyut bir ders olmasının, değerler eğitiminin aktarılmasına engel olmadığını göstermektedir. Bu çalışma sonuçları, değerler eğitimin fizik gibi soyut bir derste de verilebileceğini göstermektedir. Bu bağlamda, değerler eğitimini öğrencilere verilmesi bağlamında fizik eğitimcileri bir araya gelip, hangi değerlere hangi ünitelerde yer verilmesi gerektiği, uygunluğunu ve uygulanabilirliği konusunda daha detaylı araştırmalar yapmaları önerilmiştir.

Keywords

: Değerler eğitimi, Fizik eğitimi, Ders kitabı, Kök değerler

References

• Akdemir, M. S (2022). Kimya Ders Kitaplarının Kök Değerler Açısından İncelenmesi, (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Prof. Dr. Suat Ünal), Trabzon: Trabzon Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Aktepe, V., Keser, H. ve Şeref, Ş. E. (2020). Sınıf Öğretmenlerinin Perspektifinden Değerler ve Değerler Eğitimi Uygulamalarının Değerlendirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(4) , 897-918.
• Alavinia, P., ve Mahdavi, M. (2016). Investigating The Representation of Values in Iranian High School Social Studies Textbooks. Journal of Social Studies Education Research, 7(4), 122-145.
• Alpegemen, S. (2021). Ortaöğretim Fizik 12. Sınıf Ders Kitabı. İstanbul: Başak Yayıncılık.
• Altan, M. Z. (2011). Çoklu Zekâ Kuramı Ve Değerler Eğitimi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(4), 53-57.
• Arslan Parlak, E. (2011). Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Müfredatında Ahlak ve Değerler Eğitimi, (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Prof. Dr. Fahri Kayadibi), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ayvacı, H., ve Devecioğlu, Y. (2013). 10. Sınıf Fizik Ders Kitabı ve Kitaptaki Etkinliklerin Uygulanabilirliği Hakkında Öğretmen Değerlendirmeleri. Amasya üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 418-450.
• Bal, O. (2018). 9, 10, 11, 12. Sınıf İngilizce Dersi Öğrenci Kitapları, Öğrenci Çalışma Kitapları ve Öğretmen Kitaplarında Yer Alan Değerler, (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Prof. Dr. Günseli Orhon), Antalya: Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Coştu, F. (2022). Değerler Eğitimi Bağlamında Ders Kitaplarının İncelenmesi. IX. Yıldız Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi, 26-27 Aralık, İstanbul, Türkiye.
• Çetinbaş, E. (2015). Sınıf Öğretmenlerinin Değerler Eğitimine Yönelik Yeterliliklerinin İncelenmesi, (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Prof. Dr. Şerafettin Karakaya), Antalya: Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Çoruh, M (2021). Ortaöğretim Fizik 11. Sınıf Ders Kitabı. Ankara: Anakuşu Yayınevi.
• Değirmenci Toraman, K. ve Memişoğlu, H. (2022). Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarındaki Edebi Ürün ve Görsellerin Değerler Eğitimi Açısından İncelenmesi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 8(2), 198-217.
• Demirci, E. (2019). Değerler Eğitimi Açısından Bestami Yazgan’a Ait “Çıtı Pıt Kutu Kutu Şiirler” Adli Eserin İncelenmesi. 7. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi Bildiriler Kitabı-I, 11-29.
• Derse, G. E. (2019). 6. Sınıf Türkçe Ders Kitabında Yer Alan Metinlerin Değerler Eğitimi Açısından İncelenmesi ve Öğretmen Görüşleri Bağlamında Değerlendirilmesi, (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Hatice Coşkun), Van: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Dewey, J. (1902). The Child and the Curriculum. Chicago, IL: University of Chicago Press.
• Eker, C. ve Ünlü, S. (2020). Din Kültürü Ve Ahlak Bilgisi Ders Kitabının Kök Değerleri İçermesi Bakımından İncelenmesi. The Journal of International Education Science, 25(7), 71-88.
• Gişi, C. (2019). Müzik Ders Kitaplarında Yer Alan Eserlerin Unesco Tarafından Kabul Edilen Değerler Çerçevesinde İncelenmesi, (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Gülden Filiz Önal), Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
• Güçlü, H. (2019). Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Değerler Eğitimi Açısından Değerlendirilmesi, (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Doç. Dr. Gülden Filiz Önal), Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
• Gül, R. (2013). Bir Değer Eğitimi Olarak İlköğretim Döneminde Doğruluk Eğitimi, (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Yrd. Doç. Dr. Adem Korukcu), Çorum: Çorum Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güzel, H. ve Adibelli, S. (2011). 9. sınıf fizik ders kitabının eğitsel, görsel, dil ve anlatım yönünden incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 201-216.
• Hahn, K. (1953). The Making of Men. London: Geoffrey Cumberlege.
• Hatay Uçar, F. ve Çetinkaya, S. (2021). İlkokul Hayat Bilgisi Ders Kitaplarında Değerler Eğitimi. Oltu Beşeri ve Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2) , 275-291.
• İnalöz, A. B. (2021). Altın Köprü Türkçe Öğretimi Ders Kitaplarındaki Okuma-Anlama Metinlerinde Yer Verilen Değerler. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2021 Yunus Emre ve Türkçe Yılı Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Özel Sayısı, 24-34.
• Jaipal-Jamani, K., ve Figg, C. (2017). An Analysis of Values Education in Primary School Textbooks in Australia. Journal of Education for Teaching, 43(1), 109-123.
• James, T. (1990). Kurt Hahn and The Aims of Education. Journal of Experiential Education, 13(1), 6-13.
• Kanlı, U. ve Yağbasan, R. (2004). Proje 2061in Işığında Fizik Ders Kitaplarının Eğitimsel Tasarımına Eleştirel Bir Bakış. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 123-155.
• Karaer, H. ve Karaer, F. (2019). Kimya Öğretmeni Adaylarının “Aziz Sancar’ın Başarısı” Adlı Okuma Parçasındaki Değerler Ve Değerler Eğitimine Yönelik Görüşleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 17(37), 290-316.
• Kavcar, N. ve Erdem, A. (2017). Fizik Öğretim Programları İle Fizik Ders Kitaplarının Proje Tabanlı Öğrenme Açısından İncelenmesi. Online Science Education Journal, 2(1), 11-44.
• Kıral, B. ve Dinçer, B. (2018). Sınıf öğretmenliği 4. sınıf öğrencilerinin değerler eğitimine bakış açısı. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(1), 84-94.
• Koltaş E. (2020). Lise Biyoloji, Fizik Ve Kimya Ders Kitaplarının Değerler Eğitimi Açısından İncelenmesi, (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Prof. Dr. Osman Serhat İrez), İstanbul: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kuru, H. ve Keklik, S. (2016). Ayşe Yamaç’ın Çocuk Romanlarının Değerler Eğitimi Açısından İncelenmesi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 217-237.
• McKenzie, M., ve University, S. F. (2003). Beyond “the Outward Bound Process:” Rethinking Student Learning. Journal of Experiential Education, 26(1), 8-23.
• MEB (Millî Eğitim Bakanlığı) (2022). Değerler Eğitimi Öğretim Programlarında Yer Alan Kök Değerler Temalı Etkinlik Kitabı. https://ogmmateryal.eba.gov.tr/kitap/degerler-egitimi/Degerler-Egitimi.pdf
• MEB (Milli Eğitim Bakanlığı). (2018). Ortaöğretim Fizik Dersi Öğretim Programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB TTKB (Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı). (2017). Müfredatta yenileme ve değişiklik çalışmalarımız üzerine. https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_07/18160003_basin_aciklamasi-program.pdf.
• Nucci, L. P. (2001). Education in the Moral Domain. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
• Oğuz Haçat, S. ve Demir, F. B. (2020). Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Değerler Açısından İncelenmesi. Journal of History School, 49, 4443-4466.
• Özkaya, F. ve Duru, A. (2020). Ortaokul Matematik Ders Kitaplarında Değerler Eğitimi Kapsamındaki Değerlerin Yer Alma Durumlarının İncelenmesi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(3), 43-67.
• Pilav, S. ve Orhan, M. (2020). 6–12 Yaş Grubu TÜBİTAK Çocuk Kitaplarının Değerler Eğitimi Yönünden İncelenmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(3), 434-453.
• Sak, R., Şahin Sak, İ. T., Öneren Şendil, Ç., ve Nas, E. (2021). Bir Araştırma Yöntemi Olarak Doküman Analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-250.
• Sarıca, R. (2018). Yenilenen Ortaöğretim Beden Eğitimi ve Spor Dersi Öğretim Programlarının Değerler Eğitimi Bağlamında İncelenmesi. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 2068-2091.
• Selçuk, D.(2019) Ortaöğretim Kurumlarında Okutulmakta Olan Almanca Ders Kitaplarında Kültürel ve Evrensel Değerler, (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Şerif Oruç), Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Sinav, Ö (2021). Ortaöğretim Fizik 9. Sınıf Ders Kitabı. Ankara: SDR Dikey Yayıncılık.
• Şentürk, Ü. (2008). Aile Kurumuna Yönelik Güncel Riskler. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 14(14), 7-32.
• TDK (Türk Dil Kurumu). (2022). Türk dil kurumu çerim içi sözlük. http://www.tdk.gov.tr/index
• Tekbıyık, A. (2006). Lise Fizik I Ders Kitabının Okunabilirliği ve Hedef Yaş Düzeyine Uygunluğu. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(2), 441-446.
• Tunç, T & Bağcı, N. (2021). Ortaöğretim Fizik 10. Sınıf Ders Kitabı. Ankara: Ekoyay Yayıncılık.
• Tut, E. ve Kıroğlu, K. (2017). TRT'nin Popüler Çocuk Şarkıları Yarışması'nda Finale Kalan Eserlerin Değerler Eğitimi Açısından İncelenmesi. Journal of International Social Research, 10(48), 561-569.
• Ünsal, Y. ve Güneş, B. (2004). Bir Kitap İnceleme Çalışması Örneği Olarak MEB Lise 1. Sınıf Fizik Ders Kitabının Eleştirel Olarak İncelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3), 305-321.
• Wang, C., ve Zhao, X. (2021). An Analysis of Values Education in Middle School Moral Education Textbooks in China. Educational Review, 73(1), 48-65.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, K. (2009). Values Education Experiences of Turkish Class Teachers: A Phenomonological Approach. Eğitim Araştırmaları-Eurasian Journal of Educational Research, 35, 165-184.
• Yılmaz, E. (2022). Ortaokul Fen Bilimleri Ders Kitaplarının Değerler Eğitimi Bakımından İncelenmesi, (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Dekant Kıran), Tokat: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Yurtsever, T. (2018). Değerler Sosyolojisi Açısından Din Kültürü Ve Ahlak Bilgisi Ders Müfredatının Analizi, (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Abdülkadir Zorlu), Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
• Yükrük, S., & Akarsu, S. (2017). Ortaokul (5-8) Müzik Ders Kitaplarında Yer Alan Şarkıların Değerler Bakımından İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(3), 1171-1186.