OSMANLI MEDRESELERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA: 16. YÜZYIL “MANİSA SULTAN MEDRESESİ VE MURADİYE MEDRESESİ” ÖRNEKLERİ

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 27, 139 - 158, 28.03.2024

Ozlem Atalan

https://doi.org/10.31455/asya.1444573

Öz

Osmanlı İmparatorluğu döneminde, dini mimariye ait anıtsal yapılar, İslam ve Osmanlı kültürünün ihtiyaçlarına ve döneminin şartlarına uygun olarak şekillenmiştir. Külliyeler Osmanlı anıtsal yapılarının en önemli mimari yapıtlarıdır. Zaman içinde, bu külliyeler, tahribatlar, depremler, savaşlar, işlev farklılaşmaları, sosyo-kültürel değişimler gibi pek çok etkenlerle değişim geçirmiştir. Osmanlı medreseleri ise, bu külliyelerin önemli eğitim yapılarıdır. Medreseler, Osmanlı İmparatorluğu'nun eğitim sisteminde önemli bir rol oynayan dini ve ilmi kurumlar olmuşlardır. Medreselerinin amacı, öğrencilere dini bilgilerin yanı sıra fen ilimleri, matematik, astronomi, tıp gibi alanlarda eğitim vermek olmuştur. Osmanlı döneminde 1437-1595 yılları arasında Manisa, Osmanlı şehzadelerinin saltanata hazırlandığı bir politik kent olmuştur. Günümüzde, Şehzadeler kenti olarak bilinen Manisa, pek çok sultanın içinde bulunduğu 16 şehzadeyi yetiştirmiştir. Osmanlının geleceğini kuracak olan bu şehzadeler, Manisa'da bulundukları zaman içinde, kendileri için yapılar inşa ettirmişlerdir. Ayrıca aileleri tarafından da birçok külliye kompleksi inşa edilmiştir. Manisa'da bulunan, “Sultan ve Muradiye Külliyeleri” içinde yer alan “Sultan ya da Sultaniye Medresesi” ve “Muradiye Medresesi” Osmanlı dönemine ait önemli medrese örneklerindendir. Sultan ya da Sultaniye Külliyesi Medresesi, 1513-1520 inşa edilen külliye içinde yer almaktadır. Muradiye Medresesi ise, Sultaniye Camisi'nin yakınında, Manisa Dağı'nın hemen altında konumlanmıştır. Muradiye Camisi’nin yapım inşa süreci 1583-1586 yılları arasındadır. Bu medreseler, tarihsel süreç içerisinde, Manisa'nın tarihi ve kültürel dokusuna pek çok katkıda bulunmuş, önemli eğitim yapılarıdır. 16. yüzyıl, Sultan ve Muradiye Medreseleri’nin tarihi önemi ve mimari yapısı üzerine yapılacak bu araştırma makalesi, bu medreselerin mimarisi ve korunması üzerine araştırma yapmayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Medreseler, Manisa, Medrese, Sultan Medresesi, Muradiye Medresesi

A RESEARCH ON OTTOMAN MADRASAS: 16TH CENTURY "MANİSA SULTAN MADRASAH AND MURADİYE MADRASAH" EXAMPLES

Öz

During the Ottoman Empire, monumental structures of religious architecture were shaped in accordance with the needs of Islamic and Ottoman culture and the conditions of the period. “Külliye” is the most important architectural building complex of Ottoman monumental structures. Over time, these social complexes have undergone changes due to many factors such as destruction, earthquakes, wars, changes in function, and socio-cultural changes. Ottoman madrasahs are important educational structures of these complexes. Madrasahs were religious and scientific institutions that played an important role in the education system of the Ottoman Empire. The aim of the madrasahs was to provide students with education in fields such as science, mathematics, astronomy and medicine, as well as religious knowledge. During the Ottoman period, between 1437 and 1595, Manisa became a political city where Ottoman princes prepared for the reign. Today, Manisa, known as the city of Princes, has raised 16 princes, including many sultans. These princes, who would establish the future of the Ottoman Empire, had buildings built for themselves while they were in Manisa. Additionally, many social complexes were built by their families. “Sultan or Sultaniye Madrasah” and “Muradiye Madrasa”, located within the “Sultan and Muradiye Social Complexes” in Manisa, are important examples of madrasahs from the Ottoman period. Sultan or Sultaniye Complex Madrasa is located within the complex built in 1513-1520. Muradiye Madrasa is located near the Sultaniye Mosque, just below Manisa Spil Mountain. The construction process of Muradiye Mosque was between 1583-1586. These madrasahs are important educational structures that have contributed much to the historical and cultural texture of Manisa throughout the historical process. This research article on the historical importance and architectural structure of the 16th Century Sultan and Muradiye Madrasahs aims to conduct research on the architecture and preservation of these madrasahs.

Anahtar Kelimeler

Madrasa, Manisa, Sultan Madrasah, Muradiye Madrasah

Kaynakça

• Acun, H. (1999). Manisa’da Türk Devri Yapıları. Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Bozkurt, N. (2003). TDV Medrese. TDV İslam Ansiklopedisi, 15, 123-124. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakıf Yayın Matbaacılık ve Ticaret İşletmesi. https://islamansiklopedisi.org.tr/medrese#1
• Gökçen, İ. (1946). Manisa Tarihinde Vakıflar ve Hayırlar, I, 121-131. İstanbul: Marifet Basımevi.
• Emecen, F. M. (1989). XVI. Asırda Manisa Kazası, 95-97. Ankara: Tarih Kurumu Yayınları.
• Emecen, F. M. (2004). Manisa. Islam Ansiklopedisi web adresinden 14.11.2023 tarihinde erişildi.
• İpşirli, M. (2015). Büyük İstanbul Tarihi. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş.
• Klasik Osmanlı Dönemi Planları. https://tr.pinterest.com/pin/626633735622455702 adresinden 14.01.2024 tarihinde erişildi.
• Manisa (1995). Manisa’95, T.C. Manisa Valiliği. İzmir: Neşa Ofset Ambalaj Sanayi ve Ticaret A.Ş.
• Muradiye Camisi, Manisa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü web adresinden 14.11.2023 tarihinde erişildi.
• Muradiye Camisi, Manisa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, web adresinden 18.12.2023 tarihinde erişildi.
• Muradiye Camisi. (2023). Manisa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü web adresinden 14.11.2023 tarihinde erişildi.
• Muradiye Medresesi, Manisa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. https://kulturenvanteri.com/tr/yer/muradiye-medresesi-manisa/#17.1/38.610081/27.429491 adresinden 18.12.2023 tarihinde erişildi.
• Süyük M. E. & Ozar, B. (2019). Manisa’da Osmanlı Dönemi Mirası: Sıbyan Mektepleri. Turkish Studies - Historical Analysis, 14(2), 446.
• Şaşmaz, E. (2019). https://www.turkiyenintarihieserleri.com/?oku=1236 adresinden 18.12.2023 tarihinde erişildi.
• Uluçay, Ç. & Gökçen, İ. (1939). Manisa Tarihi, 99. İstanbul: Manisa Halevi Yayınları.
• Unan, F. (2004). Medreseler ve Osmanlı Merkezî Yönetimi. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(9), 1-7.
• URL 1: https://kulturenvanteri.com/en/yer/muradiye-camii-manisa/#17.1/38.609901/27.42898)
• URL 1: https://manisa.ktb.gov.tr/TR-151843/genel-bilgi-ve-tarihce.html
• Walsh, R. (1840). Constantinople and the Scenery of the Seven Churches of Asia Minor, London.
• Yavaş, D. (1997). Hafsa Sultan Külliyesi. TDV İslam Ansiklopedisi, 15, 123-124. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakıf Yayın Matbaacılık ve Ticaret İşletmesi.
• Yavuzyılmaz, A. (2023). Anadolu’da 16. Yüzyıl Osmanlı Medrese Mimarisi (1500-1600). Konya: Palet Yayınları.