Suggestions for the Functioning and Development of Art Education in Turkey

Year 2025, Volume: 9 Issue: 31, 203 - 222, 25.03.2025

Gökhan Erdoğan

https://doi.org/10.31455/asya.1635687

Abstract

Art education is a multidimensional process that enhances individual creativity, aesthetic perception, empathy, and communication skills. Various disciplines, such as visual and auditory arts, support the individual’s cultural development and capacity for original thinking. Theoretical, practical, and pedagogical training in Faculties of Fine Arts and Education aim to equip individuals with qualities that contribute to both personal and social development. Establishing art education programs in line with contemporary standards is considered essential for the development of individuals and society. Art education is crucial for preserving cultural values and enhancing self-expression skills. In this context, the definition, conceptual framework, purpose, and historical development of art education, along with visual arts and music education, are examined. The study employed a qualitative research method, reviewing and analyzing relevant literature. The results were interpreted through an integrative literature review. The findings highlight the need to improve individual awareness, strengthen social structures, adapt to technological advancements, enhance economic conditions, improve local administrations’ attitudes toward art, and increase opportunities to support the development of art education.

Keywords

Art, Art Education, Visual Arts, Music, Music Education

Türkiye’de Sanat Eğitiminin İşleyişi ve Gelişimi İçin Öneriler

Abstract

Sanat eğitimi; bireysel yaratıcılık, estetik algı, empati ve iletişim becerilerini geliştiren çok boyutlu bir süreci barındırmaktadır. Görsel ve işitsel sanatlar gibi sanat dallarıyla sanatın farklı disiplinleri vasıtasıyla bireylerin kültürel gelişim ve özgün düşünme yetileri desteklenmektedir. Güzel Sanatlar ve Eğitim Fakültelerinde verilen teorik, pratik ve pedagojik eğitimler ile kişisel ve toplumsal katkı sağlayacak niteliklerin sahiplenilmesi hedeflenmektedir. Sanat eğitimi programlarının çağın standartlarına uygun niteliklerde oluşturulması birey ve toplumun gelişimine katkı sunması açısından incelemeye değer bir konu olduğu düşünülmektedir. Sanat eğitimi, kültürel değerlerin korunması ve bireyin kendini ifade etme becerisinin geliştirilmesi açısından önem arz etmektedir. Bu maksatla çalışmada sanat eğitimi, görsel sanatlar ve müzik eğitiminin tanımı, kavramsal çerçevesi, amacı ve tarihsel gelişim sürecine yer verilmiştir. İlerleyen çalışmalara yönelik bütüncül bir kaynak teşkil edeceği düşünülmektedir. Bu amaç doğrultusunda çalışmada nitel araştırma yöntemi benimsenmiş olup ilgili literatür taranarak analizi yapılmıştır. Analiz sonucu yorumlanarak bütünleştirici bir literatür incelemesi gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada sanat eğitiminin gelişimine yönelik iyileştirilmesi gereken alanlar üzerinde durularak buna yönelik öneri ve tavsiyeler verilmektedir. Yapılan incelemeler sonucunda bireylerin farkındalıklarının artırılması, toplumsal yapının iyileştirilmesi, teknolojik ilerlemelere uyum sağlanması, ekonomik koşulların iyileştirilmesi, yerel idarelerin sanata yönelik tutumlarının iyileştirilmesi ve yeterli seviyede atölye çalışmalarına imkân tanınarak sanat eğitiminin gelişmesi yönünde adımlar atılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

Sanat, Sanat Eğitimi, Görsel Sanatlar, Müzik, Müzik Eğitimi

References

• Adar Can, S. A. (2024). Sınıf öğretmeni adaylarının staj programında görsel sanatlar derslerinin yürütülmesiyle ilgili görüşleri üzerine bir değerlendirme. International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 9(29), 777-789.
• Akansel, İ. (2011). Osmanlı dönemindeki batı tipi sanat dallarının Osmanlı modernleşmesine etkisinin yapısalcı bir bakışla değerlendirilmesi. Atatürk İletişim Dergisi, (2), 159-175.
• Akbaş, S. (2023). 2000 sonrası Türkiye’de sanat eğitiminin gelişimi. International Social Sciences Studies Journal, 9(111), 7055-7064. http://dx.doi.org/10.29228/sssj.700 58.
• Akdeniz, A., & Çarıkcı, E. (2017). Konservatuvar öğrencilerinin 'sanat eğitimi' kavramına ilişkin metaforik algıları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(40), 59-85.
• Akkurt, S., & Boratav, O. (2018). Neden sanat eğitimi? Uluslararası Eğitim Araştırmacıları Dergisi, 1(1), 54-60.
• Alakuş, A. O., & Mercin, L. (2009). Sanat eğitimi ve görsel sanatlar öğretimi (1.baskı). Pegem Akademi.
• Altındağ, E. (2021). Eğitimci yönleriyle Bedri Rahmi Eyüboğlu ve Paul Klee: yaratıcılık ve sanat eğitimi üzerine görüşlerinin karşılaştırılarak incelenmesi. Sanat ve Tasarım Dergisi, (30), 173-185.
• Altınkurt, L. (2015). Türkiye'de sanat eğitiminin gelişimi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (12).
• Aral, N. (1999). Sanat eğitimi-yaratıcılık etkileşimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(15).
• Aslan, M., Türker, İ. H., & Çokokumuş, B. (2015). Eğitim fakülteleri güzel sanatlar eğitimi bölümü resim-iş eğitimi programında özgün baskı dersinde karşılaşılan sorunlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(2), 92-108.
• Ateş, A., & Yılmaz, M. (2024). Sanat eğitiminde görsel algının geliştirilmesine yönelik bir yöntem önerisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 22(2), 1577-1600. https://doi.org/10.37217/tebd.1486038
• Ayaydın, A. (2013). Güzel sanatlar eğitimi resim-iş öğretmenliği anabilim dallarının sorunları ve çözüm önerileri. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 30(30), 31-45.
• Aydıngün, Ş. G. (2006). Tunç Çağı’nın gizemli kadınları. Yapı Kredi Yayınları.
• Azılıoğlu, K., & Yılmaz, M. (2021). Toplumsal ve kültürel değişimlerin sanat eğitimine yansımaları. JRES, 8(2), 443-461. https://doi.org/10.51725/etad.1034600
• Başbuğ, F., & Başbuğ, Z. (2016). Görsel sanatlar eğitimi üzerine notlar. Akdeniz Sanat, 9(18).
• Beykal, F. (2002). Günümüz koşullarında sanat (resim–iş) eğitimcisinin özellikleri nelerdir ve hangi niteliklere sahip olmalıdır? [Tam metin bildiri]. Gazi Üniversitesinin Eğitimde 75. Yılı Sanat Eğitimi, Ankara, Türkiye.
• Bilirdönmez, K., & Karabulut, N. (2016). Sanat eğitimi süreç ve kuramları. EKEV Akademi Dergisi, (65), 343-356.
• Buyurgan, S., & Buyurgan, U. (2020). Sanat eğitimi ve öğretimi (7. baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Callahan, J. L. (2014). Writing literature reviews: a reprise and update. Human Resource Development Review, 13(3), 271-275. https://doi.org/10.1177/1534484314536705
• Ciddi, M. L. (2019). Türkiye’de Cumhuriyet öncesi ve sonrası resim eğitiminin gelişimi. Bilim, Eğitim, Sanat ve Teknoloji Dergisi, 3(2), 62-68.
• Coşkun, S. (2015). Kamu hizmetleri motivasyonu kuramı: bir literatür taraması. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(1), 61-74.
• Çağlayan, N. (2018). Türkiye’de zihinsel engellilerde sanat eğitimi ile ilgili lisansüstü tezlerin incelenmesi. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 8(2), 403-418. https://doi.org/10.18039/ajesi.454586
• Çuhadar, C. H. (2016). Müzik ve müzik eğitimi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(1), 217-230.
• Demirel Ö., & Altun E. (2010). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Pegem Akademi.
• Dikici, A. (2006). Sanat eğitimi ve öğrencilerin yaratıcılık düzeyleri. Eğitim ve Bilim, 31(139).
• Diksoy, İ., & Mercin, L. (2019). Görsel sanatlar dersi öğretim programındaki grafik tasarım kazanımlarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 293-319.
• Dilay, S. (2021). Geçmişten günümüze sanat ve eğitim anlayışlarının ilişkisel boyutta irdelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(120), 280-291.
• Dilmaç, O. (2010). 1914-1940 yılları arasında Avrupa’da eğitim alan sanatçılarımızın ülkemizdeki sanat eğitimine katkıları. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, (23), 55-77.
• Dilmaç, O., & Topuz, B. (2017). Erken çocukluk döneminde değerlerin öğretilmesinde sanat eğitiminin rolü, International Journal of Social Science, 63, 39-49, http://dx.doi.org/10.9761/JASSS7368
• Doğan, İ (2004). Toplum ve eğitim sorunları üzerinde felsefi ve sosyolojik tahliller. Pegem Akademi.
• Elyağutu, D. C. (2016). Importance of art educatıon, Art - Sanat, (6), 243-47.
• Ersoy, A. (2002). Sanat kavramlarına giriş. Yorum Sanat Yayıncılık.
• Gençel, Ö. (2024). 1882-1908 yılları basınında sanayi-i nefise mektebinin temsili ve temsil ettikleri. Sanat Yazıları, (51), 566-579. https://doi.org/10.61742/sanatyazilari.1533810
• Gökoğlan, K., Bilen, A., & Atalan, İ. (2022). Denetim kalitesi: bir literatür taraması (2019-2022). Yönetim Ekonomi Edebiyat İslami ve Politik Bilimler Dergisi, 7(1), 127-150. https://doi.org/10.24013/jomelips.1107867
• Gömleksiz, M. N., & Pullu, E. K. (2024). Çocuk gelişim programı öğrencilerinin sanat eğitimine yönelik tutumlarının incelenmesi. The Journal of Turk-Islam World Social Studies, (22), 174-186.
• Güven, G., & Ekiz Kaya, M. (2024). Sanat eğitiminde toplumsal cinsiyet algılarının görsel ifadesi. Enderun, 8(2), 171-203. https://doi.org/10.59274/enderun.1544464
• Heaton, R. (2021). Cognition in art education. Br. Educ. Res. J., (47),1323-1339. https://doi.org/10.1002/berj.3728
• Hiçyilmaz, Y., & Adanır, Y. (2019). Sanat eğitimi dersi alan öğretmen adaylarının sanat kavramına ilişkin sahip oldukları algıların metaforlar aracılığıyla incelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(3), 19-23. http://dx.doi.org/10.29228/ASOS.52123
• Işık, M. (2017). Sanat ve medeniyet arasındaki bağlantı. The Journal of Social, 4(11), 228-234.
• İlhan, A. Ç. (1994). Çocuk kitaplarındaki resimlerin çocuğun yaratıcılığına etkisi. Yaşadıkça Eğitim Dergisi, 36, 27-29.
• İlhan, Çakır A. (2019). Üniversitelerde sanat eğitiminin gerekliliği. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences, 27(1), 173-183. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000443
• İpek, A. (2018). Sanat eserine dönüşen hafıza, Düzce Üniversitesi Sanat Tasarım ve Mimarlık Fakültesi Yayını, Tykhe Sanat ve Tasarım Dergisi, 3(4), 243-257.
• İpşiroğlu N. (1998). Sanattan güncel yaşama, Pan Yayıncılık.
• Kahraman, A. D. (2007). Sınıf öğretmenlerinin görsel sanatlar dersi programının uygulamasında karşılaşılan sorunlara ilişkin görüşleri ve çözüm önerileri. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Kale, Z., Akçin, S., Başoğlu, F. & Başoğlu, Ü. (2024). The relatıonshıp between teachers' decısıon-makıng and professıonal autonomy behavıors wıthın the scope of 21st century skılls. Eurasian Academy of SciencesEurasian Education & Literature Journal, 19,18-37. https://doi.org/10.17740/eas.edu.2024-V19-02
• Kalyenci, D. A., & Arı, S. (2024). Bauhaus Dessau binasının Bauhaus’un idealleri çerçevesinde incelenmesi, Mekansal Araştırmalar Dergisi, 2(1), 11-24.
• Kaplan, S. (2014). Doğal yoldan temel sanat eğitimi doğanın atölyesi. Akdeniz Sanat, 7(14).
• Karabulut, N., Bilirdönmez, K., & Ayduslu, N. (2010). Sanat eğitiminde bir alt disiplin olarak sanat öğretimi alanı, içerikleri ve yöntemi. Ekev Akademi Dergisi. 14 (44).
• Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62-80.
• Kay, M. G. M. (2010). The evolution of human artistic creativity. J Anat. 216(2), 158-76. https://doi.org/10.1111/j.1469-7580.2009.01160.x
• Kılıç, E., & Sayın, E. (2020). Antik Çağ’da sanatta bireysellik. Anasay (11), 87-104. https://doi.org/10.33404/anasay.672730
• Kılınç, Ü. (2021). Osmanlı padişah portrelerine dair bir değerlendirme. Milli Saraylar Sanat Tarih Mimarlık Dergisi, 20, 81-95.
• Kırışoğlu, O. T. (2002). Sanatta eğitim görmek anlamak yaratmak. Pegem Yayınevi.
• Kırışoğlu, O. T. (2015). Sanat kültür yaratıcılık görsel sanatlar ve kültür eğitimi- öğretimi. Pegem Akademi.
• Killin, A. (2018). The origins of music: evidence, theory, and prospects. Music & Science, 1. https://doi.org/10.1177/2059204317751971
• Kurbanov, B. (2010). Sanat eğitimi ve problemleri üzerine düşünceler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 63-72.
• Küçüktepepınar, C. (2014). Sanat eğitimi ve uluslararası uygulamalar. Erciyes Sanat, (2).
• Mazlum, H. (2024). Çağdaş sanat eğitiminde dijital teknolojinin rolü. Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 9(4), 345-358.
• Mercin, L., & Alakuş, A. O. (2007). Birey ve toplum için sanat eğitiminin gerekliliği. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (9), 14-20.
• Mollaoğlu, S., & Çakır İlhan, A. (2022). Sanat eğitimi ile ilgili bölümlerde öğrenimini sürdüren öğrencilerde sanat okuryazarlığının değerlendirilmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 11(4), 604-613. https://doi.org/10.30703/cije.1072411
• Neumann, M., M. Rauschenberger, E., & Schön, M. (2023). We need to talk about chatgpt: The future of aı and higher education, IEEE/ACM 5th International Workshop on Software Engineering Education for the Next Generation (SEENG), 29-32.
• Özsoy, V. (2006). Görsel sanatlar eğitiminde uygulamalar. Görsel Sanatlar Eğitimi Derneği Yayınları.
• Özsoy, V., & Şahan, M. (2009). Çok alanlı sanat eğitimi yönteminin ilköğretim 6. sınıf resim-iş dersinde öğrenci tutumuna etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(1), 205-227.
• Parsıl, Ü., & Kılıç, A. G. (2024). Sanat eğitimi öğrenme sürecinde kullanılan yöntemler. Pearson Journal, 8(28), 1196–1211. https://doi.org/10.5281/zenodo.11575817
• Sağer, T. (2021). Pandemi döneminde sanat eğitimi. Medeniyet Sanat Dergisi, 7(2), 214-226. https://doi.org/10.46641/medeniyetsanat.1027880
• San, İ. (1984). Çağdaş sanat eğitimi. Öğretmen Dünyası Dergisi, 41, 6-9.
• San, İ. (2004). Sanat ve eğitim yaratıcılık temel sanat kuramları sanat eleştirisi yaklaşımları. Ütopya Yayınevi.
• Sarı, E. (2018). Sanat olgusunun tarihsel süreçte değişen tanımı, işlevi ve değeri üzerine, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32(45), 131-154.
• Sarıbaş, S. (2024). Görsel sanatlar öğretmen eğitiminde toplumsal konuların sorgulanması. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 14(2), 524-547. https://doi.org/10.18039/ajesi.1414392
• Sunassee, A., Bokhoree, C., & Patrizio, A. (2021). Students’ empathy for the environment through eco-art place-based education: a review. Ecologies, 2, 214–247. https://doi.org/10.3390/ecologies2020013
• Sürücü, L. (2021). Lider üye etkileşimi: literatür taraması. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 17(1), 257-277. https://doi.org/10.17130/ijmeb.902223
• Şen, Ü. S. (2010). Sanat eğitiminde bilimsel araştırma yöntemlerinin kullanılması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 343-360.
• Şencan, S., & Bingöl, T. (2023). Feminist terapi literatür taraması. Journal of Sustainable Education Studies, (Özel Sayı), 34-44.
• Şimşek, T. (2023). Osmanlı devleti son dönemi öğretmen okullarına bir bakış. Milli Eğitim Dergisi, 52(238),1065-1088. https://doi.org/10.37669/milliegitim.1107512
• Telli, H. (1990). Türkiye'de resim-iş öğretimine genel bir bakış, ortaöğretim kurumlarında resim-iş öğretimi ve sorunları, TED Yayınları.
• Tınaliyeva, G. (2024). Çağdaş sanatta sanat eğitimi. Avrasya Sanat ve Medeniyet Dergisi, 46-57.
• Torraco R. J. (2005). Writing ıntegrative literature reviews: Guidelines and examples. Human Resource Development Review, 4, 356-367.
• Uysal, A. (2005). İlköğretimde verilen sanat eğitimi derslerinin yaratıcılığa etkileri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 41-47.
• Uysal, H. (2019). Millî Eğitim Bakanlığı yönetici ve uzmanlarının görüşlerine göre Türkiye’de eğitim politikalarını geliştirme sürecinin değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(3), 782-802. https://doi.org/10.17860/mersinefd.560146
• Ülger, K. (2015). Sanat eğitiminin düşünme becerileri üzerine etkisi. Milli Eğitim Dergisi, 45(206), 135-147.
• Ülger, K. (2018). The role of art education on the creative thinking skills of students in music and visual arts education: A comparison from the perspective of the music education. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 1175-1195.
• Ülkü, C. (2008). Sanat eğitimi, sanat ve köy enstitüleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1).
• Ünver, E. (2002). Sanat eğitimi. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Ünver, E. (2016). Neden ve nasıl sanat eğitimi. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 5(23), 865-878. Wang J.Z., Zhao, S., Wu, C., Adams, R.B., Newman, M.G., Shafir, T., & Tsachor, R., (2023). Unlocking the emotional world of visual media: an overview of the science, research, and ımpact of understanding emotion: drawing ınsights from psychology, engineering, and the arts, this article provides a comprehensive overview of the field of emotion analysis in visual media and discusses the latest research, systems, challenges, ethical ımplications, and potential ımpact of artificial emotional ıntelligence on society. Proc IEEE Inst Electr Electron Eng. 111(10), 1236-1286.
• Yağar, F., & Dökme, S. (2018). Niteliksel araştırmaların planlanması: araştırma soruları, örneklem seçimi, geçerlik ve güvenirlik. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 1-9.
• Yılmaz, O., & Şahan, G. (2016). Öğretmen adaylarının sanat eğitimi ihtiyacına yönelik görüşlerinin belirlenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2), 717-729. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2016.16.2-5000194951
• Yolcu, E. (2022). Sanat eğitimi kuramları ve yöntemleri (5. baskı), Pegem Akademi.
• Yüce Ekmekci, M. (2021). Paradoksal düşünme: Literatür taraması. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 16(1), 121-135.
• Zengin, A. N., & Güllühan, N. Ü. (2023). Sanat eğitiminin tarihsel gelişiminin incelenmesi. International Sicence and Art Research Center, 634-652.