Eğitimde Yapay Zekâ ve Oyunlaştırma: Ortaokul Öğrencilerinin Yapay Zeka Farkındalik Düzeylerinin Belirlenmesi

Year 2025, Volume: 9 Issue: 32, 133 - 150, 25.06.2025

Arzu Kalafat Çat , Zamina Huseynova

https://doi.org/10.31455/asya.1644270

Abstract

Günümüzde yapay zeka sağlıktan ekonomiye, havacılıktan eğlence faaliyetlerine kadar pek çok alanda yaygın olarak kullanılmaktadır. Eğitim alanı da yapay zeka teknolojisinin kullanıldığı alanlar arasında yer almaktadır. Zengin öğretim metodları ile öğrencilerin kendi kendilerine öğrenmelerine katkı sağlayan yapay zeka uygulamaları aynı zamanda sınıf içinde öğretmenlere yardımcı olarak eğitim faaliyetlerinin etkinliğini arttırabilmektedir. Ayrıca yapay zeka destekli oyunlaştırma uygulamaları ile öğrenme süreçleri eğlenceli ve etkileşimli hale gelebilmektedir. Bu kapsamda çalışmada ortaokul öğrencilerinin yapay zeka farkındalık düzeyleri ölçülmüştür. Araştırma kapsamında Safranbolu ilçesinde devlet okullarında eğitim görmekte olan 198 öğrenciden toplanan veriler, SPSS 27.0 istatistik yazılımında tanımlayıcı istatistikler aracılığıyla analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda örneklemde yer alan öğrencilerden %98,5’inin yapay zekâ kavramından haberdar oldukları ve %75.3’ünün yapay zeka uygulamaları hakkında bilgi sahibi oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca örneklemde yer alan ortaokul öğrencilerinin yapay zekaya ilişkin tutumlarını ölçme amacıyla sorulan sorulara verdikleri cevaplar incelendiğinde öğrencilerin yapay zeka uygulamalarını endişe verici bulmaktan ziyade, bu teknolojiye karşı büyük bir merak duydukları sonucuna ulaşılmıştır. Bulgular doğrultusunda ortaokul öğrencilerinin yapay zeka farkındalıklarının yüksek düzeyde olduğu, öğrencilerin teknolojik gelişmelere açık ve yeni teknolojileri öğrenmeye istekli oldukları gözlemlenmiştir. Ayrıca araştırma kapsamında öğrencilerin yapay zeka farkındalık düzeyleri ile demografik değişkenler arasındaki ilişkiye bakılmış olup, demografik değişkenler bakımından yapay zeka farkındalık düzeylerinde anlamlı bir fark görülmemiştir. Bu durum öğrencilerin yaş ve cinsiyet değişkenlerinden bağımsız olarak yapay zeka teknolojilerini öğrenmeye açık olduklarını göstermektedir.

Keywords

Yapay Zekâ , Eğitim , Dijitalleşme , Oyunlaştırma

Artificial Intelligence and Gamification in Education: Determination of Artificial Intelligence Awareness Levels of Secondary School Students

Abstract

Today, artificial intelligence is widely used in many fields, from healthcare to the economy, aviation to entertainment. Education is also among the areas where artificial intelligence technology is applied. AI applications, which contribute to students' self-directed learning with rich teaching methods, can also assist teachers in the classroom, increasing the effectiveness of educational activities. Moreover, learning processes can be made fun and interactive through AI-supported gamification applications. In this context, the study aimed to measure middle school students' awareness of artificial intelligence. Data collected from 198 students attending public schools in the Safranbolu district were analyzed using descriptive statistics with SPSS 27.0 statistical software. As a result of the research, it was found that 98.5% of the students in the sample were aware of the concept of artificial intelligence, and 75.3% had knowledge about AI applications. Furthermore, when examining the responses to questions measuring the students' attitudes towards artificial intelligence, it was concluded that the students were more curious about the technology than concerned about AI applications. Based on these findings, it was observed that middle school students have a high level of AI awareness and are open to technological developments, eager to learn new technologies. Additionally, the study examined the relationship between students' AI awareness levels and demographic variables, and no significant difference was found in AI awareness levels based on demographic factors. This suggests that students are open to learning about AI technologies, regardless of age and gender.

Keywords

Artificial Intelligence , Education , Digitalization , Gamification

References

• Adipat, S. & Laksana, K. & Busayanon, K. & Piatanom, P. & Mahamarn, Y.& Pakapol, P. & Ausawasowan, A. (2022). Eğitimde teknolojinin dünyası: yapay zekâ, Özel Eğitim, 2(43), 2142- 2146.
• Andrew, A. M. (1991). Artificial intelligence. AddisonWesley Company.
• Arslan, K. (2020). Eğitimde yapay zekâ ve uygulamaları. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 71-88.
• Aslan, F. & Subaşı, A. (2022). Hemşirelik eğitimi ve hemşirelik süreci perspektifinden yapay zekâ teknolojilerine farklı bir bakış. SBÜ Hemşirelik Dergisi, 4(3), 153-158
• Basuki, Y. & Hidayati, Y. (2019). Kahoot! or Quizizz: the Students’ Perspectives. Conference: Proceedings of the 3rd English Language and Literature International Conference, ELLiC, 27th April 2019, Semarang, Indonesia, 202-211.
• Baytak, A.(2014). Ahmet Bayrak (Ed.) Dünden Bugüne Web Teknolojisi ve Eğitim. Eğitimde Web Teknolojilerinin Kullanımı. Pegem Akademi
• Charniak, E., & Mcdermot, D. (1985). Introduction to artifical intellingence. Pearson Education.
• Christensen, L. B., & Johnson, B. R. & Turner, L. A. (2015). Araştırma yöntemleri desen ve analiz. (Çev.: A. Alpay). Anı Yayıncılık
• Copeland, J. (1993). Artificial intelligence: philosophical. Blackwell Publishers: Oxford.
• Çam, M. B., & Çelik, N. C. & Turan Güntepe, E., & Durukan, Ü. G. (2021). Öğretmen adaylarının yapay zekâ teknolojileri ile ilgili farkındalıklarının belirlenmesi. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(48), 263-285.
• De-Marcos, L., & Domínguez, A. & Saenz-de-Navarrete, J. & Pagés, C. (2014). An empirical study comparing gamification and social networking on e-learning. Computers & Education, 75, 82-91.
• Deterding, S. & Dixon, D., & Khaled, R., & Nacke, L. (2011). From game design elements to gamefulness: Defining "gamification". In Proceedings of the 15th International Academic MindTrek Conference: Envisioning Future Media Environments. September 28-30, 2011, Tampere, Finland (9-15).
• Duggan, S. (2020). Svetlana Knyazeva (Ed.) AI in education: Change at the speed of learning. UNESCO IITE.
• Farhat, R., & Mourali, Y. & Jemni, M. & Ezzedine, H. (2020). An overview of machine learning technologies and their use in e-learning. International Multi-Conference on: Organization of Knowledge and Advanced Technologies, (OCTA), 1–4.
• Flexas, M. (2017). Classcraft: gamifica el comportamiento en el aula. Iles Balears, España. https://www.miquelflexas.com/post/classcraft-gamifica-el-comportamiento-en-el-aula
• Gündüz, A. Y., & Akkoyunlu, B. (2020). Sınıf cevap sistemleri için oyunlaştırma aracı: Kahoot!. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(3), 480-488.
• Gündüz, A. Y. (2023). Mehmet Akif Ocak, Özlem Çakırı (Ed.). Eğitimde yapay zekâ ve oyunlaştirma. Eğitim ve kültür çalişmalarinda yenilikçi yaklaşimlar. Berikan Yayınevi.
• Holmes, W., & Bialik, M. & Fadel, C. (2019). Artificial intelligence in education: Promises and implications for teaching and learning. Center for Curriculum Redesign. https://www.researchgate.net/publication/332180327_Artificial_Intelligence_in_Education_Promise_and_Implications_for_Teaching_and_Learning
• Hoşgör, H., & Bozkurt, Ş. A. (2023). Sağlıkta yapay zekâ ve robotlar hakkında kimler ne düşünüyor? kuşaklar üzerine bir araştırma. Social Sciences Research Journal, 12(1), 13-25.
• İçöz, S., & İçöz, E. (2024). Türkçe öğretmen adaylarının yapay zekâ uygulamalarına yönelik farkındalık düzeylerinin incelenmesi. Ulusal Eğitim Dergisi, 4(3), 987-1001.
• Kapp, K. M. (2016). Gamification and game-based learning: two strategies for the 21st century learner. World Journal of Educational Research, 3(2), 507-522.
• Karasar, N. (2007). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Kay, J. (2015). Whither or wither the AI of AIED? AIED 2015 Workshop Proceedings, 4(1-10). https://ceur-ws.org/Vol-1432/ai_ed_pap1.pdf
• Khakpour, A., & Colomo-Palacios, R. (2021). Convergence of gamification and machine learning: a systematic literature review. Technology, Knowledge and Learning, 26(3), 597-636.
• Korucu, A. T., & Biçer H. (2014). Ahmet Bayrak (Ed.) Eğitimde yapay zekânın rolleri ve eğitsel yapay zekâ uygulamaları, Eğitimde web teknolojilerinin kullanimi Pegem Akademi.
• Köse, B., Radıf, H., Uyar, B., Baysal, İ., & Demirci, N. (2023). Öğretmen görüşlerine göre eğitimde yapay zekânın önemi, Journal of Social, Humanities and Administrative, 9(71), 4203-4209.
• Kuprenko, V. (2020). Artificial intelligence in education: Benefits, challenges, and use cases. https://pub.towardsai.net/artificial-intelligence-in-education-benefits-challenges-and-use-cases-db52d8921f7a
• Kuşçu, E. (2019). Yabancı dil Fransızca öğretiminde mobil destekli uygulamalar: Duolingo ve Memrise örnekleri. International Journal of Language Academy, 30(30), 304-318.
• Küçükali, R., & Çoşkun, H. C. (2021). Eğitimde dijitalleşme ve yapay zekânın okul yöneticiliğindeki yeri. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 4(2), 124-135.
• Landers, R. N. (2014). Developing a theory of gamified learning: linking serious games and gamification of learning. Simulation & Gaming, 45(6), 752–768.
• Li, D., Vargas, D. V., & Kouichi, S. (2019). Universal rules for fooling deep neural networks-based text classification. IEEE Congress on Evolutionary Computation (CEC) (2221-2228).
• Luckin, R., Holmes, W., Griffiths, M., & Forcier, L. B. (2016). Intelligence unleashed: an argument for AI in education. Pearson Education
• Luo, Q., & Yang, J. (2022). The artificial intelligence and neural network in teaching. Computational Intelligence and Neuroscience, 2022, 1–11.
• Mora Márquez, M., & Camacho Torralbo, J. (2019). Classcraft: inglés y juego de roles en el aula de educación primaria. Apertura, 11(1), 56-73.
• Nabiyev, V. V. (2012). Yapay zekâ: insan-bilgisayar etkileşimi. Seçkin Yayıncılık
• Naibaho, L. (2021). Online learning evaluation during Covid-19 using CSE-UCLA evaluation model at english education department universitas kristen indonesia. Humanities and Social Sciences, 4(2), 1987–1997.
• Oruç, T., Yeşilyurt, M., & Kurt, M. (2024). Eğitimde yapay zekâ konulu çalışmaların betimsel analizi, Temel Eğitim Dergisi, 24, 44-60.
• Öcal, E. E., Atay, E., Önsüz, M. F., Algın, F., Çokyiğit, F. K., Kılınç, S., & Yiğit, F. N. (2020). Tıp fakültesi öğrencilerinin tıpta yapay zekâ ile ilgili düşünceleri. Türk Tıp Öğrencileri Araştırma Dergisi, 2(1), 9-16.
• Popenici, S., & Kerr, S. (2017). Yapay zekânın yüksek öğretimde öğretme ve öğrenmeye etkisini araştırmak. Teknolojiyle Geliştirilmiş Öğrenmede Araştırma ve Uygulama, 12(1), 22.
• Popov, E. V. (1990). Yapay zekâ. Uzman sitemler ve doğal dil işleme. Radio i Svyaz, 461.
• Seyrek, M., Şahin, A., Yıldız, S., Türkmen, M. T., & Emeksiz, H. (2024) Öğretmenlerin eğitimde yapay zekâ kullanımına yönelik algıları. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 11(106), 845-856.
• Sırakaya, M., & Seferoğlu, S. S. (2016). Öğrenme ortamlarında yeni bir araç: Bir eğitlence uygulaması olarak artırılmış gerçeklik. Eğitim Teknolojileri Okumaları, 417-438.
• Şen, E., & Şahin, H. (2024). Oyunların büyüsü eğitimle buluşuyor: eğitim programlarını oyunlaştırma ile zenginleştirmek. Tıp Eğitimi Dünyası, 23(71), 3-23.
• Tavşancıl, E. (2002). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Nobel Yayıncılık.
• Timms, M. J. (2016). Letting artificial ıntelligence in education out of the box: Educational cobots and smart classrooms, Int J Artif Intell Educ, (26), 701–712.
• Tozduman Yaralı, K. (2021). Şükran Kılıç (Ed.) Dikkat, bellek ve öğrenmede medyanın etkisi. Çocuk ve Medya, Pegem Akademi.
• Tutar, H., & Erdem, A. T. (2020). Örnekleriyle bilimsel araştırma yöntemleri ve SPSS uygulamaları. Seçkin Yayıncılık.
• TÜİK. (2024) https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2024- 53492#:~:text=T%C3%9C%C4%B0K%20Kurumsal&text=%C4%B0nternet%20kullan%C4%B1m%20oran%C4%B1%2C%2016%2D74,y%C4%B1l%C4%B1nda%20%88%2C8%20oldu.
• Verma, M. (2018). Artificial intelligence and its scope in different areas with special reference to the field of education. International Journal of Advanced Educational Research, 3(1), 5-10.
• Yılmaz, A. (2021). Yapay zekâ. Ezgi Matbaacılık.
• Yılmaz, Y., Yılmaz, D. U., Yıldırım, D., Korhan, E. A., & Kaya, D. Ö. (2021). Yapay zekâ ve sağlıkta yapay zekânın kullanımına yönelik sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin görüşleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(3), 297-308.
• Zou, D., & Huang, Y., & Xie, H. (2021). Digital game-based vocabulary learning: Where are we and where are we going? Computer Assisted Language Learning, 34(5-6), 751-777.