Eğitim Platformlarında Yer Alan Çocuk Kitaplarının Değerler Açısından İncelenmesi: EBA, Morpakampüs ve Okulistik

Year 2025, Volume: 9 Issue: 33, 141 - 168, 25.09.2025

Hülya Hani , Bilal Yorulmaz

https://doi.org/10.31455/asya.1710262

Abstract

Değerler, toplumu oluşturan bireylerin tutum ve davranışlarını şekillendirerek, toplumsal düzeni sağlayan ve toplumun kültürel kimliğini oluşturan temel unsurlar arasında yer alır. İnsanların ise yaşamlarına yön veren değerler, önem derecesi kişiden kişiye değişebilen ve bilişsel düzeyde derinlik taşıyan bilinçli hedefler olarak kabul edilir.
Bu araştırma eğitsel kaynak üreticilerinden olan eğitim platformlarının sundukları sanal kütüphane hizmetlerinde yer alan çocuk kitaplarını içerdikleri değerler açısından incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırma nitel araştırma desenlerinden doküman analizi yöntemi kullanılarak tasarlanmıştır. Verilerin analizinde, içerik analizi yönteminden faydalanılmıştır. Araştırma kapsamında en çok ziyaret edilen EBA, Morpakampüs ve Okulistik eğitim platformları seçilmiştir. Belirlenen bu platformlardan ilkokul 2. ve 3. sınıf seviyelerine uygun toplam 50 çocuk kitabı araştırmaya dahil edilmiştir. Seçilen çocuk hikâye kitapları Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli’nde yer alan Erdem-Değer-Eylem Çerçevesinde yeniden sınıflandırılan değerleri barındırmaları bakımından incelenmiştir. Çalışma sonucunda en sık yer verilen değerin EBA platformunda çalışkanlık, Morpakampüs ve Okulistik platformlarında ise sevgi değeri olduğu tespit edilmiştir. EBA, Morpakampüs ve Okulistik platformlarında ortak olarak en sık yer verilen değerin saygı değeri olduğu görülmüştür. Ayrıca bu platformlarda en az yer verilen değerin mahremiyet değeri olduğu sonucuna varılmıştır.

Keywords

Değerler , Eğitim platformları , EBA , Morpakampüs , Okulistik

Examining Children’s Books on Educational Platforms in Terms of Values: EBA, Morpakampüs and Okulistik

Abstract

Values are among the basic elements that shape the attitudes and behaviours of individuals forming the society, provide social order and constitute the cultural identity of the society. Values, which direct people's lives, are considered to be conscious goals whose degree of importance may vary from person to person and carry depth at the cognitive level.
This study aims to examine children’s books included in the virtual library services provided by educational platforms, which are among the producers of educational resources, in terms of values. The research was designed using the document analysis method, one of the qualitative research designs. Data for the study were obtained through content analysis. The most frequently visited educational platforms—EBA, Morpakampüs, and Okulistik—were selected for the research. A total of 50 children’s books suitable for the 2nd and 3rd grade levels of primary school were included in the study from these platforms. The selected children’s storybooks were analyzed in terms of their inclusion of the values reclassified within the Virtue-Value-Action Framework of the Türkiye Century Education Model. It was determined that the most frequently emphasized value on the EBA platform was diligence, while love was the most prominent value on the Morpakampüs and Okulistik platforms. It was observed that the most frequently emphasized shared value across the EBA, Morpakampüs, and Okulistik platforms was respect. Additionally, it was concluded that the least emphasized value on these platforms was privacy.

Keywords

Values Educational Platforms , EBA , Morpakampüs , Okulistik

References

• Akkaya, N. (2016, 20-21 Ekim). Oğuz Tansel'in Masal Dünyasında Değerler [Uluslararası Türk Masal Dünyası ve Doğumunun 100. Yılında Oğuz Tansel Sempozyumu]. Ankara Üniversitesi Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Uygulama ve Araştırma Merkezi Sempozyumu, Ankara, Türkiye
• Aktay, S., & Keskin, T. (2016). Eğitim Bilişim Ağı (Eba) incelemesi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 27-44.
• Alabay, A. (2015). Ortaöğretim öğretmenlerinin ve öğrencilerinin eba (eğitimde bilişim ağı) kullanımına ilişkin görüşleri üzerine bir araştırma. (Tez No.: 407060) [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi].
• Aslım, S. T., & Çevik, H. (2019). Morpa Kampüsün öğrenme-öğretme ortamına yönelik etkilerinin incelenmesi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 54(2), 857-873.
• Ay, H., & Ünal, F. T. (2020). Eğitim bilişim ağında yer alan çocuk kitapları dizisinin eğitsel değerler kapsamında incelenmesi. Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 43-63.
• Aydın, İ., & Öksüz, A. (2021). Çocuk kitaplarının değerler eğitimi açısından incelenmesi. Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 581.
• Boyacı, Ş. D., Güner, M., & Babadağ, G. (2017). “Dünyada başka şekilde yaşamak da mümkün mü?” değer eğitiminde “küçük kara balık” örneği. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 172-194.
• Bubeck, M., & Bilsky, W. (2004). Value structure at an early age. Swiss Journal of Psychology, 63(1), 31-41.
• Candan, D. G., & Ergen, G. (2014). 3. sınıf hayat bilgisi ders kitaplarının temel evrensel değerleri içermesi bakımından incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 134-161.
• Çakmak, Z., & Taşkıran, C. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin perspektifinden eğitim bilişim ağı (eba) platformu. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 284-295.
• Çam Türkan, Ç. (2024). Aile Çocuk dergisindeki hikâyelerde yer alan değerler. Ekev Akademi Dergisi, (98), 41-51.
• Çardak, U., & Güler, Ç. (2021). Öğretmenlerin eğitim bilişim ağı (eba) farkındalıklarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kastamonu Education Journal, 799-812.
• Dedeoğlu, H., İnce, N. B., & Ulusoy, Ü. A. (2021). Türkiye’de yayımlanmış resimli çocuk kitapları üzerine kültürel bir analiz. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 563.
• Dilek, A. (2017). Feridun Oral’ın resimli hikâye kitaplarındaki değerlerin incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 61-86.
• Dirican, R., & Dağlıoğlu, H. E. (2014). 3-6 yaş grubu çocuklarına yönelik yayımlanan resimli hikâye kitaplarının bazı temel değerler açısından incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 45.
• Doğan, B., & Gülüşen, A. (2011). Türkçe ders kitaplarındaki (6–8) metinlerin değerler bakımından incelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 76.
• Duran, E., & Özkul, İ. D. (2018). Türk çocuk dergileri ile ilgili öğrenci görüşlerinin belirlenmesi. Journal of History Culture and Art Research, 467-478.
• Durmaz, M., & Yorulmaz, B. (2022). Ödüllü resimli çocuk kitaplarındaki metin ve görsellerin değerler açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi, 519-548.
• Erbaş, A. A., & Başkurt, İ. (2022). Hayat bilgisi dersindeki değerler eğitimine ilişkin sınıf öğretmenlerinin görüşleri. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 159-185.
• Erlandson, D. A., Harris, E. L., Skipper, B. L., & Allen, S. D. (1993). Doing naturalistic inquiry: A guideto methods. London: Sage.
• Gökmen, B. (2017). Ödüllü çocuk edebiyatı yapıtlarının çocuk edebiyatının temel öğeleri bakımından incelenmesi. (Tez No.: 501481) [Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi].
• Gönen, M., Katrancı, M., Uygun, M., & Uçuş, Ş. (2011). İlköğretim birinci kademe öğrencilerine yönelik çocuk kitaplarının, içerik, resimleme ve fiziksel özellikleri açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 250-265.
• Gönen, M., Uygun, M., Erdoğan, Ö., & Katrancı, M. (2012). Resimli çocuk kitaplarının fiziksel, içerik ve resimleme özellikleri açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 258-272.
• Gül, M. K. (2018). 5-6 yaş grubu çocuklar için Türkçe yazılmış resimli çocuk kitaplarında değerler analizi. (Tez No.: 502241) [Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi].
• Güler, B., & Polat, Ü. (2021). Çocuk dergilerinde evrensel ve ahlaki değerler aktarımının ilköğretim programları ile ilişkilendirilmesi üzerine bir araştırma. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, (4)12, 53–83.
• Güven, S., & Yıldırım, N. (2019). Ortaokul beşinci sınıf Türkçe ders kitabındaki okuma metinlerinin değerler açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 813-827.
• Karakaş, F. (2024). “Dilek ağacı” adlı çocuk kitabındaki gerçeküstü imgelerin kök değerler açısından incelenmesi. Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 449.
• Karakuş, N., & Çoksever, P. (2019). Değerler eğitiminde rol model olarak kadın kahramanlar. Eğitim ve İnsan Bilimler Dergisi, 46-62.
• Karataş, E. (2014). Çocuk edebiyatında “karakter” kavramı. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 60-79.
• Karataş, N. K., & Yorulmaz, B. (2021). Grimm masallarının içerdiği değerler açısından incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar, 189-200.
• Kılıç, A., & Aktan, O. (2012). İlköğretim okulları için tavsiye edilen 100 temel eserde vurgulanan değerler. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Düzce Üniversitesi].
• Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 170-189.
• Kırıkkaya, E. B., & Yıdırım, İ. (2019). Eğitim portalları hakkında fen bilimleri öğretmenleri ne düşünüyor? Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 223-235.
• Koç, G. Ç., Engin, G., & Genç, S. Z. (2020). Dördüncü sınıf sosyal bilgiler ders kitabında yer alan metinlerin değerler açısından incelenmesi. Uluslararası Eğitimde Yenilikçi Yaklaşımlar Dergisi, 185-194.
• Körükçü, Ö., Kapıkıran, N. A., & Aral, N. (2016). Schwartz’ın modeline göre 3-6 yaş resimli çocuk kitaplarında değerlerin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 133-151.
• Leman, U., Gülten, B. K., Gülten, Y., & Gülten, S. K. (2023). İlkokul öğretmenlerinin dijital eğitim mecralarını kullanma durumu. Uygulamada Eğitim ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 174.
• MEB. (2011). Değerler eğitimi yönergesi. Ankara.
• MEB. (2017). Değerler eğitimi. Ankara.
• MEB. (2024). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli. Ankara: MEB. https://tymm.meb.gov.tr
• Metin, O., & Ünal, Ş. (2022). İçerik analizi tekniği: iletişim bilimlerinde ve sosyolojide doktora tezlerinde kullanımı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 273-294.
• Ozan, C., & Yorulmaz, B. (2023). Çocuk kalbi kitabının değerler eğitimi açısından incelenmesi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 138-164.
• Öksüz, H. İ., Keskin, H. K., & Keskin, H. K. (2018). Sosyal medya platformlarında en fazla önerilen 15 resimli çocuk kitabının hayat bilgisi programı’nda yer alan değerler bakımından incelenmesi. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 6(1), 13-31.
• Özbay, M., & Tayşi, E. K. (2011). Dede Korkut hikâyeleri’nin Türkçe öğretimi ve değer aktarımı açısından önemi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(1), 21-31.
• Öztürk, Ü., & Buldur, A. (2022). Resimli çocuk kitaplarının içerdikleri değerler açısından incelenmesi: tokat bebek ve çocuk kütüphanesi örneği. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14-27.
• Pilav, S., & Orhan, M. (2020). 6 – 12 Yaş grubu TÜBİTAK çocuk kitaplarının değerler eğitimi yönünden incelenmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 434-453.
• Rozo, H., & Real, M. (2019). Pedagogical guidelines for the creation of adaptive digital educational resources: a review of the literature. Journal of Technology and Science Education, 9(3), 308-325.
• Soysal, S. (2019). 4-6 yaş grubu resimli çocuk hikayelerinin içerdikleri milli kültürel değerler açısından incelenmesi (Tez No.: 572896) [Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Sönmez, M., & Yorulmaz, B. (2022). Göç temalı resimli çocuk kitaplarına yönelik bir değer analiz çalışması. Akademik Sosyal Araştırmalar, 13-28.
• Tak, İ., & Demir, M. (2019). Sosyal bilgiler dersinde eğitim yazılımı kullanılmasının öğrenci akademik başarısına etkisi: morpa kampüs örneği. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 77-89.
• Tarhan, Ö. (2015). Sosyal Bilgiler öğretmeni adaylarının politik okuryazarlığa ilişkin görüşleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(9), 649–669.
• Tatlısu, M., & Yorulmaz, B. (2024). İlkokul 3. sınıf Türkçe ders kitabı metinlerinin içeriğinin değerler açısından incelenmesi. Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi, 54-81.
• Tenekeci, M. (2020). Türkçe öğretiminde web uygulamaları ve mobil uygulamalar ile bunların öğretmenlerce bilinirliği. Milli Eğitim Dergisi, 49(227), 429-445.
• Topçam, A. B., & Yorulmaz, B. (2023). En çok satılan resimli çocuk kitapları: hangi değerleri barındırıyorlar? Medya ve Din Araştırmaları Dergisi, 47-72.
• Toyoda, E., & Harrison, R. (2002). Categorization of text chat commubnication between learners and native speakers of Japanese. Language Learning ve Technology, 6(1), 82-99.
• Uçar, F. H., & Çetinkaya, S. (2021). İlkokul hayat bilgisi ders kitaplarında değerler eğitimi. Oltu Beşerî ve Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 275-291.
• Ural, S. (2013). Çocuk Edebiyatı. Eğiten Kitap.
• Üstündağ, A. (2017). 8-10 Yaş çocuklarına yönelik çocuk kitaplarının değerler açısından incelenmesi. Akademik Bakış Dergisi, (62), 1-10.
• Yavuz, D. (2019). Çocuk edebiyatı ve kültürel semboller. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 175-184.
• Yazıcı, E. B., & Özerbaş, M. A. (2022). Sınıf öğretmenlerinin dijital eğitim platformlarını kullanma durumlarının incelenmesi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1-14.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınları.
• Yıldız, B. (2024). Resimli çocuk kitaplarının metinlerinin ve görsellerinin on kök değer bakımından incelenmesi. Uluslararası Liderlik Eğitimi Dergisi, 1- 14.
• Yıldız, D., & Metin, M. (2020). Türkçe öğretmenlerinin teknolojik öğrenme ortamlarını kullanma durumları. Journal of Instructional Technologies & Teacher Education, 144-155.
• Yıldız, S. (2017). Sosyal bilimlerde örnekleme sorunu: nicel ve nitel paradigmalardan örnekleme kuramına bütüncül bir bakış. Kesit Akademi Dergisi, 421-442.
• Yorulmaz, B. (2017). Ailede değerler eğitimi. Erkam Yayınları.