Türkçe Öğretmenlerinin Derste Yapay Zekâ Araçlarını Tercih Etme Durumlarının İncelenmesi (Muş Örneği)

Year 2025, Volume: 9 Issue: 33, 121 - 140, 25.09.2025

Hülya Sönmez L. Le Gac , Pervin Ekmekçi

https://doi.org/10.31455/asya.1741479

Abstract

Bu çalışmada, Türkçe öğretmenlerinin yapay zekâ araçlarını öğretim materyali olarak derslerinde kullanma durumlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, Türkçe öğretmenlerinin derslerde yapay zekâ araçlarını kullanma düzeyleri ve nedenleri; bu araçların yararları ve sınırlılıklarına ilişkin görüşleri; yapay zekâya yönelik yaklaşımları, öğretim materyali olarak kullanılabilecek etkili yapay zekâ araçları ile bu araçları derslerde kullanıldıkları alanlara dair görüşleri incelenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu, Muş ilinde Millî Eğitim Bakanlığına bağlı ortaokullarda görev yapan, 19’u kadın ve 16’sı erkek olmak üzere toplam 35 Türkçe öğretmeni oluşturmuştur. Durum çalışması olarak yapılandırılan araştırma sürecinde veriler anket tekniğiyle toplanmış ve betimsel analiz yöntemiyle çözümlenmiştir. Sonuçlara göre öğretmenler, yapay zekâ teknolojisi hakkında yeterli bilgiye sahip değildir. Bu durum, onların derste yapay zekâ teknolojisini kullanma durumlarına yansımıştır. Çünkü öğretmenlerin yapay zekâ teknolojisine ilişkin yeterlilik düzeyi ve bunu ders materyali şeklinde kullanma tercihlerine bağlı olarak derste yapay zekâ teknolojisinin kullanımı farklılaşmaktadır. Buna ek olarak öğretmenlerin yapay zekâ araçlarına yönelik olumlu görüşlere sahip olmalarına rağmen, bu araçları derslerde yeteri kadar kullanmadıkları görülmüştür. Ulaşılan bu bulgu ve sonuçlardan hareketle araştırmanın sonunda öğretmenlerin yapay zekâ alanında yeterli bilgi ve deneyime sahip olmaları amacıyla yapay zekâ teknolojisine ilişkin verilecek eğitimlerin sürekli ve güncel olarak yapılandırılması, bu teknolojinin bir materyal olarak dil öğretiminde işlevsel olarak kullanmasına ilişkin eğitimlerin düzenlenmesi gerektiği önerilmiştir.

Keywords

Yapay Zekâ , Türkçe Öğretmeni , Dil Öğretimi

A Study on Turkish Language Teachers' Use of Artificial Intelligence Tools in Classroom Practices: The Case of Muş

Abstract

This study aims to determine the extent to which Turkish language teachers use artificial intelligence (AI) tools as instructional materials in their classes. In line with this objective, the study examines the levels and reasons for teachers’ use of AI tools in lessons; their views on the benefits and limitations of these tools; their attitudes toward AI; and their opinions on effective AI tools that can be used as instructional materials and the areas in which these tools are utilized during lessons. The study group consists of 35 Turkish language teachers (19 female and 16 male) working in public middle schools affiliated with the Ministry of National Education in Muş, Turkey. Designed as a case study, data were collected through a questionnaire and analyzed using descriptive analysis. The results indicate that teachers do not have sufficient knowledge about AI technology. This lack of knowledge is reflected in their limited use of AI in the classroom. The use of AI technology in lessons varies depending on teachers’ proficiency levels and their preferences for using AI as instructional material. Although teachers have generally positive views toward AI tools, they do not use them adequately in their teaching practices. Based on these findings, the study recommends that teachers be provided with continuous and up-to-date training on AI technologies, and that specific training be organized to support the functional use of AI as a teaching material in language education.

Keywords

Artificial Intelligence , Turkish Language Teacher , Language Teaching

References

• Akkaya, N., & Çıvğın, H. (2021). Türkçe eğitiminde yapay zekâ. The Journal of International Education Science, 8 (29), 308-322. http://dx.doi.org/10.29228/INESJOURNAL.53915
• Alabay, A. (2015). Ortaöğretim öğretmenlerinin ve öğrencilerinin EBA (Eğitimde Bilişim Ağı) kullanımına ilişkin görüşleri üzerine bir araştırma (Tez No.: 407060) [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Arıcı, N., & Karacı, A. (2013). Türkçe öğrenimi için web tabanlı zeki öğretim sistemi (TÜRKZÖS) ve değerlendirmesi. Electronic Turkish Studies, 8(8), 65-87. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4878
• Arslan, K. (2020). Eğitimde yapay zekâ ve uygulamaları. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 71-88.
• Baidoo-Anu, D., & Ansah, L. O. (2023). Education in the era of generative artificial intelligence (AI): Understanding the potential benefits of ChatGPT in promoting teaching and learning. Journal of AI, 7(1), 52-62. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.4337484
• Bengio, Y. Courville, A. & Vincent, P. (2013). Representation Learning: A Review and New Perspectives. IEEE Transactions on Pattern Analysis and Machine Intelligence, 35(8), 1798-1828. https://doi.org/10.1109/TPAMI.2013.50
• Bratko, I. (1993). Machine learning in artificial intelligence. Artificial Intelligence in Engineering, 8(3), 159–164. https://doi.org/10.1016/0954-1810(93)90002-W
• Burns, N., & Grove, S. K. (1993). The practice of nursing research: Conduct, critique & utilization. Elsevier Science Health Science.
• Chen, L., Chen, P., & Lin, Z. (2020). Artificial intelligence in education: A review. Ieee Access, 8, 75264-75278. https://doi.org/10.1109/ACCESS.2020.2988510
• Chiu, T. K., Moorhouse, B. L., Chai, C. S., & Ismailov, M. (2024). Teacher support and student motivation to learn with Artificial Intelligence (AI) based chatbot. Interactive Learning Environments, 32(7), 3240-3256. https://doi.org/10.1080/10494820.2023.2172044
• Çam, M. B., Çelik, N. C., Güntepe, E. T., & Durukan, Ü. G. (2021). Öğretmen adaylarının yapay zekâ teknolojileri ile ilgili farkındalıklarının belirlenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(48), 263-285.
• Demir Dülger, E. D., & Gümüşeli, A. İ. (2023). Okul müdürleri ve öğretmenlerin eğitimde yapay zekâ kullanılmasına ilişkin görüşleri. ISPEC International Journal of Social Sciences & Humanities, 7(1), 133-153. http://doi.org/10.5281/zenodo.7766578
• Fitria, T. N. (2021). Artificial intelligence (AI) in education: Using AI tools for teaching and learning process. In Prosiding Seminar Nasional & Call for Paper STIE AAS, 4(1),134-147.
• Gücük, G. (2022). Perception of English language learners and teachers towards the use of artificial intelligence in the language classroom (Tez No.: 752184) [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Hockly, N. (2023). Artificial intelligence in English language teaching: The good, the bad and the ugly. Relc Journal, 54(2), 445-451. https://doi.org/10.1177/00336882231168504
• Huang, L. (2023). Ethics of artificial intelligence in education: Student privacy and data protection. Science Insights Education Frontiers, 16(1), 495-509. https://doi.org/10.15354/sief.23.re016
• İşler, B., & Kılıç, M. (2021). Eğitimde yapay zekâ kullanımı ve gelişimi. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 5(1), 1-11. https://doi.org/10.17932/IAU.EJNM.25480200.2021/ejnm_v5i1001
• Kahn, K., Megasari, R., Piantari, E., & Junaeti, E. (2018, 03-05 September). AI programming by children using snap! Block programming in a developing country [Tam metin bildiri]. European Conference on Technology Enhanced Learning- 3th - Leeds, UK.
• Kaplan, A., & Haenleın, M., (2019). Siri, Siri, in my hand: who’s the fairest in the land? On the interpretations, illustrations, and implications of artificial intelligence. Business Horizons, 62 (1),15-25. https://doi.org/10.1016/j.bushor.2018.08.004
• Kartal, G. (2024). The influence of ChatGPT on thinking skills and creativity of EFL student teachers: a narrative inquiry. Journal of Education for Teaching, 1-16. https://doi.org/10.1080/02607476.2024.2326502
• Kemal, S. (2024). Ortaokulda yabancı dil olarak İngilizce günlük yazımı değerlendirmesinde insan değerlendiricileri ve üretken yapay zeka karşılaştırmalı bir analizi (Tez No.: 876530) [Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Kılıç, S. (2013). Örnekleme yöntemleri. Journal of Mood Disorders, 3(1), 44-6.
• Koedinger, K. R., Anderson, J. R., Hadley, W. H., & Mark, M. A. (1997). Intelligent tutoring goes to school in the big city. International Journal of Artificial Intelligence in Education, 8, 30-43. https://doi.org/10.1184/R1/6470153.v1
• Köroğlu, A. & Kana, F. (2025). Türkçe öğretmeni adaylarının dil öğretiminde yapay zekâ kullanımına ilişkin görüşleri. Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,20(45), 1-37. https://doi.org/10.35675/befdergi.1560034
• Lu, H., Li, Y., Chen, M., Kim, H., & Serikawa, S. (2018). Brain intelligence: Go beyond artificial intelligence. Mobile Networks and Applications, 23 (2), 368–375. https://doi.org/10.1007/s11036-017-0932-8
• Odabaşı, Y. (1999). Anket Yöntemi. Bir, A. A. (Ed.). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (s.81-96). Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Özer, S., Sancar Yazıcı, A., Akgül, S., & Yıldırım, A. (2023). Okullarda yapay zekâ kullanımına ilişkin öğretmen görüşleri. Ulusal Eğitim Dergisi, 3(10), 1776-1794. https://doi.org/10.5281/zenodo.10085759
• Özkesici, M. Y., & Yılmaz, S. (2021). Oral ve Maksillofasiyal Radyoloji’de yapay zekâ. Sağlık Bilimleri Dergisi, 30(3), 346-351. https://doi.org/10.34108/eujhs.1040476
• Sarikaya, B. & Kavan, N. (2024). Türkçe öğretmeni adaylarının yapay zekâya yönelik tutumlarının incelenmesi. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(26), 191-203. https://doi.org/10.55605/ejedus.1550010
• Seyrek, M., Yıldız, S., Emeksiz, H., Şahin, A., & Türkmen, M. T. (2024). Öğretmenlerin eğitimde yapay zekâ kullanımına yönelik algıları. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 11(106), 845-856. DOI: https://doi.org/10.5281/zenodo.11113077
• Simamora, B., & Tenrisanna, R. (2023). Technology in training delivery of education management: AI in ELT approach. International Journal of Current Science Research and Review, 6(3), 1-9. https://doi.org/10.47191/ijcsrr/V6-i3-03
• Sönmez, H. (2024). Dil Öğretiminde Teknoloji Kullanımı. Şahin, E. Y. (Ed.). Dil Eğitimi ve dil araştırmaları I (s.123-141). PA Paradigma Akademi Yayınları.
• Syahnaz, M., & Fithriani, R. (2023). Utilizing artificial intelligence-based paraphrasing tool in EFL writing class: a focus on Indonesian university students’ perceptions. Scope: Journal of English Language Teaching, 7(2), 210-218. https://doi.org/10.30998/scope.v7i2.14882
• Tejedor-García, C., Mancebo, D. E., Cámara-Arenas, E., González-Ferreras, C., & Cardeñoso-Payo, V. (2020). Assessing pronunciation improvement in students of English using a controlled computer-assisted pronunciation tool. IEEE Transactions on Learning Technologies, 13(2), 269-282. https://doi.org/10.1109/TLT.2020.2980261
• Tiwari, H. P. (2024). Artificial intelligence in the classroom: Revolutionizing English language teaching. Journal of English Teaching and Linguistics Studies, 3(1), 1-8. https://doi.org/10.55215/jetli.v6i1.9757
• UNESCO. (2019). Artificial intelligence in education: Challenges and opportunities for sustainable development. Working Papers on Education Policy https://www.gcedclearinghouse.org/sites/default/files/resources/190175eng.pdf
• Uzun, Y., Tümtürk, A. Y., & Öztürk, H. (2021, 01-03 Kasım). Günümüzde ve gelecekte eğitim alanında kullanılan yapay zekâ [Tam metin bildiri]. International Conference on Applied Engineering and Natural Sciences- 1, Konya, Türkiye.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yiğiter, M. S. (2019). Öğretmenlerin teknoloji kullanımının mesleki motivasyonlarına etkisi: Çankaya ilçesi örneği (Tez No.: 713581) [Yüksek Lisans Tezi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.