Erzincan’ın iklim özellikleri ile Erzincan’da kaydedilen uzun dönem (1930-2020) sıcaklık ve yağış verilerinin trend analizleri

Year 2021, Volume: 26 Issue: 46, 55 - 80, 20.12.2021

Pınar Polat , Mustafa Samet Altınbilek

https://doi.org/10.17295/ataunidcd.959297

Cited By: 4

Abstract

Bu çalışmada, Erzincan’a ait uzun dönem (1930-2020) rasat verileri kullanılarak Erzincan Ovası ve yakın çevresinin 90 yılık klimatik gidişatı baz alınmış ve iklim elemanları değerlendirilerek genel iklim özellikleri belirlenmiştir. Ayrıca yıllık ortalama sıcaklık ve yağış değerleri kullanılarak Mann-Kendall ve Sen yöntemi ile trend analizleri yapılmıştır. Erzincan, Türkiye’de ve Doğu Anadolu Bölgesi’nde iklim özellikleri açısından çevresine nazaran farklı özelliklere sahiptir. Oroğrafi ve bakı faktörü etkisiyle Erzincan’da çevresine göre lokal klima şartları yaşanmaktadır. Erzincan’da uzun yıllar yıllık ortalama sıcaklık 10.9 °C, yıllık ortalama yağış 367.2 mm’dir. En düşük sıcaklıklar bazı yıllarda – 5.9ºC ile ocak ayında, en yüksek sıcaklık 31.6ºC ile temmuz ayında ölçülmüştür. Yıllık ortalama güneşli gün 105.4, bulutlu gün ise 197.9 civarındadır. Erzincan’da uzun yıllar yıllık ortalama basınç 878.1 mb olarak kaydedilmiştir ve hakim rüzgar yönü 46052 esme sayısıyla ESE’ dir. Su noksanının olduğu Erzincan’da toprak genellikle kurudur ve bu nedenle bitki örtüsü step formasyonlarından oluşmuştur. Bu özellikler dikkate alındığında Erzincan’da karasal iklim şartlarının yaşandığı görülmektedir. Mann-Kendall ve Sen analizi sonuçlarına göre uzun yıllar ölçeğinde sıcaklık değerlerinde artış eğilimi, yağış değerlerinde azalış eğilimi görülmektedir.

Keywords

Erzincan, İklim özellikleri, Mann-Kendall testi, Sen yöntemi, Trend analizi

Supporting Institution

Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi

Project Number

SBA-2020-670

Thanks

Yüksek Lisans öğrencilerimiz Fatih Yalçın ve Murat Gömüç'e katkılarından dolayı teşekkür ederiz.

References

• Akyol, İ. H., (1990). Türkiye’de Basınç, Rüzgarlar ve Yağış Rejimi, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 5-6, Sayfa: 1-34, Ankara.
• Altınbilek, M. S., (1997) Planlama Sorunları Açısından Erzincan’ın Şehir Coğrafyası. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Anabilim Dalı (Doktora Tezi), Sayfa: 41-67, ERZURUM.
• Ardel, A. Kurter, A. ve Dönmez, Y., (1969). Klimatoloji Tatbikatı, İstanbul Üniversitesi yayınları No: 1123.
• Ardel, A., (1973). Klimatoloji-Umumi Coğrafya Dersleri, İstanbul Üniversitesi, Coğrafya Enstitüsü Yayınları, Cilt:1, No:7, İstanbul.
• Atalay, İ., (2010). Uygulamalı Klimatoloji, META Basım Matbaacılık Hizmetleri, Bornova/İzmir.
• Atalay, İ., Mortan, K., (2003). Resimli ve Haritalı Türkiye Bölgesel Coğrafyası (Genişletilmiş 2,Baskı), İnkılap Yayınları, İstanbul.
• Bahadır, M. ve Özdemir, M. A., (2011). Trabzon ve Rize’de Yağışın Mevsimsel Değişimlerinin Marginal ve Matrix Yöntemleri ile Belirlenmesi ve Trend Analizleri, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 4, Sayı:17.
• Darkot, B., (1943). Türkiye'de Yağışların Dağılışı, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı:2, Sayfa: 137-155, İstanbul.
• Dönmez, Y., (1979). Umumi Klmatoloji ve İklim Çalışmaları, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Matbaası, Yayın No:2506, İstanbul.
• Erinç, S,, (1996). Klimatoloji ve Metodları, Alfa Basım Yayım, İstanbul.
• Erinç, S., (1960). "Türkiye'de Zemine Yakın Hava Tabakalarında Hakim Rüzgar İstikametleri ve Frekansları", İstanbul Üniversitesi, Coğrafya Enstitüsü Dergisi, Cilt: 6,Sayı: 11, Sayfa: 1-10, İstanbul.
• Erinç, S., (1965). Yağış Müessiriyeti Üzerine Bir Deneme ve Yeni Bir İndis, İstanbul Üniversitesi, Coğrafya Enstitüsü Yayınları, No: 41, İstanbul
• Erlat, E, (1997). Türkiye’de Günlük Yağışların Şiddeti Üzerine Bir İnceleme, Ege Coğrafya Dergisi, Sayı: 9, Sayfa: 159-184, İzmir.
• Hanseni, J., Sato, M., Ruedy, R., Lo, K., Lea, D.W., ve Medina-Elizade, M., (2006). Global temperature change, Proceedings of the National Academy of Sciences of United States of America, 103, 14288-14293.
• Hayli, S., (1995) Erzincan Ovası’nın Beşeri ve İktisadi Coğrafyası, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Anabilim Dalı (Doktora Tezi), Sayfa: 31-90, ELAZIĞ.
• IPCC, (2007). Summary for Polcymarkers, in: Climaty Change 2007, The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovertmental Panel on Climate Change, Cambridge University Press, Cambridge, USA.
• Jones, P. D., ve Moberg, A., (2003). Hemispheric and Large-Scale Surface Air Temperature Variations: an Extensive Revision and an Update To 2001, Jornal of Climate, 16, 206-223.
• Kaya, M., (2011), Erzincan İklim ve Meteoroloji Verileri, s: 34.
• Karabulut, M. ve Cosun, F., (2009). Kahramanmaraş İlinde Yağışların Trend Analizi, Coğrafi Bilimler Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 1, Sayfa: 65-83, Ankara
• Kendal, M. G., (1975). Rank Correlation Methods, Charles Griffin, London, 135 pp
• Koç, T., (2001). Kuzeybatı Anadolu’da İklim ve Ortam, Sinoptik, İstatistik ve Uygulama Boyutlarıyla, Çantay Kitabevi, İstanbul, 372 s.
• Koçman, A,, (1993), Türkiye İklimi, Ege Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Yayınları No: 72, İzmir.
• Mann, H. B., (1945). Nan-parametric Tests Against Trend, Econometrica, Volum;13, pp: 245-259
• Nişancı, A., (1975). Sıklık Dağılışları ve Hava Durumlarına Bağlılık İçinde Türkiye’nin Yağış Şartlarının İncelenmesi, Atatürk Üniversitesi Yayınları, No: 381, Erzurum.
• Nişancı, A., (2002). Türkiye İkliminin Temel Öğeleri. Klimatoloji Çalıştayı 2002. 11-13 Nisan 2002 Ege Üniv. Edebiyat Fakültesi Yayınları No: 121. (1-8). İzmir.
• Polat, P., (2017). Rize’nin İklim Özellikleri ve Rize Çevresinde Uzun Dönem Sıcaklık ve Yağış Verilerinin Trend Analizleri, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 7, Sayı:1, Elazığ.
• Rebetez, M., Reinhard, M., (2008). Monthly Air Temperature Trends in Switzerland 1901-2000 and 1975-2004, Theoretical and Applied Cşimatology, 91, 27-34.
• Sarış, F., (2006). Türkiye’de Yağış Yoğunluğunun Alansal ve Zamansal Değişimi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale, 116s.
• T.C.Orman ve Su İşleri Bakanlığı/Su Yön. Gen. Müd(2016), İklim Değişikliğinin Su Kaynaklarına Etkisi Projesi Proje Nihai Raporu, Ankara, s.295-304
• Thornthwaite, C. W., (1948). An Approach toward a rational classification of climate, Geography Review, Vol. 38, pp:55-94
• Türkeş, M. ve Tatlı, H., (2008). Aşırı Kurak ve Nemli Koşulların Belirlenmesi için Yeni Bir Standartlaştırılmış Yağış İndisi (Yeni-SPI); Türkiye’ye Uygulanması. IV. Atmosfer Bilimleri Sempozyumu Bildiri Kitabı, Sayfa: 528-538, 25-28 Mart 2008, İstanbul
• Türkeş, M. ve Tatlı, H., (2011). Use of the spectral clustering to determine coherent precipitation regions in Turkey fort he period 1929-2007, International Journal Of Climatology, 31, 2055-2067.
• Türkeş, M., (1996). Spatial and Temporal Analysis of Annual Rainfall Variations in Turkey, International Journal of Climatology, 16, 1057-1076.
• Türkeş, M., (1998). Influence of Geopotential Heights, Cyclone Frequency and Southern Oscillation on Rainfall Variations in Turkey, International Journal Of Climatology, 18, 690-680.
• Türkeş, M., (1999). Vulnerability of Turkey to Desertification with Respect to Precipitation and Aridity Conditions, Turkish Journal of Engineering and Environmental Sciences, 23, 363-380.
• Türkeş, M., (2003). Spatial and Temporal Variations in Precipitation and Aridity Index Series of Turkey In Mediterranean Climate – Variability and Trends, Hans- Jürgen Bolle, (ed.), Regional Climate Studies. Springer Verlag, Heidelberg, pp. 181-213.
• Türkeş, M., (2010). Klimatoloji ve Meteoroloji, Kriter Yayınevi, İstanbul
• Türkeş, M., Koç, T. ve Sarış, F., (2007). Türkiye’nin Yağış Toplamı ve Yoğunluğu Dizilerindeki Değişikliklerin ve Eğilimlerin Zamansal ve Alansal Çözümlemesi, Coğrafi Bilimler Dergisi, 2007, 5 (1), 57-73
• Türkeş, M., Sümer, U. M., Kılıç, G., (2002). Persistence and Periodicity in the Precipitation Series of Turkey and Associations with 900 hPa Geopotantial Heights”, Climate Research, 21, 59-81.