Türkiye’de Alışveriş Merkezlerinde Tüketim ve Tüketici Davranışları Üzerine Araştırmalar: Ulusal Makaleler ve Lisansüstü Tezler Üzerine Bir İçerik Analizi

Yıl 2018, Cilt: 32 Sayı: 4, 1189 - 1216, 05.10.2018

Cansu Gökmen Köksal , Mehmet Tığlı

Öz

Bu araştırma Türkiye‟de alışveriş merkezlerine (AVM) yönelik algıları ve davranışları konu edinen tez ve makalelerin genel profilini belirlemeyi amaçlayan betimsel bir içerik analizidir. Veri toplama tekniği olarak benimsenen doküman incelemesi sonucunda; 1993-2016 yılları arasında yayımlanmış 20 yüksek lisans, 13 doktora tezi ve 20 ulusal makale olmak üzere toplam 53 çalışmaya ulaşılmıştır. Tez ve makaleler yıl, üniversite, örneklem ve ele aldıkları değişkenler itibariyle incelenmiştir.  Elde edilen veriler SPSS 21.0 programı aracılığıyla analiz edilerek, grafiksel ve betimsel bir biçimde sunulmuştur. Ulusal çalışmalarda en çok irdelenen faktörlerin tüketicilerin demografik unsurları, çekicilik unsurları, AVM‟lere gitme amaçları ve tutumları olduğu görülmüştür. Bu bağlamda elde edilen bulgular detaylı bir şekilde tartışılmıştır. Araştırma sonucunda, gelecek çalışmaların yararlanması amacıyla model önerisinde bulunulmuş ve kısıtlar verilmiştir.  

Anahtar Kelimeler

Alışveriş Merkezleri, Tüketici, Alışveriş Merkezinde Sadakat

Kaynakça

• Akat, Ö., Taşkın, Ç., ve Özdemir, A. (2006). Uluslararası alışveriş merkezi tüketicilerinin satın alma davranışı: Bursa ilinde bir uygulama. Sosyal Bilimler Dergisi 6(2),13-30. Alemdar, M. Y. (2010). Deneyimsel Pazarlamada Alışveriş Atmosferinin Tüketici Davranışları Üzerindeki Etkisi.(Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ege Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. Alkibay, S. (1993). Organize Alışveriş Merkezleri Yönetimi ve Tüketicilerin Bu Merkezlere İlişkin Yaklaşımları.(Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.Alkibay, S., Tuncer, D., ve Hoşgör, Ş. (2007). Alışveriş merkezleri ve yönetimi. Ankara: Siyasal.. Altuna, O. K. (2010). Büyük Alışveriş Merkezlerinin Tüketici Algısına Göre Konumlandırılması Ve Bir Araştırma.(Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Akgün, V. Ö. (2010). Modern Alışveriş Merkezlerinin Tüketici Davranışları Üzerindeki Etkisi ve Konya İlinde Bir Uygulama. KMÜ Sosyal ve Ekonomi̇k Araştırmalar Dergi̇si,12(19),153-163. Arnold, M. J. ve Reynolds, K.E. (2003). Hedonic Shopping Motivations. Journal of Retailing,79(2),77-95.Arslan, F. M., ve Bakır, N. O. (2010). Tüketicilerin İlgilenim Düzeylerine Göre Alışveriş Merkezlerini Tercih Etme Nedenleri ve Sadakate Etkisi. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(1), 227-259. Asiltürk, Ö.(2010). Alışveriş Merkezleri (AVM) İmajı ve Ankara’daki Alışveriş Merkezlerinde Bir Uygulama (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Gazi Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Bakan, İ., Eyitmiş, A. M., ve Fettahlıoğlu, H. S. (2013). Kahramanmaraş’ta Alışveriş Merkezleri Kalite Algısı. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(1), 195-208.Bakır, N. O. (2009). Tüketicilerin Alışveriş Merkezlerini Tercih Etme Nedenleri ve Sadakate Etkisi Üzerine Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Bakırtaş, H. (2013). SOR Paradigması Temelinde Mağaza Atmosferi ve Duyguların Pazarlamadaki Önemi: Bir Literatür İncelemesi. KMÜ Sosyal ve Ekonomi̇k Araştırmalar Dergi̇si, 15 (25), 47-55. Bearden, W.O. (1977).Determinant attributes of store patronage-downtown versus outlying shopping centers. Journal of Retailing. 53(2),15. Bell, S. J. (1999). Image and consumer attraction to intraurban retail areas: an environmental psychology approach. Journal of Retailing and Consumer services, 6(2), 67-78.Bellenger, D.N., Robertson, D.H. ve Greenberg, B.A. (1977).Shopping center patronage motives. Journal of Retailing. 53(2), 29-38. Bilgen, İ. ve Kara, A.(2014).Tan, A. (Ed.)Genç tüketicilerde cinsiyetin kompulsif satın alma davranışındaki rolü.19 Ulusal Pazarlama Kongresi bildiriler kitabı içinde (374-380). Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi.Bilir, S.(2009). Tüketicilerin Yaşam Tarzlarına Göre İndirimli Fabrika Alışveriş Merkezleri Tercih Sebeplerinin İncelenmesine Yönelik İstanbul İlinde Pilot Bir Araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).İstanbul Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü.Bloch, P. H., Ridgway, N. M., ve Dawson, S. A. (1994). The consumer mall as shopping habitat. Journal of Retailing, 70(1), 23-42. Cengiz, E., ve Özden, B. (2002). Perakendecilikte Büyük Alışveriş Merkezleri ve Tüketicilerin Büyük Alışveriş Merkezleri İle İlgili Tutumlarını Tespit Etmeye Yönelik Bir Araştırma. Ege Academic Review, 2(1), 64-77. Chebat, J. C., Michon, R., Haj-Salem, N., ve Oliveira, S. (2014). The effects of mall renovation on shopping values, satisfaction and spending behaviour. Journal of retailing and consumer services, 21(4), 610-618.Çakmak, A. Ç. (2012a). Outlet Alışveriş Merkezlerinden Alışveriş Yapanların Bu Alışveriş Merkezleriyle İlgili Algılamaları: Safranpark Outlet Alışveriş Merkezi Örneği. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 8(15), 19-35. Çakmak, A. Ç. (2012b). Ziyaretçilerin Alışveriş Merkezlerini Tercih Etme Nedenlerinin Araştırılması: Karabük Şehir Merkezinde Bir Uygulama. Academic Review of Economics & Administrative Sciences, 5(2), 195-215.Cengiz, E., & Ozden, B. (2002). Perakendecilikte Buyuk Alisveris Merkezleri ve Tuketicilerin Buyuk Alisveris Merkezleri Ile Ilgili Tutumlarini Tespit Etmeye Yonelik Bir Arastirma. Ege Academic Review, 2(1), 64-77. Çelik, H. (2011). Alışveriş Merkezlerinde Hizmet Kalitesi Algısı ve Bir Araştırma. Suleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, 16(3), 433-448. Çilingir, Z., Yildiz, S., ve Kurtuldu, H. S. (2010). Kulaktan Kulağa İletişim: Alışveriş Merkezi Müşterileri Üzerinde Bir Pilot Çalışma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(3), 95-115. De Juan, M. D. (2004). Why do people choose the shopping malls? The attraction theory revisited: A Spanish case. Journal of International Consumer Marketing, 17(1), 71-96. Deniz, R.B. (2008). Eğlenceli Perakendecilik (Retailtainment): İstanbul’da Faaliyet Gösteren Başlıca Alışveriş Merkezlerinde Retailtainment Faaliyetlerine İlişkin Bir Araştırma. Öneri Dergisi, 8(30), s.115-121. Dinçer, B., ve Dinçer, C. (2011). Tüketicilerin Alışveriş Merkezi Ziyareti ve Davranışı: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 15, 317-331. Divanoğlu, S. U. (2016). Ağızdan Ağıza İletişim ile Tüketicilerin Alışveriş Merkezi Tercih Etme Davranışı Arasındaki İlişki. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 97-105. Donovan, R. J., Rossiter, J. R., Marcoolyn, G., ve Nesdale, A. (1994). Store atmosphere and purchasing behavior. Journal of Retailing, 70(3), 283-294. El-Adly, M. I., ve Eid, R. (2015). Measuring the perceived value of malls in a non-Western context: the case of the UAE. International Journal of Retail & Distribution Management, 43(9), 849-869. El-Adly, M. I., ve Eid, R. (2016). An Empirical Study of the Relationship Between Shopping Environment, Customer Perceived Value, Satisfaction, and Loyalty in the UAE Malls Context. Journal of Retailing and Consumer Services, 31, 217-227. Erdem, Ş., Karsu, S., Sertkaya, N. S. ve Yıldız, T. (2010). Alışveriş Merkezlerinin Marka Kişiliklerinin Karşılaştırılması, İstanbul İlinde Bir Uygulama-Comparision On Brand Personality Of Shopping Centers, A Practise in Istanbul City. Öneri Dergisi, 9(33), 71-87. Ermeç, A.(2007).Alışveriş Merkezi İmajının Mağaza İmajına Etkisi Üzerine Bir Uygulama. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Universitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Fischer, E., & Arnold, S. J. (1990). More than a labor of love: Gender roles and Christmas gift shopping. Journal of consumer research, 17(3), 333-345. Flavian, C., Martı́nez, E. ve Polo, Y. (2001). Loyalty to grocery stores in the Spanish market of the 1990s. Journal of Retailing and Consumer Services, 8(2), 85-93.Gümüş, İ. Ç. (2010). Alışveriş Merkezlerinde Hizmet Kalitesinin Algılanması Analizi: Ankara Bölgesi Bir Uygulama. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atılım Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Gündoğ, V.(2010). Alışveriş Merkezlerinde Kurumsal İmaj Oluşturma ve İstanbul’da Bir Araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi /Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.Güneş, D. (2015). Tüketicilerin Avm ve Outlet Tercih Etme Nedenlerinin Araştırılması ve Bir Uygulama (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla. Holbrook, M. B., Chestnut, R. W., Oliva, T. A., ve Greenleaf, E. A. (1984). Play as a consumption experience: The roles of emotions, performance, and personality in the enjoyment of games. Journal of consumer research, 11(2),728-739.İbicioğlu, D. D. H. (2005). Alışveriş Merkezleri: Demografik Etkenler ve Tüketici Tutumlarının İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(1), 43-55. İçal, H., ve Aliağaoğlu, A. (2016). Bursa Anatolium Alışveriş Merkezi Örneğinde Tüketicilerin Demografik Yapıları ve Özellikleri. Balikesir University Journal of Social Sciences Institute, 19(36),1-30. İpekçi, M.V.(2014). Avm’lerin Tüketim Kültürüne Etkisi ve Türkiye Örneği (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi /Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kabadayı, S. ve Paksoy, B. (2016, 2 Mayıs).Yeni AVM açma konusunda Rusya’nın gerisinde Avrupa’nın önündeyiz. http://www.marketingturkiye.com.tr/ haberler/yeni-avm-acma-konusunda-rusyanin-gerisinde-avrupanin-onun deyiz/ Karadeniz, M., Captain, N., Pektaş, A. P. G. Ö. E., Topal, Y. K., ve Gr. L. J. (2013). The Effects Of Experiential Marketing And Service Quality On Customer Satisfaction And Costomer Loyalty at Shopping Centers. Journal of Naval Science and Engineering, 9(1), 46-66.Kaya, İ.(2013). Çekim Unsurları İle Rekreatif Alışveriş Tatmin ve Yeniden Satın Alma Niyeti Arasındaki İlişki. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi/ Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir. Konyalıoğlu, S.(2014). Tüketicilerin Alışveriş Merkezi (AVM) Tercihlerinde Avm Yönetiminin Önemi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Ticaret Üniversitesi/Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Köksal, Y., ve Mirza, E. (2011).Kuruluş Yeri Açısından Cadde ve Alışveriş Merkezi Mağazacılığının Karşılaştırılması: Ankara İlinde Bir Araştırma.Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16). Köksal, Y., ve Aydın, E. E. (2015). Tüketicilerin Alışveriş Merkezleri Algısı Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme: Göller Bölgesi Örneği. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 11(24), 231-248. Kurşunluoğlu, E. (2011). Perakendecilikte Müşteri Hizmetleri Yolu İle Müşteri Memnuniyeti Ve Sadakati Yaratılması: İzmir İlinde Bir Araştırma.(Yayımlanmamış Doktora Tezi). DEÜ/ Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İzmir. Martin, C. A. ve L.W. Turley. (2004). Malls and Consumption Motivation: An Exploroty Examination of Older Generation Y Consumers, International Journal of Retail & Distribution Management, 32(10) , 464-475.Mert, K.(2015). Tüketici Bakış Açısıyla Alışveriş Merkezleri ve Yaşam Tarzlarındaki Yansımalar(Yayımlanmamış Doktora Tezi). Sakarya Üniversitesi/ Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Sakarya. Mucan, B. (2009). Alışveriş Merkezlerinde Mağaza ve Marka Karışımı, Türkiye uygulaması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi/ Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.Nevin, J.R. and Houston, M.J. (1980), Image as a component of attraction to interurban shopping areas, Journal of Retailing, 56 (1),77-93.Ögel, S. (2014). Alışveriş Merkezinde Gerçekleştirilen Etkinliklerin Tüketici Tutumları Üzerine Etkisi: Alışveriş Merkezi Ziyaretçileri Üzerine Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi/ Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.Önal, T. (2008) Tüketici Profillerinin Yapay Zekâ Teknikleri Kullanılarak Çıkartılması ve PerakendecilikSektöründe Bir Uygulama (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). GYTE, Kocaeli. Ötken, Ü.(2011) . Shopping Centers: The New Management And Marketing Competition Field (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.Özcan, B. (2007). Sosyolojik Olarak Tüketim ve Boş Zaman: İstanbul Olivium Outlet Center ve Galleria Alışveriş Merkezi Örnekleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.Özden, B. (2002). Perakendecilikte Yükselen Değer Alışveriş Merkezleri ve Tüketici Davranışlarına Etkileri Üzerine Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.Özkeçeci, M. (2002). Teknoloji İle Bütünleşen Alışveriş Merkezi Modelleri ile Internet Alışverişi Üzerinde Bir Araştırma.(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi )İstanbul Teknik Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.Özyer, Y.(2012). Tüketici Karar Verme Stilleri ve Tercih Nedenlerinin Alışveriş Merkezi Sadakatine Etkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Pan, Y., Sheng, S., ve Xie, F. T. (2012). Antecedents of customer loyalty: An empirical synthesis and reexamination. Journal of Retailing and Consumer Services, 19(1), 150-158. Rabbanee, F. K., Ramaseshan, B., Wu, C., ve Vinden, A. (2012). Effects of store loyalty on shopping mall loyalty. Journal of Retailing and Consumer Services, 19(3), 271-278. Sertkaya, N. S.(2010). Geleneksel AVM’ler ve Outletler Arasında Müşteri Tipolojilerinin Karşılaştırılması ve Bir Uygulama (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.Sezgin, M.(2008). Modern Alışveriş Merkezlerinin Tüketici Davranışları Üzerindeki Etkisi ve Konya İlinde Bir Uygulama. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Selçuk Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.Sungur, S. (2011). Tüketimin Küreselleşmesi ve Tüketim Tapınakları: Postmodern Panayır Yerlerinde Alışveriş. Galatasaray Üniversitesi İleti-ş-im Dergisi, 14(14),7-35. Şekerkaya, A., ve Cengiz, E. (2010). Kadın Tüketicilerin Alışveriş Merkezi Tercihlerinin Belirlenmesi ve Bir Pilot Araştırma. Öneri Dergisi, 9(34), 41-55. Şenel, S.(2014). Alışveriş Merkezlerinin Tercih Edilme Nedenleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Şimşek, K. Y. (2013). Alışveriş Merkezlerinde Ticari Rekreasyon ve Hizmet Kalitesi. Pamukkale Journal Of Sport Sciences, 4(3), 53-75. Tauber, Edward M. (1972).Why do people shop? Journal of Marketing, 36(October),46–49. Tazegül, H. (2002). Perakendecilik Sektöründeki Gelişmeler ve Alışveriş Merkezlerini Tercih Eden Tüketicilerin Eğilimi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Dokuz Eylül Üniversitesi /Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.Ünsalan, M.(2011). Alışveriş Merkezi Çekicilik Kriterlerinin Müşteri Çekim Mesafesine Etkisi ve Ankara İli Uygulaması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Gazi Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Yalçın, M., ve Kocamaz, T. (2003). The effects of store atmosphere attributes on store loyalty intentions of hypermarket/supermarket customers. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 18(1), 273-292. Yaraş, E., Özbük, M. Y., ve Göncü, Z. Ü. (2016). Tüketicilerin Alışveriş Merkezi Tercihlerini Etkileyen Faktörler. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, (32), 274-285.Yeşilyol, M.(2015). Van İli Merkez İlçede Alışveriş Merkezleri ve Süpermarketlerde Tüketicilerin Satın Alma Davranışları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Yüzüncü Yıl Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.Yıldırım, A.E.(2014) . Hizmet Pazarlamasında Kalite Algılaması (Malatyapark Avm Örneği).(Yayımlanmamış Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi / Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Malatya. Yılmaz, E.(2010). Marka İmajının Tüketici Satın Alma Kararına Etkisi ve Alışveriş Merkezlerine İlişkin Bir Araştırma.(Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi/Sosyal Bilimleri Enstitüsü. Yılmaz, K.G.(2009). Tüketicilerin AVM’lerdeki Perakendeci Karmasına Yönelik Beklentileri Üzerine Ampirik Bir Araştırma ve Ankara İli Uygulaması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Gazi Üniversitesi/SBE, Ankara.