DEFRESİF OLANLAR İLE OLMAYANLARIN SUÇLULUK, UTANÇ VE ÖFKE TARZLARININ İNCELENMESİ

Year 2007, Volume: 9 Issue: 1, 163 - 175, 18.02.2010

Fikri Köksal Başaran Gençdoğan

Abstract

Bu çalışmada, depresif olanlar ile olmayanların suçluluk, utanç, sürekli
öfke ve öfke tarzları arasındaki farklar araştırılmıştır. Araştırmanın örneklemi,
Cumhuriyet Üniversitesinde öğrenim gören 171 öğrenciden oluşmuştur.
Araştırmada, veri toplama aracı olarak, depresyon düzeylerinin belirlenmesinde
Zung Depresyon Ölçeği, suçluluk ve utanç düzeylerinin belirlenmesinde Suçluluk
ve Utanç Ölçeği ve sürekli öfke ve öfke tarzlarının belirlenmesinde Speilberger
Sürekli Öfke-Öfke Tarzı Ölçeği kullanılmıştır. Depresyonu olan ve olmayanların,
suçluluk ve utanç durumları açısından aralarında da fark olmadığı saptanmış ve
depresyon ile sürekli öfke, öfkenin içte tutulması ve öfkenin dışa yansıtılması,
suçluluk ve utanç arasında bir ilişki olduğu saptanmıştır. Depresyonu olanların,
olmayanlara göre sürekli öfke durumlarının, öfkelerini içlerinde bastırma
durumları ile öfkelerini kolaylıkla ifade etme durumlarının daha yüksek olduğu
saptanmış, farklı depresyon düzeylerindeki (yok, hafif, orta ve şiddetli) kişilerin,
sürekli öfke açısından, depresyonu olmayanların lehine orta-şiddetli düzeyde
depresyonu olanlar arasında fark (p < 0.05) anlamlı bulunmuştur. Öfkelerini
içlerinde tutup bastırma açısından depresyonu olmayanların lehine hafif ve orta-
şiddetli düzeyde depresyonu olanlar arasındaki fark (p < 0.05) anlamlı
bulunmuştur. Öfkelerini kontrol etme açısından, depresyonu olmayanların
aleyhine orta-şiddetli düzeyde depresyonu olanlar arasındaki fark (p < 0.05)
anlamlı bulunmuştur. Kız ve erkeklerin, depresyon, öfke içte ve öfke dışta
durumları açısından aralarında fark olmadığı saptanmış ve kızların suçluluk ve
utanç durumlarının erkeklere göre daha fazla olduğu belirlenmiştir. Erkeklerin
sürekli öfke ve öfke kontrol durumlarının kızlara göre daha fazla olduğu
saptanmıştır.

Keywords

Depresyon, suçluluk, utanç, agresif

References

• Alper, Yusuf. (1999) Bütün Yönleriyle Depresyon. İstanbul: Gendaş AŞ., Kaya Matbaacılık.
• Aydın, Betül. (1989) Üniversite Öğrencilerinin Bir Kesiminde Çalışma Alışkanlıkları ve Tutumları ile Depresyon Seviyelerinin İncelenmesi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Dergisi.
• ……………., (1990) Sağlıklı Yaşam İlkelerine Uyum ve Depresyon. V. Ulusal Psikoloji Kongresi, Psikoloji Seminer Dergisi Özel Sayısı, 8. Sayı, İzmir: Ege Üniv. Edebiyat Fak. Yayını.
• Aytar, G. ve Erkman, N. (1985) Bir Grup Üniversite Öğrencisinde Yaşam Olayları ve Depresyon ve Kaygı. XI. Psikolojik ve Nörolojik Bilimler Kongresi. Adana: Çukurova Üniversitesi.
• Baltaş, A . ve Baltaş, Z. (1987) Başarılı ve Sağlıklı Olmak İçin Stres ve Başa Çıkma Yolları. İstanbul: Remzi Kitabevi, 4. Basım.
• Baltaş, A. (1991) Depresyonun Ölçülmesi. İstanbul: Ciba-Geigy İlaç ve Kimya Sanayi Yayını.
• Blackburn, Ivy, M (1992) Depresyon. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Düzgün, Şükrü. (1992) Depresyon ile Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gençdoğan, Başaran. (1996) Mide Rahatsızlıkları ile Depresyon ve Uyum Düzeyleri Arasındaki İlişki. İstanbul: IX. Ulusal Psikoloji Kongresi Bildirileri.
• ……………., (1992) Üniversite Öğrencilerinde Depresyon ve Uyum Düzeyleri Arasındaki İlişki. Ankara: VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bildirileri.
• ……………., (1993) Depresyon ile Kendini Kabul Arasındaki İlişkiler. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ……………., (1994) Depresyon ile Uyum Düzeyleri Arasındaki İlişki. İzmir: VIII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bildirileri.
• ……………., (2000) Lise ve Üniversite Öğrencileri için Zung Depresyon Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirliği ile Faktör Yapısı. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gillet, Richard, Pietroni, C. Patrick.(1990) Depresyon. (Çev. Ziya Kütevin, Eshar Kütevin), İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Goldberg, Richard, J. (1995) Practical Guide to The Care of The Psychiatric Patient. USA: Mosby Year Book Inc.
• Gökçakan, Zafer ve Gökçakan, Nurcan. (1998) Öğretmen Adaylarında Depresyon. Konya: VII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Cilt, 1, s. 271.
• Gürün, O. A. (1991) Psikoloji Sözlüğü. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Haefely, M. (1990) Focus on Depression. Basel.
• Klerman, G.L. (1988) Depression and Related Disorders of Mood. (Ed) Nicoli A.M.: The New Harward Guide to Psychiatry. Harward University Press, Cambridge.
• Koptagel, Günsel İlal. (1985) Psikiyatri, Psikosomatik-Psikoterapi, 3. Baskı, Kırklareli: Arkadaş Tıp Kitapları Serisi No:18, Sermet Matbaası.
• Köknel, Özcan (1989) Depresyon, Ruhsal Çöküntü. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
• Küey, L. ve Güleç, C. (1987) Türkiye’de Depresif Bozukluklar Epidemiyolojisi. Ankara: Hacettepe Tıp Dergisi, 20,3.
• Kulaksızoğlu, (1989) Üniversite Rehberlik Merkezleri: Sorunlar ve Öneriler. Ayhan Demir, Ankara: IX. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Türk Psikologlar Derneği Yayını, 1998, s.391.
• Kültür, Savaş, Demet, Murat, Özmen, Erol, Ertürk, Sibel. (1989) Atatürk Sağlık Sitesi İzmir Devlet Hastanesi Psikiyatri Servisinde Yatarak Tedavi Görmekte Olan Hastalarda Beck Depresyon Ölçeği Skorları ile DSM-III-R Tanılarının Karşılaştırılması. Ankara: XXV. Ulusal Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Kongresi (Bilimsel Çalışmaları) Türkiye Ruh Sağlığı ve Tedavi Vakfı Yayınları:1, Saypa Baskı.
• Lewis, M. ( 1982) Clinical Aspect of Child Development. USA: Lea-Febiger.
• Oskay, Gülter. (1997) Reynolds Ergen Depresyon Ölçeğinin Türkiye Uyarlaması, Geçerlik ve Güvenrilik Çalışması. Ankara: PDR Dergisi, Cilt II, Sayı 8, s. 17-26.
• Ören, Nihal ve Gençdoğan, Başaran. (1997) Lise Öğrencilerinde Depresyon Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Ankara: IV. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresinde Sunulan Bildiri.
• Özer, A.K. (1994) Sürekli Öfke (SL-ÖFKE) ve Öfke İfade Tarzı (ÖFKE-TARZ) ölçekleri ön çalışması. Ankara: Türk Psikoloji Dergisi, 31, s. 26-35.
• Özgüven, İ. Ethem. (1990) "Yurtlarda Kalan Üniversite Öğrencilerinin Sağlık ve Psikolojik Sorunları", İzmir: V. Ulusal Psikoloji Kongresi, Psikoloji Seminer Dergisi Özel Sayısı, 8. Sayı, Ege Üniv. Edebiyat Fak. Yayını.
• Özmen, Erol. (1999) Ülkemizde Psikiyatri Konsültasyonu: İlgili Çalışmaların Gözden Geçirilmesi. Psikiyatri Konsültasyonu El Kitabı. İstanbul: Matsan Matbaası.
• Öztürk, Erdinç ve Kozacıoğlu, Gülsen. (1998) Erkek Eşcinsellerde (Homoseksüellerde) Anksiyete ve Depresyon Düzeylerinin Değerlendirilmesi. Ankara: IX, Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Türk Psikologlar Derneği Yayını, s.197.
• Palabıyıkoğlu, Refia ve Aydın, Gül. (1989) Depresif Belirtiler Gösteren Ergenlerin Normal Ergenlerden Farklılığının Değerlendirilmesi. Ankara: XXV. Ulusal Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Kongresi (Bilimsel Çalışmaları) Türkiye Ruh Sağlığı ve Tedavi Vakfı Yayınları:1, Saypa Baskı.
• Robin, A.L. and Foster, S.L. (1984) Problem-Solving Communication Training: A Behavioral-Family Systems Approach to Parent-Adolescent Conflict. Adolescent Behavior Disorders: Foundations and Contemporary Concerns, Lexington, Massachusetts: D.C. Heath.
• Şahin N,H. and Şahin N. (1992) Adolescent guilt, shame, and depression in relation to sociotropy and autonomy. The World Congress of Cognitive Therapy, Toronto.
• Savaşır, Işık ve Şahin, Nesrin, Hisli. (1997) Bilişsel-Davranışçı Terapilerde Değerlendirme: Sık Kullanılan Ölçekler. Türk Psikologlar Derneği Yayınları No:9, Ankara: Özyurt Matbaacılık.
• Spielberger, C.D., Jacobs, G. Russel, F.S., and Crane, R.S. (1983) Assessment of anger: The State Trait Anger Scale. In J.N. Butcher, and C.D. Spielberger (Eds.). Advances in Personality Assessment, Hillsdale, N. J: LEA, Vol.2,pp.159-187.
• Tuğrul, Ceylan, Sayılgan, M. Akif. (1994) Depresyonla Başa Çıkma Yolları. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları No:1, s.4-5.
• Yeşilyaprak, Binnur. (1988) Lise Öğrencilerinin İçsel yada Dışsal Denetimli Oluşlarını Etkileyen Etmenler. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Zung, W.W.K. (1965) A Self-Rating Depression Scale. Archive General Psychiatry, 12.