BAYBURT SANCAĞI (1642 Tarihli Avarız Defterine Göre)

Year 2007, Volume: 10 Issue: 2, 89 - 117, 18.02.2010

Mehmet İnbaşı

Abstract

Anadolu’da Türkler tarafından fethedilen ilk yerleşim birimlerinden olan
Bayburt, Yavuz Sultan Selim’in Çaldıran Seferi sonrasında Osmanlı hâkimiyetine
girmiştir. Önce Beylerbeylik merkezi yapılan Bayburt, daha sonra 1535’te
kurulan Erzurum Beylerbeyliği’ne bağlı bir sancak haline getirilmiştir. İdari
yönden Erzurum’a bağlılığını sürdüren Bayburt, XVII. yüzyılda da önemli bir
merkez olma özelliğini devam ettirmiştir. Bu incelemede Bayburt Sancağı’nın
sosyal ve ekonomik durumu Avarız Defteri’nde verilen bilgilere göre ele alınmış
ve değerlendirilmiştir.

Keywords

Bayburt, Avarız, Doğu Anadolu, Erzurum

References

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi(BOA.) Mevkufat Kalemi (D. MKF.) 27448 BOA. D. MKF. 27483
• BOA. Kamil Kepeci tasnifi (KKT.) Ruûs 266.
• BOA. Maliyeden Müdevver Defterler (MAD.) 299 BOA. MAD. 7521 BOA. MAD. 2929. BOA. MAD. 5152
• Ayn Ali Efendi, Kavânin-i Al-i Osman der-Hülâsa-i Mezâmin-i Defter-i Divân, İstanbul 1280, s.23–24, 52–53.
• Aydın, Dündar, Erzurum Beylerbeyliği ve Teşkilatı Kuruluş ve Genişleme Devri (1535–1566), Ankara 1998.
• Barkan, Ö.Lütfi, “Avârız”, İA. II, İstanbul 1993.
• Başar, Fehameddin, Osmanlı Eyâlet Tevcihâtı (1717–1730), Ankara 1997.
• Bostan, M. Hanefi, “XVII. Yüzyıl Avârız ve Cizye Defterlerine Göre Of Kazasının Nüfusu ve Etnik Yapısı”, XIV. Türk Tarih Kongresi (Ankara, 9–13 Eylül 2002), Kongreye Sunulan Bildiriler, II. Cilt I. Kısım, Ankara 2005, s. 413–429.
• Brosset, Marie Félicité, Gürcistan Tarihi, (neşr. Erdoğan Merçil), Ankara 2003.
• Canard, M., “Awarid”, EI2 I, p. 760–762.
• Darkot, Besim – Turan, Osman, “Bayburt”, İA.(İslam Ansiklopdesi) II.
• Demirci, Süleyman, “Collection of Avâriz and Nüzul Levies in the Ottoman Empire: A Case Study of the Province of Karaman, 1620–1700”, Belleten c. LXIX, sayı 256, Aralık 2005, s. 897–912.
• Emecen, Feridun M., “Kayacık Kazâsının Avârız Defteri”, Tarih Enstitüsü Dergisi, Sayı:12, İstanbul 1982.
• Evliya Çelebi, Seyahatname II, İstanbul 1314.
• Göde, Kemal, Eretnalılar (1327–1381), Ankara 1994.
• Honigman, Ernest, Bizans Devleti’nin Doğu Sınırı, (çev. Fikret Işıltan), İstanbul 1970.
• İnalcık, Halil, “Erzurum”, İA. IV.
• Kılıç, Orhan, 18. Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı İmparatorluğu’nun İdarî Taksimatı, Eyalet ve Sancak Tevcihi, Elazığ 1997.
• Konukçu, Enver, Selçuklulardan Cumhuriyete Erzurum, Ankara 1992.
• ________, “Selçukluların Doğu Anadolu’daki Yerleşim Politikaları”, Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Merkezi I-II. Milli Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Semineri Bildirileri, Konya 1993, s.145–146;
• Kunt, İ. M., Sancaktan Eyalete 1550–1650 Arasında Osmanlı Ümerası ve İl İdaresi, İstanbul 1978.
• Mc-Gowan, Bruce, “Osmanlı-Avârız-Nüzül Teşekkülü 1600–1830”, VIII. Türk Tarih Kongresi (Ankara 15 Ekim 1976) Kongreye Sunulan Bildiriler II, Ankara 1981, s.1327–1331.
• Miroğlu, İsmet, “Bayburt”, DİA. (Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi) V, İstanbul 1992, s. 226;
• ________, Kemah ve Erzincan Kazası (1520–15466), Ankara 1990.
• ________, XVI. Yüzyılda Bayburt Sancağı, İstanbul 1975.
• Özdemir, Rıfat, “Avârız ve Gerçek-Hane Sayılarının Demografik Tahminlerde Kullanılması Üzerine Bazı Bilgiler”, X.Türk Tarih Kongresi (Ankara 22- 26 Eylül 1986) Kongreye Sunulan Bildiriler, IV, Ankara 1993.
• Özel, Oktay, “17. Yüzyıl Osmanlı Demografi ve İskân Tarihi İçin Önemli Bir Kaynak: Mufassal Avârız Defterleri”, XII. Türk Tarih Kongresi (Ankara, 12–16 Eylül 1994), Kongreye Sunulan Bildiriler, c. III, Ankara 1999, s. 735–743.
• Özger, Yunus, XIX. Yüzyılda Bayburt, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Erzurum 2007.
• Öztürk, Mustafa, “1616 Tarihli Halep Avârız Defteri”, OTAM 8, Ankara 1997, s.249–253.
• Sahillioğlu, Halil, “Avârız”, DİA. IV, İstanbul 1991.
• Sümer, Faruk, “Akkoyunlular”, Türk Dünyası Araştırmaları, sayı 40, (Şubat 1986).
• Turan, Osman, “Bayburt”, İA. II, s. 365–366.
• ________, Doğu Anadolu Türk Devletleri Tarihi, İstanbul 2001.
• ________, Selçuklular Zamanında Türkiye, İstanbul 1971.
• Turan, Şerafettin, “XVII. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun İdarî Taksimat (H. 1041 / M. 1631–32 Tarihli Bir İdarî Taksimat Defteri)”, Atatürk Üniversitesi 1961 Yıllığı, Erzurum 1963.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, “Eretna ”, İ.A. IV, İstanbul 1977.
• Ünal, Mehmet Ali, “1646 (1056) Tarihli Harput Kazâsı Avârız Defteri”, Osmanlı Devri Üzerine Makaleler Araştırmalar, Isparta 1999, s.119–122.
• Yücel, Yaşar, Kadı Burhaneddin Ahmed ve Devleti (1344–1398), Ankara 1970.