Türkiye’de İşçi Sendikalarının Siyasal ve Sosyolojik Özellikleri Üzerinden Tarihsel Süreç İçinde Değerlendirilmesi

Year 2010, Volume: 14 Issue: 1, 195 - 207, 30.07.2010

Ensar Yılmaz

Abstract

Sanayi devriminden sonra ortaya çıkan sendikalar sadece ekonomik açıdan de-
ğil sosyolojik ve siyasal açıdan da önemli bir işlevselliğe sahiptir. Batıdaki gelişmelerden
farklı olarak Türkiye’de siyasal ve sosyal hayatın temel belirleyicilerinden bir olan devlet,
Türkiye’deki sendikal hareketin değişim süreçleri içinde de belirleyici bir güç olarak var olmuştur.
Devlet sadece siyasal ve sosyal açıdan değil ekonomik hayattaki en önemli aktör olmasından
dolayı da sendikal hareketi etkilemiştir. Toplu sözleşme ve benzeri haklar siyasal
ve sosyal bir mücadele süreci olarak değil de devletin uygun bulması, bir lütfu olarak elde
edilmiştir. Türkiye’deki sendikaların Batıdaki mücadele sürecini yaşamamış olması, aşağıdan
yukarı doğru doğal bir örgütlenme anlayışının getirdiği güçlü bir dayanışma duygusunun
oluşmasına imkan vermemiştir. Bu durum da Türkiye’deki sendikal hareketin dışarıdan gelen
uluslar arası ve siyasal etkilere ve manipülasyonlara açık olmasına zemin hazırlamıştır.
Türkiye’nin sendikacılık hareketi Cumhuriyet öncesi ve Cumhuriyet sonrası olmak üzere ikiye
ayrılabilir. Cumhuriyet sonrası sendikacılık hareketi ise kendi arasında, 1923-1947, 1947-
1963, 1963-1980 ve 1980 sonrası dönemlerine ayrılarak incelenebilir.

Keywords

Sendika, Sendikacılık, İşçi sendikaları, Türkiye’de sendikal hareket

References

• Aktay, N. (1993). Sendika Hakkı. Ankara: Kamu-İş Yay.
• Altıparmak, A. (2001). Türk Sendikacılığında Güven Bunalımı. Ankara: ismat Yayıncı- lık.
• Anık, C. (1999). “Sendikaların Dünü, Bugünü, Yarını ve Türkiye’de Sendikacılık”. TES
• İŞ Dergisi, (Haziran 1999), 25-30.
• Centel, T. (1996). “Değişim İçinde Sendikalar”. Mercek Dergisi, (Nisan 1996), 43-56
• Çetik, M. ve Akkaya, Y. (1999). Türkiye’de Endüstri İlişkileri. İstanbul: Türkiye Ekono- mik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yay.
• Delican, M. (1995). Sanayileşmenin Endüstri İlişkilerine Etkisi. (Yayımlanmamış Dokto- ra Tezi), İ.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ekin, N. (1989). Endüstri İlişkileri. İstanbul: İşletme Fakültesi Yay.
• Ekin, N. (1996). “Değişim ve Sendikaların Geleceği”. Mercek Dergisi, (Nisan 1996), 23.
• Güngör, F. (1996). “İşçi Hareketleri”. Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi, C. I. İstanbul:
• Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yay., ss.103-130. Koray, M. (1992). Endüstri İlişkileri. İzmir: Basisen Eğitim ve Kültür Yay.
• Koray, M. (1994). Değişen Koşullarda Sendikacılık: Gelişmiş Ülkeler ve Türkiye. İstan- bul: Promat Basım Yay.
• Kurtulmuş, N. (1996). Sanayi Ötesi Dönüşüm: Küreselleşme ve İnsan Kaynakları Boyu- tuyla. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Özkaplan, N. (1994). Sendikalar ve Ekonomik Etkileri. İstanbul: Kavram Yay.
• Selamoğlu, A. (1995). İşçi Sendikacılığının Gücündeki Değişim: Gelişmeler-Nedenler
• Eğilimler. Ankara: TTK Basımevi. Şenkal, A. (1999). Sendikasız Endüstri İlişkileri: Genel Olarak Dünyada ve Türkiye’de.
• Soner, Ş. (1998). “12 Eylül Döneminde İşçi Hareketleri – 12 Mart Döneminde İşçi Ha- reketleri”. Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi, C. 2. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Top- lumsal Tarih Vakfı Yay., ss. 443-470.
• Toçoğlu, E. (1994). “Türk Sendikacılığı ve Yapısal Değişmeler”. I. Ulusal Endüstri İliş- kileri Kongresi. Ankara: Kamu İş Yay., ss.156-167.
• Tokol, A. (2001). Endüstri İlişkileri ve Yeni Gelişmeler. Bursa: U.Ü. Güçlendirme Vakfı Yay.