Türkiye’de Kalkınma Ajanslarında Denetim Sorunsalı

Year 2011, Volume: 15 Issue: 2, 419 - 442, 27.05.2012

Hasan Hüseyin Çalı

Abstract

Kalkınma Ajanslarının, ekonomik, sosyal ve teknik desteklerle bölgesel gelişmişlik
farklarının azaltılmasında ve bölgesel eşitsizliklerin giderilmesinde önemli fonksiyonları yerine
getirmesi beklenmektedir. Kalkınma Ajanslarının, bölgesel potansiyellerden olan doğal ve
sosyal kaynakları, işgücünü vb. unsurları harekete geçirerek bölgesel farklılıkların azaltılmasına
katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir.
Kalkınma ajanslarının yasalaşma ve kurumsallaşma sürecinde birçok eleştiriler yapılmış,
bu eleştiriler o zamanlar yazılan makalelere yansıtılmıştır. Daha sonra Kalkınma Ajanslarının
kurulması, faaliyete geçmesi ile ihtiyaç duyulan bir takım düzenlemeler de yapılmıştır. Yapılan
düzenlemelerle en çok eleştirilen konuların başında gelen ‘denetim sorunsalı’ konusundaki
tereddütlerin ortadan kaldırılması da öngörülmüştür.
Bu çalışmada, Kalkınma Ajanslarının denetimi konusunda henüz yasal süreç tamamlanmadan
yapılan eleştirilere, güncel yorumların yapılması ve Kalkınma Ajanslarının denetimi
konusuna netlik kazandırılması hedeflenmiştir. Çalışmanın yazımında kullanılan diğer araştırma yöntemlerine ilave olarak, sadece kitabi bilgilere bağlı kalmamak, bir anlamda sahaya
inme olarak da algılanabilecek bir yöntem olan Mülakat yöntemiyle de makale zenginleştirilmiştir

Keywords

Kalkınma Ajansları, Kamu Yönetimi, Bölgesel Gelişmişlik Farkları, Denetim, İçgüvenlik Araştırmaları

References

• Alıca, Süheyla Suzan (2006). “5449 Sayılı Kanun Üzerine”. YAYED, Memleket Mevzu- at, www.yayed.org.tr, Sayı: 8, ss. 28-33.
• Apan, Ahmet (2005). “Bölge Kavramı ve Bölgesel Kalkınma Ajansları”. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Sayı: 13. Ankara. ss. 39- 58.
• Avaner, Tekin (2005). “Bölge Kalkınma Ajansları (BKA) Siyasal Rejim Sorunu Yaratır Mı?”. Bölge Kalkınma Ajansları Nedir, Ne Değildir? (1. Baskı). (der.) Menaf Turan. An- kara: Paragraf Yayınevi. ss.239–263.
• Bachtler, John and Yuill, Douglas (2001). “Policies and Strategies for Regional Develop- ment: A Shift in Paradigm?”. European Policies Research Centre, Regional and Industrial Policy Research Paper No. 46, Glasgow: University of Strathclyde, ss. 1- 41, (http:// www.eprc.strath.ac.uk/eprc/Documents/PDF_files/R46PoliciesandStrategiesforRegio- nalDevelopment.pdf (e.t.: 21.01.2011).
• Berber, Metin ve Çelepçi, Ebru (2005). “Türk Bölgesel Kalkınma Politikalarında Yeni Arayışlar: Kalkınma Ajansları ve Türkiye’de Uygulanabilirliği”. Doğu Karadeniz Böl- gesel Kalkınma Sempozyumu-Bildiriler Kitabı. http://www.metinberber.com/makaleler. asp, 13-14 Ekim 2005, ss.145- 156.
• Clark, Greg (2005). “City-Regional Development Agencies”. http://www.gregclark.net/ papers/City-Regional%20Development%20Agencies%20Greg %20Clark%20Autumn% 202005%20Final.pdf, (e.t.: 26.02.2011), ss.1- 27.
• Çalışkan, Çare Olgun (2009). “Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Ortaya Çıkışı ve Dünden Bugüne Gelişimi”. planlama.org, http://www.planlama.org/new/dosyalar/bolgesel-kal- kinma-ajanslarinin-ortaya-cikisi-ve-dunden-bugune-gelisimi.html (e.t.: 21.01.2011).
• Çalt, Gökhan (2005). “Bölgeselleşme ve Avrupa Birliği’nin Bir Aracı Olarak Bölge Kalkınma Ajansları”. Ziraat Mühendisleri Odası. http://www.zmo.org.tr/resimler/ ekler/ 8df7b8e8d586a55_ek.pdf?tipi=14&sube= (e.t.: 21.01.2011) ss. 1-21.
• DPT (2000). Uzun Vadeli Strateji ve Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001-2005). Ankara. http://ekutup.dpt.gov.tr (e.t.: 21.01.2011).
• DPT (2003). Türkiye Cumhuriyeti Ön Ulusal Kalkınma Planı (2004-2006). Ankara. http://ekutup.dpt.gov.tr/plan/o-ukp.pdf (e.t.: 21.01.2011).
• DPT (2006). Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013). Ankara. www.dpt.gov.tr/DocOb- jects/Download/1968/plan9.pdf (e.t.:21.01.2011).
• DPT, (2011a). Destek Yönetimi Kılavuzu, http://www.dpt.gov.tr/bgyu/kalkinmaajans/ ajans.html (e.t.:18.02.2011).
• DPT, (2011b). Mal, Hizmet Ve Yapım İşi Satınalma Ve İhale Usul Ve Esasları, http:// www.dpt.gov.tr/bgyu/kalkinmaajans/KA_HarcamaEsasveUsulleri.pdf (e.t.:18.02.2011).
• Demirci, Aytül Güneşer (2005). “Farklı Ülkelerde Bölge Kalkınma Ajansları”. Bölge Kalkınma Ajansları Nedir, Ne Değildir?, (1. Baskı). (der.) Menaf Turan, Ankara: Paragraf Yayınevi ss. 181-195.
• Demirci, Aytül Güneşer (2006). “Kalkınma Ajansları Gerçeği”. Memleket Mevzuat Der- gisi. YAYED. Sayı:8, Şubat 2006, ss. 34-35.
• Dinçer, Bülent (1996). “İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması”. DPT- Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü, Ankara http://ekutup.dpt. gov.tr/bolgesel/dincerb/ilce/ (e.t. 26.02.2011), ss. 1- 88.
• Dinler, Zeynel (1994). Bölgesel İktisat. Bursa: Ekin Kitabevi.
• Erçakar, Mehmet Emin (2010). “Bölgesel Kalkınma Ajansları ve Türkiye Uygulaması” Mevzuat Dergisi, Yıl: 12, Sayı: 153, Eylül 2010, (http://www.mevzuatdergisi.com/2010/ 09a/01.htm, e.t.:21.01.2011).
• Gökçe, Birsen (1999). Toplumsal Bilimlerde Araştırma (3. Baskı), Ankara: Savaş Yayı- nevi.
• Gülbahar, Onur (2009). “Turizmin Bölgelerarası Gelişmişlik Farklarını Gidermedeki Rolü (Türkiye Örneği)”. Atatürk Üniversitesi- İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(1), ss. 19- 47.
• Hasanoğlu, Mürteza ve Aliyev, Ziya (2006). “Avrupa Birliği İle Bütünleşme Sürecinde Türkiye’de Bölgesel Kalkınma Ajansları”. Sayıştay Dergisi, Sayı: 60, ss.81-103.
• Kanatlı, Metin (2008). “Havza Planlamasında Sürdürülebilir Kırsal Kalkınma Ve Öne- mi”. TMMOB, 2. Su Politikaları Kongresi, 20-22 Mart 2008, Ankara, 2. cilt, ss. 297-308, (http://www.tmmob.org.tr/resimler/ekler/4117275be999ff5_ek.pdf, e.t.: 21.01.2011).
• Karakaş, Mehmet (2005). “Kamu Mali Yönetiminde Yeniden Yapılanma Aracı Olarak Hesap Verme Sorumluluğu Ve Saydamlık”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(12), ss. 291- 305.
• Karanfil, Neşe (2006). “6 Pilot Bölgede Basarı Sağlanırsa Kalkınma Ajansları Yaygın- laşacak”. Referans Gazetesi, 15.02.2006, www.referansgazetesi.com/ haber.aspx?HBR_ KOD=35440 (e.t.: 21.01.2011).
• Karasu, Koray (2005). “İngiltere’de Bölge Kalkınma Ajansları”. Bölge Kalkınma Ajans- ları Nedir, Ne Değildir?, (1. Baskı). (der.) Menaf Turan, Ankara: Paragraf Yayınevi, ss. 197- 238.
• Keskin, Hidayet ve Sungur, Onur (2010). “Bölgesel Politika Ekseninde Yaşanan Dönü- şüm: Türkiye’de Kalkınma Planlarında Bölgesel Politikaların Değişimi”. SDÜ Fen Ede- biyat Fakültesi- Sosyal Bilimler Dergisi, Mayıs 2010, Sayı: 21, ss. 271-293.
• Koçberber, Seyit (2006). “Kalkınma Ajansları ve Sayıştay Denetimi”. Sayıştay Dergisi, Sayı: 61, ss. 37-55.
• Küçük, Orhan (2007). “AB Uyum Sürecinde Kalkınma Ajansları ve AB Hibe Projelerinin Bölgesel Kalkınmaya Katkılarının Araştırılması: Samsun, Kastamonu ve Erzurum Nuts II Bölgesi Örneği”. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), ss. 495-507.
• Maç, Nazlı (2006). “Bölgesel Kalkınma Ajansları ve Türkiye” (Araştırma Raporu). Kon- ya Ticaret Odası, www.kto.org.tr/dosya/rapor/kalkinmaajans.pdf (e.t.: 26.02.2011). ss. 1-8.
• Mengi, Ayşegül (1998). Avrupa Birliğinde Bölgeler Karşısında Yerel Yönetimler. Ankara: İmaj Yayınları.
• Oyan, Oğuz (2005). “Kalkınma Ajansları: Amaç Gerçekten Kalkınma Mı?”. Mülkiye Dergisi, 29(249), ss. 63-72.
• Oyan, Oğuz (2007). “Kalkınma Ajansları Ne İşe Yarayacak?”. YAYED, http://www.ya- yed.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=339&tipi=4&sube=0 (e.t. 26.02.2011).
• Özen, Pınar (2005). “Bölgesel Kalkınma Ajansları”. TEPAV, http://www.tepav.org.tr/tur/ admin/dosyabul/upload/bolgeselkalkinmabilginotu.pdf (e.t.:28.12.2010). ss.1-27.
• Özgen, H. Neşe (2005). “Dünya Bankası Ve Birleşmiş Milletlerin Kalkınma Politikaları Ve Bölgesel Kalkınmada Yeni Kavramlar”. Tarım Ekonomisi Dergisi, 11(1), ss. 51 – 59. Poroy, Hüseyin (2004). “Bölgesel Gelişme Stratejileri Çerçevesinde Yeşilırmak Havza Gelişim Projesi”. Türkiye İktisat Kongresi. Yeşilırmak Havzası Kalkınma Birliği, http:// www.yesilirmak.org.tr/documents.aspx (e.t.:28.11.2010), ss. 1- 31.
• Resmi Gazete, 08.02.2006: 26074 (5449 sayılı Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun).
• Resmi Gazete, 28.09.2006: 26303 (Kalkınma Ajansları Bütçe ve Muhasebe Yönetmeli- ği).
• Resmi Gazete, 08.11.2008: 27048 (Kalkınma Ajansları Proje ve Faaliyet Destekleme Yö- netmeliği).
• Resmi Gazete, 25.07.2006: 26239 (Kalkınma Ajansları Personel Yönetmeliği).
• Resmi Gazete, 25.07.2009: 27299 (Bakanlar Kurulu Kararı- Bazı Düzey 2 Bölgelerinde Kalkınma Ajansları Kurulması Hakkında Karar).
• Resmi Gazete, 03.08.2009: 27308 (Kalkınma Ajansları Denetim Yönetmeliği).
• Resmi Gazete, 19.12.2010: 27790 (6085 sayılı Sayıştay Kanunu).
• Sevinç, Derya (2006). “Bölgesel Kalkınmada BKA’ların Genel Görünümü”. TEPAV, http://www.tepav.org.tr/upload/files/haber/1281449378-6.Bolgesel_Kalkinmada_BKA_ larin_ Genel_Gorunumu.pdf (e.t.:21.01.2011).
• Tolunay, Ahmet ve Akyol, Ayhan (2006). “Kalkınma ve Kırsal Kalkınma: Temel Kav- ramlar ve Tanımlar”. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, seri A, sayı:2, ss. 116-127.
• Tutar, Filiz ve Demiral, Mehmet (2007). “Yerel Ekonomilerin Yerel Aktörleri: Bölgesel Kalkınma Ajansları”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Nisan 2007, 2 (1), ss. 65- 83.
• Uğuş, Burcu (2006). “Avrupa Birliği ve Türkiye’de Bölgesel Kalkınma Politikaları ve Bölgesel Kalkınma Ajansları”. E-Akademi Dergisi, sayı: 49, http://www.e- akademi.org/ icerik.asp?kategori=Makale&kid= 1&git=10 (e.t.: 21.01.2011). Mülakatlar
• Parlak (2011). Veysel Parlak ile yapılan mülakat, Çukurova Kalkınma Ajansı, Mülakat tarihi: 10.03.2011.
• Duran (2011). Halit Duran ile yapılan mülakat, İzmir Kalkınma Ajansı, Mülakat tarihi: 10.03.2011.
• Özen (2011). Mevlüt Özen ile yapılan mülakat, Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı, Müla- kat tarihi: 10.03.2011.
• Demirci (2011). Emin Yaşar Demirci ile yapılan mülakat, Doğu Anadolu Kalkınma Ajan- sı, Mülakat tarihi: 10.03.2011.
• Palancıoğlu (2011). H. Mustafa Palancıoğlu ile yapılan mülakat, Orta Anadolu Kalkınma Ajansı, Mülakat tarihi: 10.03.2011.
• Kaldırım (2011). Çetin Oktay Kaldırım ile yapılan mülakat, Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı, Mülakat tarihi: 10.03.2011.
• Altan (2011). Rıfat Altan ile yapılan mülakat, Kuzeydoğu Anadolu Kalkınma Ajansı, Mü- lakat tarihi: 11.03.2011.