Çalışanların Örgütsel Adalet Algıları ile Psikolojik Yıldırma Davranışı (Mobbing) Arasındaki İlişki

Year 2014, Volume: 18 Issue: 1, 329 - 348, 21.05.2014

Zeliha Seçkin Yavuz Demirel

Abstract

Bu çalışmanın temel amacı, çalışanların örgütsel adalet algı düzeyleri ile psikolojik
yıldırma davranışı arasındaki ilişkiyi tespit etmektir. Çalışmanın amacına bağlı
olarak geliştirilen hipotezleri test etmek amacıyla otomotiv yan sanayi ve mobilyacılık
sektöründe faaliyet gösteren iki işletmede toplam 334 çalışana yüz yüze görüşme yöntemiyle
anket yapılmıştır. Çalışmada örgütsel adalet; dağıtımsal adalet, etkileşim adalet
ve prosedürel adalet boyutları ile ele alınırken, psikolojik yıldırma ise bireyin iletişim
kurmasını ve kendisini ifade etmesini engellemek, bireyin sosyal ilişkilerine, itibarına,
mesleki ve yaşam kalitesine saldırılar, bireye yönelik mali ve fiziksel zarar gibi alt boyutlarıyla
ele alınmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, çalışanların örgütsel algı düzeyleri yükseldikçe
psikolojik yıldırma davranışlarına maruz kalma durumunun da azaldığı tespit
edilmiştir. Diğer bir ifadeyle örgütsel adalet ile psikolojik yıldırma arasında orta düzeyde
bir ilişkinin (r:-,567) olduğu görülmüştür.

Keywords

Örgütsel adalet, psikolojik yıldırma (mobbing), dağıtımsal adalet, prosedürel adalet ve etkileşimsel adalet

References

• Arslantaş, C. ve Pekdemir, I. (2007). “Dönüşümcü Liderlik, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve Örgütsel Adalet Arasındaki İlişkileri Belirlemeye Yönelik Görgül Bir Araştırma”. Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 261-286.
• Atalay, İ. (2010). Mobbing’in Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisi: Kamu Sektöründen Bir Örnek, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aydın, Ş. ve Özkul, E. (2007). “İş Yerinde Yaşanan Psikolojik Siddetin Yapısı ve Boyutları: 4-5 Yıldızlı Otel Işletmeleri Örneği”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7, 167-186.
• Baillien, E., Neyens, I.,De Witte, H., ve De Cuyper, N. (2009). “A Qualitative Study on the Development of Workplace Bullying: Towards a Three Way Model”. Journal of Community & Applied Social Psychology, 19, 1-16.
• Campbell, L. ve Finch, E. (2004). “Customer Satisfaction and Organizational Justice”. Facilities 22, 178-189. DOI: 10.1108/02632770410547543.
• Chan, M. (2000). “Organizational Justice Theories and Landmark Cases”. The International Journal of Organizational Analysis, 8, 68-88. DOI: 10.1108/eb028911. Cole, M. S., Bernerth, J. B., Walter, F. ve Hold, D.T. (2010). “Organizational Justice and Individuals’ Withdrawal: Unlocking the Influence of Emational Exhaustion”. Journal of Management Studies, 47, 367- 390. DOI: 10.1111/ j.1467-6486.2009.00864.x.
• Cowan, R. L. (2008). “Rocking the Boat” and “Continuing To Fight”:Un/Productive Justice Episodes and the Problem of Workplace Bullying”. Human Communication. A Publication of the Pacific and Asian Communication Association, 12(3), 283-302.
• Cropanzano, R. ve Folger, R. (1991). Procedural Justice and Worker Motivation, In Motivation and Work Behavior (Sth ed.), Eds. R.M. Sreers and L W Porter, New York: NY McGraw Hill.
• Cropanzano, R., Prehar, C.A. ve Chen, P. Y. (2002). “Using Social Exchange Theory to Distinguish Procedural from Inteactional Justice”. Group and Organization Management, 27, 324-351. DOI: 10.1177/1059601102027003002.
• Currall, S. C., Towler, A. J., Judge, T. A. ve Kohn, L. (2005). “Pay Satisfaction and Organizational Outcomes”. Personel Psychology, 58, 613-640. DOI: 1111/j.1744-6570.2005.00245.x.
• Çınar Altıntaş, F. (2006). “Bireysel Değerlerin Örgütsel Adalet ve Sonuçları İlişkisinde Yönlendirici Etkisi: Akademik Personel Üzerinde Bir Analiz”. İşletme fakültesi Dergisi, 7, 19-40.
• Çobanoğlu, Ş. (2005). Mobbing İşyerinde Duygusal Saldırı ve Mücadele Yöntemler. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Davenport, N., Schwartz, R. D. ve Elliott, G. P. (2003). Mobbing İşyerinde Duygusal Taciz. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Einarsen, S. (1999). “The Nature and Causes of Bullying at Work”. International Journal of Manpower, 20, 16-27. DOI: 10.1108/01437729910268588.
• Fischer, R. (2004). “Rewarding Employee Loyalty”. International Journal of Organizational Behaviour, 8, 486-503.
• Fox, S.; Spector, P. E. ve Miles, D. (2001). “Counterproductive Work Behavior (CWB) in Response to Job Stressors and Organizational Justice: Some Mediator and Moderator Tests for Autonomy and Emotions”. Journal of Vocational Behavior, 59, 291–309. DOI: 10.1006/jvbe.2001.1803.
• Giderler Atalay, C. (2010). Örgütsel adalet, Örgütsel Davranışta Güncel Konular. (Ed. Derya Ergun Özler). Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Glasİ, L. & Vie, T. L. (2009). “Toxic Emotions at Work”. Scandinavian Journalof Organizational Psychology, 2(1), 49-54.
• Greenberg, J. (1996). The Quest for Justice on the Job: Essays and Experiments. Thousand Oaks. CA: Sage Publications.
• Greenberg, J. (2004). “Stres Fairness to Fare No Stres: Managing Workplace Stres by Promoting Organizational Justice”. Organizational Dynamics, 33, 35236 DOI: 10.1016/j.orgdyn.2004.09.003.
• Gül, H. (2009). “İş Sağlığında Önemli Bir Psikososyal Risk: Mobbing-Psikolojik Yıldırma”. TAF Preventive Medicine Bulletin, 8(6), 515–520.
• Güngör, M. (2008). Çalışma Hayatında Psikolojik Taciz. İstanbul: Derin Yayınları.
• Hoel, H., Cooper, C.L. ve Zapf, D. (2002). “Workplace Bullying and Stress”. Historical and Current Perspectives on Stres and Health, 2, 293-333.
• Inoue, A., Kawakami, N., Ishizaki, M., Shimazu, A., Tsuchiya, M., Tabata, M., Akiyama, M., Kitazume, A. ve Kuroda, M. (2009). “Organizational Justice, Psychological Distress, and Work Engagement in Japanese Workers”. Int Arch Occup Environ Health, 83, 29-38.
• İbicioğlu, H., Çiftçi, M. ve Derya, S. (2009). “Örgütlerde Yıldırma (Mobbing): Kamu Sektöründe Bir İnceleme”. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 1, 25İnce, M., ve Gül, H. (2005). Yönetimde Yeni Bir Paradigma: Örgütsel Bağlılık, Konya: Çizgi Kitabevi.
• Jahangir, N., Muzahid, M. A. ve Begum, N. (2006). “The Impact of Social Power Bases, Procedural Justice, Job Satisfaction, and Organizational Commitment on Empleyees’s Turnover Intention”. South Asian Journal of Management, 13, 72-88.
• LaVan, H. ve Martin, Wm. M. (2008). “Bullying in the U.S. Workplace: Normative and Process-Oriented Ethical Approaches”. Journal of Business Ethics, 83, 147–165. DOI: 10.1007/s10551-007-9608-9.
• Leymann, H. (1996). “The Content and Development of Mobbing at Work”. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5, 165-184.
• Leymann, H. ve Gustafson, A. (1996). “Mobbing at Work and the Development of Posttraumatic Stress Disorders”. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5, 251-275.
• Matthiesen, S. B. (2006). Bullying at Work. (PhD Thesis). Norway: University of Bergen.
• Meyer, C. B. (2001). “Allocation Processes in Mergers and Acquisition: An Organizational Justice Perspective”. British Journal of Management, 12, 47-66. DOI: 1111/1467-8551.00185.
• Murphy, C., Ramamoorthy N., Flood, P.C. ve MacCurtain, S. (2006). “Organizational Justice Perceptions and Employee Attitudes among Irish Blue Collar Employees: An Empirical Test of the Main and Moderating Roles of Individualism/Collectivism”. Management Revue, 17(3), 328-343.
• Nielsen, M.B., Hetland, J., Matthiesen, S. B. ve Einarsen, S. (2012). “Longitudinal Relationships Between Workplace Bullying and Psychological Distress”. Scand J Work Environ Health, 38(1), 38–46. DOI: 10.5271/sjweh.3178. Öcel, H.ve Aydın, O. (Aralık 2010). “Adil Dünya İnancı ve Cinsiyetin Üretim Karşıtı İş Davranışları Üzerindeki Etkisi”. Türk Psikoloji Dergisi, 25, 73-83.
• Özdevecioğlu, M. (2003). “Algılanan Örgütsel Adaletin Bireylerarası Saldırgan Davranışlar Üzerindeki Etkilerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma”. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21, 77-96.
• Özdevecioğlu, M. (2004). “Duygusal Olaylar Teorisi Çerçevesinde Pozitif ve Negatif Duygusallığın Algılanan Örgütsel Adalet Üzerimdeki Etkilerini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma”. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Dergisi, 59, 181-20
• Özen Çöl, S. (2008). “İşyerinde Psikolojik Şiddet: Hastane Çalışanları Üzerine Bir Araştırma”. Çalışma ve Toplum, 4, 107-134.
• Özmen, Ö. N. T., Arbak, Y. ve Süral Özer, P. (2007). “Adalete Verilen Değerin Adalet Algıları Üzerindeki Etkisinin Sorgulanmasına İlişkin Bir Araştırma”. Ege Akademik Bakış, 7, 17-33.
• Reichert, E. (2003). “Workplace Mobbing: A New Frontier for the Social Work Profession”. Professional Development: The International Journal of Continuing Social Work Education, 5, 4-12.
• Semmer, N. K., Tschan, F., Meier, L. L., Facchin, S. ve Jacobshagen, N. (2010). “Illegitimate Tasks and Counterproductive Work Behavior”. Applied Psychology: An International Review, 59, 70–96. DOI: 10.1111/j.14640592009.00416.x.
• Shallcross, L. Ramsay, S. ve Barker, M. (2010). “A Proactive Response to the Mobbing Problem: A Guide for HR Managers”. NZJHRM, 10, 27-37.
• Sperry, L. ve Duffy, M. (2009). “Workplace Mobbing: Family Dynamics and Therapeutic Considerations”. The American Journal of Family Teraph, 37, 433-442. DOI: 1080/01926180902945756.
• Standen, P. ve Omari, M. (2009). “Psychological Warfare: The Destructive Cycle of Reciprocal Bullying At Work”. NZJHRM, 9, 4-13.
• Sweeney, P. D. ve Mcfarlin, D. B. (1993). “Workers’ Evaluations of The ‘Ends’ and ‘Means’: An Examination of Four Models of Distrubutive and Procedural Justice”. Organizational behavior and Human Decision Processes, 55, 23 DOI: 10.1006/obhd.1993.1022.
• Şenturan, Ş. ve Mankan, E. (2009). “Ücretin İşyerindeki Yıldırma Olgusu Üzerindeki Etkisi. Bilig, Yaz, 50, 253-168.
• Thirlwall, A. ve Haar, J. (2010). “Bullying in New Zealand: Comparing NAQ Finding to European and USA Studies”. New Zealand Journal of Human Resource Management, 10, 99-115.
• Tınaz, P. (2008). İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing). İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Tutar, H. (2007). “Erzurum’da Devlet ve Özel Hastanelerde Çalışan Sağlık Personelinin İşlem Adaleti, İş Tatmini ve Duygusal Bağlılık Durumlarının İncelenmesi”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 12, 971
• Vartia, MA-L. (2001). “Consequences of Workplace Bullying with Respect to the WellBeing of Its Targets and the Observers of Bullying”. Scand J Work Environ Health, 27, 63-69. DOI: 10.5271/sjweh.588.
• Vega, G. ve Comer, D. (2005). “Sticks and Stones may Break Your Bones, but Words can Break Your Spirit: Bullying in the Workplace”. Journal of Business Ethics, 58, 101-109. DOI: 10.1007/s10551-005-1422-7.
• Villanueva, Lytida S. (2006). An Examination of the Role of Self-Control in the Prediction of Counterproductive Work Behaviors: Does Cognition Matter?, (Ph. D. Thesis), University of Houston.
• Wittmer, J. L. S., Martin, J. E. ve Tekleab, A. G. (2010). “Procedural Justice and Work Outcomes in a Unionized Swtting: The Mediating Role of Leader-Member Exchange”. American Journal of Business, 25, 55-69. DOI: 10.1108/1935 5181201000010.
• Yaman, E. (2009). Yönetim Psikolojisi Açısından İşyerinde Psikoşiddet-Mobbing-. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yazıcıoğlu, İ. ve Topaloğlu, I. G. (2009). “Örgütsel Adalet ve Bağlılık İlişkisi: Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama”. İşletme Araştırmaları Dergisi, 1, 3-16.
• Yıldırım, F. (2007). “İş Doyumu ile Örgütsel Adalet İlişkisi”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 62, 253-278.
• Young, L. D. (2010). “Is Organizational Justice Enough to Promote Citizenship Behavior at Work? A Retest in Korea”, European Journal of Scientific Research, 45, 637-6
• Yüksel, M. ve Tunçsiper, B. (2011). “The Relationship between Mobbing and Organizational Commitment in Workplace”, International Review of Management and Marketing, 1(3), 54–64.