İnsani Değerler Yönelimli Psiko-Eğitim Programının Siber Zorbalık Üzerine Etkisi

Year 2015, Volume: 19 Issue: 1, 11 - 22, 09.11.2015

Adem Peker Murat İskender

Abstract

Bu araştırmanın amacı siber zorbalık sorunu yaşayan ergenlere yönelik insani
değerler yönelimli psiko-eğitim programı geliştirip etkililiğini incelemektir. Bu araştırma,
2012-2013 eğitim-öğretim yılında Sakarya ili Adapazarı merkez ilçesinde Milli Eğitim
Bakanlığı’na bağlı bir Anadolu Lisesi’nde öğrenim gören 9. ve 10. sınıf öğrencileri
arasından yansız olarak seçilmiş 24 öğrenci ile yürütülmüştür. Araştırmada 2x3’lük (deney/kontrol
grupları X ön-test/son-test/izleme testi) split plot desen kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre; insani değerler yönelimli psiko-eğitim programının, araştırmanın
bağımlı değişkenlerini oluşturan siber zorbalık üzerindeki etkisinin anlamlı olduğu
görülmüştür. Varyans analizi ve Scheffe çoklu karşılaştırma testinden alınan sonuçlar,
insani değerler yönelimli psiko-eğitim programının siber zorbalık düzeyini azaltmada
etkili olduğunu ve bu etkinin iki aylık izleme sonucunda kalıcılığını koruduğunu göstermiştir.
Kontrol grubunda ise siber zorbalık davranışların düzeyinde bir değişme olmadığı
belirlenmiştir.

Keywords

İnsani değerler, siber zorbalık, deney grubu

References

• Agatston, P.W.; Kowalski, R. ve Limber, S. (2007). “Student’s Perspective on Cyber Bullying”. Journal of Adolescent Health, 41(6), 59-60.
• Akbaba, S. (1994). Grupla Psikolojik Danışmanın Sosyal Psikolojik Bir Kavram Olan Özgecilik Üzerindeki Etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Arıcak, O.T. (2009). “Psychiatric Symptomatology as a Predictor of Cyberbullying Among University Students”. Eurasian Journal of Educational Research, 34, 167-184.
• Arıcak, T.; Siyahhan, S., Uzunhasanoğlu, A., Sarıbeyoğlu, S., Çıplak, S., Yılmaz, N. Memmedov, C. (2008). “Cyberbullying Among Turkish Adolescents.” CyberPsychology & Behavior, 11(3), 253-262.
• Ayas, T. (2011). “Lise Öğrencilerinin Sanal Zorba ve Mağdur Olma Yaygınlığı.” 11. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, 3-5 Ekim, İzmir.
• Aydın, Ö. (2008). Sorumluluk ve Yardımseverlik Odaklı Karakter Eğitimi Proğramının 7. Sınıf Öğrencilerinin Ahlaki Olgunluk Düzeyine Etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Belsey, B. (2007). “Cyberbullying: A Real and Growing Threat”. ATA Magazine, 88(1), 14-21.
• Bhat, C. S. (2008). “Cyber Bullying: Overview and Strategies for School Counsellors, Guidance Officers, and All School Personnel”. Australian Journal of Guidance & Counselling, 18(1), 53–66.
• Campbell, M. A. (2005). “Cyber-bullying: An Old Problem in a New Guise?” Australian Journal of Guidance and Counseling, 15, 68-76.
• Çetin, B., Eroğlu, Y., Peker, A., Akbaba, S. ve Pepsoy, S. (2012). “Ergenlerde İlişkisel- Karşılıklı Bağımlı Benlik Kurgusu, Siber Zorbalık ve Psikolojik Uyumsuzluk Arasındaki İlişkinin İncelenmesi.” Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2), 637-653.
• Çetin, B.; Peker, A.; Eroğlu, Y. ve Çitemel, N. (2011). “Siber Zorbalığın Bir Yordayıcısı Olarak İlişkilerle İlgili Bilişsel Çarpıtmalar: Ergenler İçin Bir Ön Çalışma.” International Online Journal of Educational Sciences, 3(3), 1064-1080.
• Çetin, B.; Yaman, E. ve Peker, A. (2011). “Cyber Victim and Bullying Scale: A Study of Validity and Reliability”. Computer & Education, 57(4), 2261-2271.
• Dehue, F.; Bolman, C. ve Völlink, T. (2008). “Cyberbullying: Youngsters‘ Experiences and Parental Perception”. CyberPsychology & Behavior, 11(2), 217-223.
• Demir, B. (2008). Adalet ve Saygı İçerikli Karakter Eğitimi Proğramının 7. Sınıf Öğrencilerinin Ahlaki Olgunluk Düzeyine Etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dilmaç, B. (2009). “Sanal Zorbalığı Yordayan Psikolojik İhtiyaçlar: Lisans Öğrencileri İçin Bir Ön Çalışma”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(3), 1291- 1325.
• Dilmaç, B. (2007). Fen Lisesi Öğrencilerine İnsani Değerler Eğitimin Verilmesi ve İnsani Değerler Ölçeği İle Sınanması. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Dilmaç, B. (1999). İlköğretim Öğrencilerine İnsani Değerler Eğitimi Verilmesi ve Ahlaki Olgunluk Ölçeği İle Eğitimin Sınanması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Dilmaç, B. ve Aydoğan, D. (2010). “Values as a Predictor of Cyber-bullying among Secondary School Students”. International Journal of Social Sciences 5 (3), 185-188.
• Doane, A.N. (2011). Testing of a Brief Internet Cyberbullying Prevention Program in College Students. (Unpublished Doctorate’s Thesis). ABD: Old Dominion University.
• Erdur-Baker, Ö. ve Topçu, Ç. (2008). “Siber Zorbalık.” Deryakulu, D. (Ed). Bilişim Teknolojileri Öğretiminde Sosyo-Psikolojik Değişkenler. Ankara: Maya Akademi.
• Erdur-Baker, Ö. ve Kavşut, F. (2007). “A New Face of Peer Bullying: Cyber Bullying”. Journal of Euroasian Educational Research, 27, 31-42.
• Eroğlu, Y. (2011). Koşullu Öz-Değer Riskli İnternet Davranışları ve Siber Zorbalık/ Mağduriyet Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Hinduja, S. ve Patchin, J.W. (2008). “Cyberbullying: An Exploratory Analysis of Factors Elated to Offending and Victimization”. Deviant Behavior, 29,129-156.
• Kowalski, R.M., Limber, S.P. ve Agatston, W.P (2008). Cyber Bullying in the Digital Age. USA: Blackwell Publishing Lt.
• Krop, E. H. (2006). The Effects of a Cognitive-Moral Development Program on Inmates in a Correctional Educational Environment. (Unpublished Doctorate’s Thesis). USA: Viginia University,
• Patchin, J. W. ve Hinduja, S. (2006). “Bullies Move Beyond The School Yard: A Preliminary Look at Cyber Bullying”. Youth Violence and Juvenile Justice, 4(2), 148-169.
• Peker, A.; Eroğlu Y. ve Ada, Ş. (2012). “Ergenlerde Siber Zorbalığın ve Mağduriyetin Yordayıcılarının İncelenmesi.” Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğtim Fakültesi Dergisi, 12(2), 185-206.
• Perry, A.D. ve Wilkenfeld, B.S. (2006). “Using an Agenda Setting Model to Help Students Develop & Exercise Participatory Skills and Values.” Journal of Political Science Education, 2, 303-312.
• Strom, P. ve Strom, R. (2005). “When Teens Turn Cyberbullies.” The Education Digest, 71 (4), 35-41.
• Stys, Y. (2004). Beyond The Schoolyard: Examining Electronic Bullying Among Canadian Youth. (Unpublished Master’s Thesis). Ontario: Carleton University.
• Tanrıkulu, T. (2013). Siber Zorbalıkla İlgili Değişkenlerin İncelenmesi ve Gerçeklik Terapisi Yönelimli Bir Müdahale Programının Siber Zorbaca Davranışlar Üzerindeki Etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Willard, N.E. (2007). Cyberbullying and Cyberthreats. USA: Research Pres.
• Williams, K. R. ve Guerra, N. G. (2007). “Prevalence and Predictors of Internet Bullying”. Journal of Adolescent Health, 41, 14-21.
• Yaman, E. ve Peker, A. (2012). “Ergenlerin Siber Zorbalık ve Siber Mağduriyete İlişkin Algıları.” Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(3), 819-833.
• Ybarra, M. L. ve Mitchell, K. J. (2004). “Online Aggressor/Targets, Aggressors and Targets: A Comparison of Associated Youth Characteristics.” Journal of Child Psychology and Psychiatry, 45, 1308-1316.
• Ybarra, M., West, M.D. ve Leaf, P. (2007). “Examining The Overlap in Internet Harassment and School Bullying: Implications for School Intervention.” Journal of Adolescent Health, 41, 42–50.