XVII. Yüzyıl Ortalarına Doğru İvraca Kazası (1642 Tarihli Avarız Defterine Göre) / Ivraca Township Towards the Midst of XVIIth Century (According to the Avariz Register of 1642)

Year 2015, Volume: 19 Issue: 2, 161 - 174, 10.11.2015

Selçuk Demir Gökhan Civelek

Abstract

Özet: İvraca, Kuzeybatı Bulgaristan’da stratejik olarak önemli bir noktada
kurulmuştur. Yıldırım Bayezid döneminde Osmanlı hâkimiyeti altına giren şehir, Niğbolu
Sancağı’na tabi bir kaza olarak teşkil edilmiştir. 1642 yılında İvraca Kazası 10 mahalle ve
kazaya tabi 56 köyden meydana gelmiştir. Nüfusun büyük çoğunluğu gayrimüslimlerden
oluşmuştur. Bu incelemede 1642 tarihli avarız defterinde yer alan bilgilere göre İvraca
Kazası’nın nüfus yapısı ile askerî ve dinî görevlileri hakkında bilgiler verilmiştir. Ayrıca
kazaya tabi derbend, voynuk ve madenci köyleri üzerinde durulmuştur.
Anahtar Kelimeler: İvraca Kazası, Avarız, Avarız Defteri, XVII. Yüzyıl
Ivraca Township Towards the Midst of XVIIth Century
(According to the Avariz Register of 1642)
Abstract: Ivraca was founded as a strategically important spot in North West
Bulgaria. City, which came under Ottoman domination in Bayezid period, was organised
as a township of Nigbolu Sanjak. In 1642 Ivraca Township consisted of 10 quarters and
56 villages. Most of the population was non-moslem. In this study, based on information
in 1642 avariz register, information about population structure, military and religious
officials of Ivraca Township is given. Besides, Township’s derbend, voynuk and miner
villages are emphasised.
Keywords: Ivraca Township, Avariz, Avariz Register, XVIIth Century

Keywords

İvraca Kazası, Avarız, Avarız Defteri, XVII. Yüzyıl

References

• Arşiv Vesikaları
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)
• A- Tahrir Defterleri (TT.d) No: 370, 416, 467, 775, 847.
• B- Maliyeden Müdevver Defterler (MAD.d) No:11.
• Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Arşivi (TKGM)
• A-Tahrir Defterleri (TTD) No: 58.
• 3-Bulgaristan Narodna Bibloteka Sv. Sv. Kiril i Metodij Kütüphanesi (NBKM) No: 45/29. 2. Kaynak Eserler
• Anonim Tevârîh-i Âl-i Osman (Kuruluştan 892/1487’ye Kadar). (2006). (Haz. Cihan Çimen). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Hoca Saadettin Efendi. (1992). Tacü’t-Tevarih I-V. (Haz. İsmet Parmaksızoğlu), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Mevlânâ Mehmed Neşrî. (2013). Cihânnümâ (Osmanlı Tarihi 1288-1485), (Haz. Necdet Öztürk). İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
• Elektronik Kaynaklar
• http://www.mycities.co/bulgaria/city_vraca_3000.html
• http://www.bulgarianproperties.com/Bulgaria/Vratsa.html
• Araştırma ve İnceleme Eserleri
• Akdemir, M. S. (2004). XVIII. Yüzyılın İlk Yarısında Isparta’da Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Hayat (170 ve 171 Numaralı Şer’İiyye Sicillerine Göre). (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aktepe, M. M. (1993). “Çandarlı Ali Paşa”. DİA (VIII,213-214) İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Altunbay, M. (2002). “Klasik Dönemde Osmanlı’da Madencilik”, Türkler (X, 791-801) Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Castellan, G. (1995), Balkanların Tarihi 14-20. Yüzyıl. (Çev. Ayşegül Yaraman Başbuğu). İstanbul: Milliyet Yayınları.
• Crampton R. J. (2007). Bulgaristan Tarihi. İstanbul: Jeopolitika Yayınları.
• Çakır, İ. E. (2009). “1642 Tarihli Avarız Defterine Göre İspir Sancağı”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2 (8), 109-122.
• Çakır, İ. E. ve Demir, S. (2014). “XVII. Yüzyılın Ortalarına Doğru Kelkid Kazası”. Karadeniz Araştırmaları, 41,160-179.
• Draganova, S. (2006). Tuna Vilayeti’nin Köy Nüfusu. Ankara: TTK Yayınları.
• Ercan, Y. (1989). Osmanlı İmparatorluğu’nda Bulgarlar ve Voynuklar. Ankara: TTK Yayınları.
• Fine, J. V. A. (1987) The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. Michigan: University of Michigan Press.
• Halaçoğlu, A. (1999). “1740-1741 Tarihli Yazma Esere Göre Rumeli Kazalarının Rütbeleri”. XII. Türk Tarih Kongresi Ankara 12-16 Eylül 1994 Kongreye Sunulan Bildiriler (ss. III, 869-898). Ankara: TTK Yayınları.
• Halaçoğlu, Y. (1994) “Derbend”. DİA (IX,162-164). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Hristov, H. (1985). A History of Bulgaria. Sofia: Sofia Press.
• İnalcık, H. (2010). Kuruluş Dönemi Osmanlı Sultanları (1302-1481). İstanbul: İSAM Yayınları.
• İnbaşı, M. (2001). “1642 Tarihli Avarız Defterine Gore Erzurum Şehri”. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, IV, 9-32.
• İnbaşı, M. (2006). “Balkanlarda Osmanlılar: Fetih ve İskân”. Osman Karatay, Bilgehan A.Gökdağ (Ed.), Balkanlar El Kitabı, (ss. I, 287-300). Ankara: KaraM & Vadi Yayınevi.
• İnbaşı, M. (2007). “Bayburd Sancağı (1642 Tarihli Avarız Defterine Gore)”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10 (2), 89-117.
• İnbaşı, M. (2009). “Erzincan Kazası (1642 Tarihli Avarız Defterine Gore)”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 16 (41), 189-214.
• İnbaşı, M., Çakır, İ. E. ve Demir, S. (2014). 1642 Tarihli Erzurum Eyâleti Mufassal Avârız Defteri I (Erzurum-Tortum-İsbir-Hınıs-Pasin). Erzurum: TTK Yayınları.
• İnciciyan, P.L. ve Andreasyan, H.D. (1975-1976). “Osmanlı Rumelisi’nin Tarih ve Coğrafyası”. Güney-Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, 4-5, 101-152.
• Karal, E. Z. (2011). Osmanlı Tarihi VIII. Ankara: TTK Yayınları.
• Kayapınar, A. (2013). “Voynuk”. DİA (XLIII, 126-127). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Kiel, M. (1994). “Mevlana Neşri and the Towns of Medieval Bulgaria”. Colin Heywood, Colin Imber (Ed.), Studies in Ottoman History in Hanour of Professor V.L Menage (ss. 165-187). İstanbul: Isıs Press.
• Kiel, M. (2003). “Lofça”. DİA (XVII, 203-205). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Kiel, M. (2007). “Plevne”. DİA (XXXIV, 302-303). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Kiel, M. (2013). “Vidin”. DİA (XLIII, 103-106). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Kul, E. (2010). “1642 Tarihli Avarız Defterlerine Gore Şiran Kazası ve Köyleri”. Atatürk Üniversitesi Turkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 44, 271-289.
• Orhonlu, C. (1990). Osmanlı İmparatorluğu’nda Derbend Teşkilatı. İstanbul: Eren Yayıncılık.
• Özcan, A. (1993). “Çeribaşı”. DİA (VIII, 270-272). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Sahillioğlu, H. (1991). “Avarız”. DİA (IV, 108-109). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Stoikov, R. (1966). “Has, Zeamets et Timars du Sandjak de Nikopol”. Nikolai Todorov,
• Boris Nedkov (Ed.), Turski İzvori za Balgarskata İstorija, Serija XV-XVI. (ss. II, 160- 297), Sofya: Academia Litterarum Bulgarica.
• Stavrianos, L. S. (1961). The Balkans since 1453. Newyork: Holt, Rinehart & Winston Press.
• Todorov, N. (1979). Bulgaristan Tarihi. (Çev. Veysel Ataman). İstanbul: Öncü Kitabevi.
• Todorov, N. (1983). The Balkan City, 1400-1900. Seattle and London: University of Washington Press.
• Todorov, N. ve Velkov, A. (1988). Situation Démographiue de la Péninsule Balkanique (fin du XVIe s.- début du XVIe s.). Sofia: Academie Bulgare Des Sciences.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1998). Osmanlı Devleti’nde Saray Teşkilatı. Ankara: TTK Yayınları.
• Vasary, I. (2008). Kumanlar ve Tatarlar Osmanlı Öncesi Balkanlarda Doğulu Askerler (1185-1365). (Çev: Ali Cevat Akkoyunlu). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.