Research Article
BibTex RIS Cite

Belgelerle Türk Kütüphanecilik Tarihi (1938-1960): Retrospektif Bir Değerlendirme (I)

Year 2017, Volume: 21 Issue: 1, 49 - 70, 20.03.2017

Hakan Anameriç , Fatih Rukancı

Abstract

Türkiye Cumhuriyeti’nin Atatürk’ün gösterdiği hedeflere ulaşma
gayesiyle tüm alanlarda azim ve gayretle çalıştığı 1938-1960 dönemi,
kütüphanecilik mesleğinin sağlam temellerinin atıldığı önemli gelişmelere sahne
olmuştur. Çalışmada, kökleri eskiye dayanan ülkemizde cehaletle savaşın ve
toplumsal gelişimin önünü açan modern kütüphaneciliğin; köy enstitüleri,
halkevleri ile ivme kazanması, ilk kez üniversite düzeyinde eğitime başlanması,
mesleki örgütlenmeleri, yabancı uzman raporları ve diğer yayınlar bağlamında
kapsamlı olarak ele alınmaktadır.

Keywords

Türk kütüphaneciliği kütüphanecilik tarihi mesleki eğitim mesleki örgütlenme Milli Kütüphane

References

  • 1920-1989 T.C. Hükümet programlarında kültür politikası. (1990). Ankara: Kültür Bakanlığı Araştırma Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı.
  • 1943 CHP halkevleri ve halkodaları. (1944). [Ankara]: Ulus Matbaası.
  • 1950 yılı bütçe kanunu tasarısı ve bütçe komisyonu raporu. (1950). T.B.M.M. Zabıt Ceridesi. Dönem-8, Cilt-24, İçtima-4, 45. Birleşim: 304306, (13.02.1950).
  • 1950-1957 yılları arasında tamirat ve tadilat yapılan kütüphanelerin durumu. (1958). DAGM. CADB. E-17, 91.569.9, 30.1.0..0.
  • 1959 mali yılı muvazene-i umumiye kanunu layihası ve bütçe encümeni mazbatası. (1959). T.B.M.M. Zabıt Ceridesi. Devre-11, Cilt-7, İçtima-2, 40. İnikat: 210, 251, (20.02.1959).
  • 1960 mali yılı muvazene-i umumiye kanunu layihası ve bütçe encümeni mazbatası. T.B.M.M. Zabıt Ceridesi. Devre-11, Cilt-12, İçtima-3, 41. İnikat: 229, (18.05.1942).
  • Acaroğlu, M. Türker. (1975). “Kütüphaneciliğimiz 50 yılı”. Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni 24 (1): 7-13.
  • Akbulut, Mustafa. (1984). “Milli Kütüphaneler”. Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni 33 (1): 1-10.
  • Alman Dr. Mme. Praetorius’un Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi kütüphane uzmanlığında çalıştırılması. (1947). DAGM. CADB. 3/5797, 27-338, 113.31.17, 30.18.1..2 (05.05.1947).
  • Alman Klaus G. Loeben’in İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi kütüphane uzmanlığında, Prof. Paul Raethjen’in Fen Fakültesi’nde, Prof. Karl Homann’ın da Sınai Kimya Enstitüsü’nde çalıştırılmaları. (1958). DAGM. CADB. 103754, 27-9/2, 149.28.16, 30.18.1..2 (04.05.1958).
  • Anameriç, Hakan ve Fatih Rukancı. (2009). “Cumhuriyet döneminden günümüze bilgi merkezlerinin Türkiye’de bilginin toplumsallaşmasındaki etkileri”. Tülin Aren’e Armağan içinde (29-54). Haz: İshak Keskin, Muhammet Hanifi Kutluoğlu ve Sevil Pamuk. İstanbul: Pamuk Yayıncılık.
  • Anameriç, Hakan. (2009). “Türkiye'de Cumhuriyetin ilanından çok partili döneme kadar olan dönemde siyasi yapı ve kütüphaneler”. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi Bildiriler: Müzeler, Arşivler, Kütüphaneler, Yayınevleri, Telif Hakları = International Congress of North African and Asian Studies Papers: Museums, Archives, Libraries, Publishers, Copyright Issues - ICANAS38 10-15 Eylül 2007, Ankara içinde (45-67). Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.
  • Anatüzük ve bakanlar kurulu kararları. (1990). Ankara: Türk Kütüphaneciler Derneği.
  • Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Kütüphanecilik kürsüsü kılavuzu 1960-1961. [1960]. (Belge Teksirdir).
  • Atılgan, Doğan. (1999). “Türkiye’de kütüphanecilik eğitimi ve yeni bin yılda hedefler”. Bilginin Serüveni: Dünü, Bugünü ve Yarını… Türk Kütüphaneciler Derneği’nin Kuruluşunun 50. Yılı Uluslar arası Sempozyum Bildirileri 17-21 Kasım 1999, Ankara içinde (144-163). Ankara: Türk Kütüphaneciler Derneği.
  • Başlarken. (1952). Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni 1 (1): 1.
  • Bayter, Mustafa. (2004). “Türkiye’de sürekli kütüphanecilik eğitiminde Türk kütüphaneciler derneği’nin Yeri”. Kütüphaneciliğin destanı uluslararası sempozyumu bildiriler: Saga of Libarianship International Symposium Proceedings içinde (268-274). Hazl: Sacit Arslantekin ve Fahrettin Özdemirci. Ankara: Ankara Üniversitesi DTCF Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü.
  • CHP yedinci büyük kurultay tutanağı. (1948). Ankara: [yayl.y.].
  • Committee on Information and Cultural Relations Turco-American Cultural Relations Note by the Turkish Delegation. (1955). Conseil de L’Atlantique Nord - North Atlantic Coulcil, Unclassified Document AC/52-D/74, Copy No: 179, (25 January 1955).
  • Cunbur, Müjgan. (1970). “Yazma kütüphanelerimiz bugünkü durumları ve meseleleri”. Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni 19 (1): 3-17. Çeçen, Anıl. (2000). Atatürk’ün kültür kurumu: Halkevleri. İstanbul: Cumhuriyet Kitapları.
  • Devlet memurları aylıklarının tevhit ve teadülüne dair olan 3656 ve 3888 sayılı kanunlara bağlı (1) sayılı cetvelle 1941 mali yılı muvazene-i umumiye kanununa bağlı cetvellerin Maarif Vekaleti kısmında değişiklik yapılması hakkında kanun layihası ve Maarif Vekaleti bütçe encümenleri mazbataları. (1942). T.B.M.M. Zabıt Ceridesi. Devre-6, Cilt-25, İçtima-3, 59. İnikat: 165-166, (18.05.1942).
  • Dickerman, Watson. (1956). Türkiye’de halk eğitimi hakkında rapor. Ankara: Maarif Basımevi.
  • Ersoy, Osman. (1966). Halk kütüphaneleri üzerine bir araştırma. Ankara: Güven Matbaası.
  • Ersoy, Osman. (1963). “Gezici kütüphaneler II”. Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni 12 (1-2): 31-42.
  • Fransız Milli Kütüphanesi şeflerinden Henri F. Raux’un Milli Kütüphane emrinde çalıştırılması. (1952). DAGM. CADB. 3/14807, 27-625, 128.29.18, 30.18.1..2 (09.04.1952).
  • Halkevleri Çalışma Talimatnamesi. (1940). Ankara: [yayl.y.].
  • Halkevleri’nin doğuşu. (1971). Ankara: Halkevleri Genel Merkez Yayını.
  • Hükümetler ve programları I. Cilt 1920-1960. (1988). Haz: Nuran Dağlı ve Belma Aktürk. Ankara: TBMM Kütüphane-Dokümantasyon ve Tercüme Müdürlüğü.
  • İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Enstitüsü ve seminer kütüphanelerinin tanzimi için Alman Yahudilerinden Prof. Gottschlak’ın getirilmesi. (1940). DAGM. CADB. 129092, 90.18.1, 30.18.1..2 (28.02.1940).
  • İngiliz Moholy’nin Milli Kütüphane emrinde 1 yıl süreyle çalıştırılması. (1952). DAGM. CADB. 3/16080, 27-661, 130.93.6, 30.18.1..2 (08.12.1952).
  • Karakaş, Sekine. (1999). “Türkiye’de ilk kütüphanecilik bölümü’nün kuruluşu ve Emily Dean”. Türk Kütüphaneciliği 13 (4): 376-396.
  • Karayalçın, Yaşar. (1952). “Kütüphanelerimize umumi bir bakış”. Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni 1 (1): 1-24.
  • Keseroğlu, Hasan. (2002). “Okur gözüyle TKDB (1952-1986) / TK (1987-2001) Dergisi’nin 50. yılı”. Türk Kütüphaneciliği 16 (3): 217-236.
  • Köy enstitüleri kurulması. (1940). DAGM. CADB., 30..18.1.2 / 90.23..3, 05.03.1940.
  • Kuruluşundan bugüne Türk Kütüphaneciler Derneği 1949-1978. (1978). Ankara: Türk Kütüphaneciler Derneği.
  • Kuruluşunun 50. yılında köy enstitüleri. (1990). Ankara: Eğit-Der Yayınları.
  • Milli Kütüphane’nin kuruluş kanun tasarısı. (1950). DAGM. CADB., 30..18.1.2. / 121.108..3, 23.02.1950.
  • Milli Kütüphane kanunu. (1950). T.C. Resmi Gazete (23.03.1950, 5623).
  • Ötüken, Adnan. (1957). “Türkiye’de kütüphanecilik öğretiminin tarihçesi”. Türk Kütüphaneciler Derneği Bülten 6 (1-2): 1-35.
  • Rukancı, Fatih, Hakan Anameriç ve Kemal Tuzcu. (2016). Yazma eserlerin bibliyografik denetimi. İstanbul: Hiperlink Yayınları.
  • Subaşıoğlu, Fatoş ve Oya Gürdal Tamdoğan. (2014). Ankara Üniversitesi Kütüphanecilik Bölümü’nün kuruluş öyküsü”. Türk Kütüphaneciler Derneği Bülten 28 (4): 583-621.
  • Şenalp, Leman. (1974). “Cumhuriyet döneminde kütüphaneciliğimiz”. Türk Kütüphaneciler Derneği Bülten 23 (1): 38-47.
  • Thompson, Lawrence S. (1952). Türkiye’de kütüphaneleri geliştirme programı. [Ankara]: Milli Eğitim Bakanlığı.
  • Tonguç, İsmail Hakkı. (1976). Mektuplarla köy enstitüsü yılları. İstanbul.
  • Türk Kütüphaneciler Derneği ana tüzüğü. (1961). Türk Kütüphaneciler Derneği Bülten 10 (1-2): 91-110.
  • “Türk kütüphaneciliğine hizmet eden ecnebi mütehassıslar: Dr. Lawrence S. Thompson”. (1952b). Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni 1 (1): 151-152.
  • “Türk kütüphaneciliğine hizmet eden ecnebi mütehassıslar: Mrs. Lucia Moholy”. (1952a). Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni 1 (1): 147-150.
  • Türkiye kütüphaneleri rehberi. (1957). Ankara: Milli Kütüphane.
  • Türkmen, Hüseyin. (2009). Türkiye kütüphaneleri yazma eserler katalogları 1923-2006. İstanbul: Kitabevi.
  • “Umumi kütüphane fihristlerinin tanzimi hakkında tamim.” (1939). Maarif Vekaleti Tebliğler Dergisi 2 (23 Birinciteşrin 1939, 43): 59.
  • “Üçüncü ve dördüncü sınıf talebeleri için 1957-1958 ders yılı kursları”. [1957]. (Belge Teksirdir).
  • “Yedinci büyük kurultay’da halkevleri ve halkodaları”. (1947). Ülkü Halkevleri Dergisi 1 (12 Aralık 1947): 17-21.

Year 2017, Volume: 21 Issue: 1, 49 - 70, 20.03.2017

Hakan Anameriç , Fatih Rukancı

Abstract

References

  • 1920-1989 T.C. Hükümet programlarında kültür politikası. (1990). Ankara: Kültür Bakanlığı Araştırma Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı.
  • 1943 CHP halkevleri ve halkodaları. (1944). [Ankara]: Ulus Matbaası.
  • 1950 yılı bütçe kanunu tasarısı ve bütçe komisyonu raporu. (1950). T.B.M.M. Zabıt Ceridesi. Dönem-8, Cilt-24, İçtima-4, 45. Birleşim: 304306, (13.02.1950).
  • 1950-1957 yılları arasında tamirat ve tadilat yapılan kütüphanelerin durumu. (1958). DAGM. CADB. E-17, 91.569.9, 30.1.0..0.
  • 1959 mali yılı muvazene-i umumiye kanunu layihası ve bütçe encümeni mazbatası. (1959). T.B.M.M. Zabıt Ceridesi. Devre-11, Cilt-7, İçtima-2, 40. İnikat: 210, 251, (20.02.1959).
  • 1960 mali yılı muvazene-i umumiye kanunu layihası ve bütçe encümeni mazbatası. T.B.M.M. Zabıt Ceridesi. Devre-11, Cilt-12, İçtima-3, 41. İnikat: 229, (18.05.1942).
  • Acaroğlu, M. Türker. (1975). “Kütüphaneciliğimiz 50 yılı”. Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni 24 (1): 7-13.
  • Akbulut, Mustafa. (1984). “Milli Kütüphaneler”. Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni 33 (1): 1-10.
  • Alman Dr. Mme. Praetorius’un Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi kütüphane uzmanlığında çalıştırılması. (1947). DAGM. CADB. 3/5797, 27-338, 113.31.17, 30.18.1..2 (05.05.1947).
  • Alman Klaus G. Loeben’in İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi kütüphane uzmanlığında, Prof. Paul Raethjen’in Fen Fakültesi’nde, Prof. Karl Homann’ın da Sınai Kimya Enstitüsü’nde çalıştırılmaları. (1958). DAGM. CADB. 103754, 27-9/2, 149.28.16, 30.18.1..2 (04.05.1958).
  • Anameriç, Hakan ve Fatih Rukancı. (2009). “Cumhuriyet döneminden günümüze bilgi merkezlerinin Türkiye’de bilginin toplumsallaşmasındaki etkileri”. Tülin Aren’e Armağan içinde (29-54). Haz: İshak Keskin, Muhammet Hanifi Kutluoğlu ve Sevil Pamuk. İstanbul: Pamuk Yayıncılık.
  • Anameriç, Hakan. (2009). “Türkiye'de Cumhuriyetin ilanından çok partili döneme kadar olan dönemde siyasi yapı ve kütüphaneler”. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi Bildiriler: Müzeler, Arşivler, Kütüphaneler, Yayınevleri, Telif Hakları = International Congress of North African and Asian Studies Papers: Museums, Archives, Libraries, Publishers, Copyright Issues - ICANAS38 10-15 Eylül 2007, Ankara içinde (45-67). Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.
  • Anatüzük ve bakanlar kurulu kararları. (1990). Ankara: Türk Kütüphaneciler Derneği.
  • Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Kütüphanecilik kürsüsü kılavuzu 1960-1961. [1960]. (Belge Teksirdir).
  • Atılgan, Doğan. (1999). “Türkiye’de kütüphanecilik eğitimi ve yeni bin yılda hedefler”. Bilginin Serüveni: Dünü, Bugünü ve Yarını… Türk Kütüphaneciler Derneği’nin Kuruluşunun 50. Yılı Uluslar arası Sempozyum Bildirileri 17-21 Kasım 1999, Ankara içinde (144-163). Ankara: Türk Kütüphaneciler Derneği.
  • Başlarken. (1952). Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni 1 (1): 1.
  • Bayter, Mustafa. (2004). “Türkiye’de sürekli kütüphanecilik eğitiminde Türk kütüphaneciler derneği’nin Yeri”. Kütüphaneciliğin destanı uluslararası sempozyumu bildiriler: Saga of Libarianship International Symposium Proceedings içinde (268-274). Hazl: Sacit Arslantekin ve Fahrettin Özdemirci. Ankara: Ankara Üniversitesi DTCF Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü.
  • CHP yedinci büyük kurultay tutanağı. (1948). Ankara: [yayl.y.].
  • Committee on Information and Cultural Relations Turco-American Cultural Relations Note by the Turkish Delegation. (1955). Conseil de L’Atlantique Nord - North Atlantic Coulcil, Unclassified Document AC/52-D/74, Copy No: 179, (25 January 1955).
  • Cunbur, Müjgan. (1970). “Yazma kütüphanelerimiz bugünkü durumları ve meseleleri”. Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni 19 (1): 3-17. Çeçen, Anıl. (2000). Atatürk’ün kültür kurumu: Halkevleri. İstanbul: Cumhuriyet Kitapları.
  • Devlet memurları aylıklarının tevhit ve teadülüne dair olan 3656 ve 3888 sayılı kanunlara bağlı (1) sayılı cetvelle 1941 mali yılı muvazene-i umumiye kanununa bağlı cetvellerin Maarif Vekaleti kısmında değişiklik yapılması hakkında kanun layihası ve Maarif Vekaleti bütçe encümenleri mazbataları. (1942). T.B.M.M. Zabıt Ceridesi. Devre-6, Cilt-25, İçtima-3, 59. İnikat: 165-166, (18.05.1942).
  • Dickerman, Watson. (1956). Türkiye’de halk eğitimi hakkında rapor. Ankara: Maarif Basımevi.
  • Ersoy, Osman. (1966). Halk kütüphaneleri üzerine bir araştırma. Ankara: Güven Matbaası.
  • Ersoy, Osman. (1963). “Gezici kütüphaneler II”. Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni 12 (1-2): 31-42.
  • Fransız Milli Kütüphanesi şeflerinden Henri F. Raux’un Milli Kütüphane emrinde çalıştırılması. (1952). DAGM. CADB. 3/14807, 27-625, 128.29.18, 30.18.1..2 (09.04.1952).
  • Halkevleri Çalışma Talimatnamesi. (1940). Ankara: [yayl.y.].
  • Halkevleri’nin doğuşu. (1971). Ankara: Halkevleri Genel Merkez Yayını.
  • Hükümetler ve programları I. Cilt 1920-1960. (1988). Haz: Nuran Dağlı ve Belma Aktürk. Ankara: TBMM Kütüphane-Dokümantasyon ve Tercüme Müdürlüğü.
  • İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Enstitüsü ve seminer kütüphanelerinin tanzimi için Alman Yahudilerinden Prof. Gottschlak’ın getirilmesi. (1940). DAGM. CADB. 129092, 90.18.1, 30.18.1..2 (28.02.1940).
  • İngiliz Moholy’nin Milli Kütüphane emrinde 1 yıl süreyle çalıştırılması. (1952). DAGM. CADB. 3/16080, 27-661, 130.93.6, 30.18.1..2 (08.12.1952).
  • Karakaş, Sekine. (1999). “Türkiye’de ilk kütüphanecilik bölümü’nün kuruluşu ve Emily Dean”. Türk Kütüphaneciliği 13 (4): 376-396.
  • Karayalçın, Yaşar. (1952). “Kütüphanelerimize umumi bir bakış”. Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni 1 (1): 1-24.
  • Keseroğlu, Hasan. (2002). “Okur gözüyle TKDB (1952-1986) / TK (1987-2001) Dergisi’nin 50. yılı”. Türk Kütüphaneciliği 16 (3): 217-236.
  • Köy enstitüleri kurulması. (1940). DAGM. CADB., 30..18.1.2 / 90.23..3, 05.03.1940.
  • Kuruluşundan bugüne Türk Kütüphaneciler Derneği 1949-1978. (1978). Ankara: Türk Kütüphaneciler Derneği.
  • Kuruluşunun 50. yılında köy enstitüleri. (1990). Ankara: Eğit-Der Yayınları.
  • Milli Kütüphane’nin kuruluş kanun tasarısı. (1950). DAGM. CADB., 30..18.1.2. / 121.108..3, 23.02.1950.
  • Milli Kütüphane kanunu. (1950). T.C. Resmi Gazete (23.03.1950, 5623).
  • Ötüken, Adnan. (1957). “Türkiye’de kütüphanecilik öğretiminin tarihçesi”. Türk Kütüphaneciler Derneği Bülten 6 (1-2): 1-35.
  • Rukancı, Fatih, Hakan Anameriç ve Kemal Tuzcu. (2016). Yazma eserlerin bibliyografik denetimi. İstanbul: Hiperlink Yayınları.
  • Subaşıoğlu, Fatoş ve Oya Gürdal Tamdoğan. (2014). Ankara Üniversitesi Kütüphanecilik Bölümü’nün kuruluş öyküsü”. Türk Kütüphaneciler Derneği Bülten 28 (4): 583-621.
  • Şenalp, Leman. (1974). “Cumhuriyet döneminde kütüphaneciliğimiz”. Türk Kütüphaneciler Derneği Bülten 23 (1): 38-47.
  • Thompson, Lawrence S. (1952). Türkiye’de kütüphaneleri geliştirme programı. [Ankara]: Milli Eğitim Bakanlığı.
  • Tonguç, İsmail Hakkı. (1976). Mektuplarla köy enstitüsü yılları. İstanbul.
  • Türk Kütüphaneciler Derneği ana tüzüğü. (1961). Türk Kütüphaneciler Derneği Bülten 10 (1-2): 91-110.
  • “Türk kütüphaneciliğine hizmet eden ecnebi mütehassıslar: Dr. Lawrence S. Thompson”. (1952b). Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni 1 (1): 151-152.
  • “Türk kütüphaneciliğine hizmet eden ecnebi mütehassıslar: Mrs. Lucia Moholy”. (1952a). Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni 1 (1): 147-150.
  • Türkiye kütüphaneleri rehberi. (1957). Ankara: Milli Kütüphane.
  • Türkmen, Hüseyin. (2009). Türkiye kütüphaneleri yazma eserler katalogları 1923-2006. İstanbul: Kitabevi.
  • “Umumi kütüphane fihristlerinin tanzimi hakkında tamim.” (1939). Maarif Vekaleti Tebliğler Dergisi 2 (23 Birinciteşrin 1939, 43): 59.
  • “Üçüncü ve dördüncü sınıf talebeleri için 1957-1958 ders yılı kursları”. [1957]. (Belge Teksirdir).
  • “Yedinci büyük kurultay’da halkevleri ve halkodaları”. (1947). Ülkü Halkevleri Dergisi 1 (12 Aralık 1947): 17-21.
There are 52 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Journal Section Makaleler
Authors

Hakan Anameriç 0000-0003-4520-4421

Fatih Rukancı 0000-0003-4520-4421

Publication Date March 20, 2017
Published in Issue Year 2017 Volume: 21 Issue: 1

Cite

APA Anameriç, H., & Rukancı, F. (2017). Belgelerle Türk Kütüphanecilik Tarihi (1938-1960): Retrospektif Bir Değerlendirme (I). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(1), 49-70.
 Download Cover Image

Creative Commons Lisansı
ATASOBED- Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari-AynıLisanslaPaylaş 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.