Modern Toplumun Çöküşü: Michael Haneke Sinemasını Oluşturan Öğeler Üzerine Bir Deneme

Year 2018, Volume: 22 Issue: 1, 83 - 95, 10.04.2018

Ozan Özpay

Abstract

1942 Berlin doğumlu
Avusturya asıllı film yönetmeni Michael Haneke, sinemayı salt bir eğlence aracı
olarak görmeyen, onun özünde var olan sanatsal anlatım biçimini ortaya çıkaran
ender yönetmenlerden biridir. Yönetmenlik kariyerine televizyonla başlayıp daha
sonra sinemaya geçen Haneke’nin sinema filmografisi şu ana kadar on iki filmden
oluşmaktadır. Haneke sinemasını ayrıksı kılan en önemli özellik, yönetmenin kendine
ait görsel üslûbuyla modernizm sonrası toplumun çürümüşlüğüne dair
düşüncelerini gösterge ve metaforlar aracılığıyla izleyicisiyle paylaşmasıdır. Rahatsız
edici ve sert bir üslûba sahip yönetmenin filmlerindeki ana temalar;
iletişimsizlik, ırkçılık, şiddet, şiddetin normalleşmesi, medya manipülasyonu
ve medyanın toplum üzerindeki etkileri olarak sıralanabilir. Bu çalışmada,
Haneke sinemasının anlatı dilini oluşturan gösterge ve metaforlar, söylem
analizi yöntemiyle çözümlenerek yönetmenin sinemasına dair farklı bir bakış
açısı oluşturulmaya çalışılmıştır. Çalışma örneklemi olarak yönetmenin “Yedinci
Kıta”, “Benny’nin Videosu” ve “Ölümcül Oyunlar” filmleri seçilmiştir. Bu
filmlerdeki ana tema, iletişim araçlarının şiddeti normalleştirmesi üzerinden yapılan
bireysellik ve burjuva eleştirisidir. Metaforları kesin bir dil ile
anlamlandırmaya çalışmak onları sadece, varoluşlarına borçlu oldukları hayal
gücünden mahrum bırakmak anlamına gelir. Bu araştırmadaki çözümlemeler ve
varılan sonuçlar, yazarın kendi hayal gücünün ve dağarcığının bir bileşkesidir.
Sonuç olarak sanatı anlamlandırma süreci herkes için farklıdır. Bu çalışmada da
Michael Haneke’ye bir saygı beyanında bu yaklaşımdan ırağa düşülmemiştir 

Keywords

Michael Haneke, Şiddet, Medya, Ölümcül Oyunlar, Yedinci Kıta

The Collapse of Modern Society: The Essay on The Elements of Michael Haneke cinema

Abstract

Austrian movie director Michael Haneke who was born in
Berlin 1942, is one of the exceptional directors who do not see cinema as a
mere means of entertainment and revealing the artistic expression that exists
at it’s core. Haneke's directorial film career began with television and then
went on to the cinema. The movie filmography of Haneke consists of twelve films
so far. The most distinctive feature of Haneke's cinema is that the director
shares his views on the corruption of post-modernism society with his visual
style through indicators and metaphors with his audience. The main themes in
the director's films, which have an uncomfortable and harsh style are lack of
communication, racism, violence, normalization of violence, media manipulation,
and the effects of the media on society. In this study, the indicators and
metaphors that constitute the narrative language of the Haneke cinema were
solved by the method of discourse analysis and tried to create a different
perspective on the cinema of the director. As examples, the films "The
Seventh Continent", "Benny's Video" and "Funny Games"
were selected. The main themes in these films are individualism and bourgeois
criticism based on the normalization of violence in the means of communication.
Trying to make sense of metaphors with a definite language simply means
depriving them of the imagination they owe to their existence. The solutions
and the conclusions reached in this research are a combination of the author’s own
imagination and the repertoire. As a result, the process of making sense of art
is different for everyone. This work covers these aspects in the sense of
respect for Michael Haneke.

Keywords

Michael Haneke, Violence, Media, Funny Games, The Seventh Continent

References

• Akyıldız, Y. (2013). Michael Haneke’nin Film Teorisi ve Dramatik Düşünce Tarihi İle Olan İlişkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akyıldız, Y. (2016). “Funny Games And The Audience” [Ölümcül Oyunlar ve Seyirci] European Journal of Business and Social Sciences, Volume 5 (No. 08), 61-70. http://www.ejbss.com/Data/Sites/1/vol5no08november2016/ejbss-1820-16-funnygamesandtheaudience.pdf Erişim tarihi: 21.01.2018.
• Alpoğlu, Ö. (2014). Michael Haneke Sinemasında Suç Temasının Simülasyon Kuramı ile İlişkileri Bağlamında Yeniden Değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Assheuer, T. (2013). Yakın Plan Haneke (1. Baskı). (Çev. N. Pakkan). İstanbul: Agora.
• Bazin, A. (1966). Çağdaş Sinemanın Sorunları (1. Baskı). (Çev. N. Özön). Ankara: Bilgi.
• Birtek. G. (2015) http://www.sinematopya.com/2015/06/haneke-sinemasina-giris-duygusal-buzlasma-uclemesi.html Erişim tarihi: 18.09.2017.
• Brunette, P. (2010). Contemporary Film Directors, Michael Haneke. Chicago: University Of Illinois Press.
• Chua, L. (2002, Yaz). “Michael Haneke”. BOMB Magazine, No. 80, 54-58. http://www.jstor.org/stable/40426706 Erişim tarihi: 09.15.2017.
• Cieutat M. ve Rouyer P. (2014). Haneke, Haneke’yi Anlatıyor (1. Baskı). (Çev. S. İdemen). İstanbul: Everest.
• Coulthard, L. (2012). The Violence of Silence: Vocal Provocation in the Cinema of Michael Haneke [Sessizliğin Şiddeti: Michael Haneke Sinemasında Sözlü Provokasyon]. Studies in European Cinema, Volume 9 (No: 2-3), 87-97. http://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1386/seci.9.2-3.87_1?needAccess=true& Erişim tarihi: 23.01.2018.
• Çağ, P. (Tarihsiz). Benyy’nin Videosu: Film Analizi. https://www.academia.edu/16349020/Bennys_Video_Film_Analizi?auto=download Erişim Tarihi: 21.01.2018
• Dudu, E. (2015). “Nedensiz Şiddet Bağlamında “Funny Games” Filmi Üzerine Bir İnceleme”. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 3(1), 111-127.
• Grundmann R. (2010). Haneke’s Anachronism. R. Grundmann (Ed.), A Companion to Michael Haneke (s. 1-50). UK: Wiley-Blackwell.
• Kılınç. B. (2015). “Haneke İle Modern Uygarlığı Tartışırken” Doğu Batı, 18 (73), 161-186.
• Kurosawa, A. (2006). Kurbağa Yağı Satıcısı (2. Baskı). (Çev. D. Egemen). İstanbul: Agora.
• Önder, A. (Tarihsiz). “Michael Haneke: Yüzleşmek Üzerine Bir Sinema” http://hallac.org/index.php?id=6&tx_ttnews%5Btt_news%5D=192&cHash=c1ea01d210693dbb8cb8d9af7ca0dc56&PHPSESSID=197ec9d8be35bf22a56ebc770179cf68 Erişim tarihi: 17.09.2017.
• Sorfa, D. (2006). “Uneasy Domesticity in the Films of Michael Haneke”. Studies in European Cinema, Volum:3(Number:2), 93-104.
• http://www.ingentaconnect.com/content/routledg/sec/2006/00000003/00000002/art00002 Erişim tarihi: 22.01.2018.
• Speck, C. O. (2008). The New Order: The Method Of Madness In The Cinema Of Michael Haneke. R. Thomas. (Ed.), Crime And Madness In Modern Austria: Myth, Metaphor and Cultural Realities (s. 205-221). Newcastle: Cambridge Scholars Publishing.
• Speck, C. O. (2010). Funny Frames. New York: The Continuum İnternational Publishing Group Inc.
• Wollen, P. (2014). Sinemada Göstergeler ve Anlam (4. Baskı). (Çev. Z. Aracagök ve B. Doğan). İstanbul: Metis.
• Wray, J. (Eylül, 2007). http://www.nytimes.com/2007/09/23/magazine/23haneke-t.html?mcubz=3 Erişim tarihi: 20.09.2017.
• FİLMLER
• Heiduschka, V. (Yapımcı), Haneke, M. (Senarist) ve Haneke, M. (Yönetmen). (12 Aralık 1997). Funny Games [Ölümcül Oyunlar]. Avusturya: Wega-Film.
• Heiduschka, V. (Yapımcı), Haneke, M. ve Teicht J. (Senarist) ve Haneke, M. (Yönetmen). (1989). The Seventh Contient [Yedinci Kıta]. Avusturya: Wega-Film. Heiduschka, V. (Yapımcı), Haneke, M. (Senarist) ve Haneke, M. (Yönetmen). (1992). Benny’s Video [Benny’nin Videosu]. Avusturya /İsviçre: Wega-Film.