Bir Özel Arşiv Nasıl Tasnif Edildi? Arşivcilik Metot ve Terminolojisi ile Bir Süreç Analizi

Year 2019, Volume: 23 Issue: 4, 1811 - 1844, 31.12.2019

Hakan Anameriç , Fatih Rukancı

Abstract

Özel arşivlerin tasnifi barındırdığı belge türü ve içeriğine göre arşivcilik yöntem ve teknikleri gereğince yapılması gereken planlı bir süreci ifade etmektedir. Arşive özel olma niteliği katan belge veya malzemenin arşivsel değerinin belirlenebilmesi, tasnifin temel amacını ortaya koymaktadır. Bu amacın yerine getirilebilmesi için özel arşiv bünyesindeki belge veya malzemenin türleri, üretiliş amaçları, ilişkileri belirlenmelidir. Her ne şekilde elde edilmiş olunursa olsun, bu tür arşivlerin tasnifinde daha sonraki benzer süreçlerin anlaşılabilmesi için terminoloji, uygulanacak yöntem ve tekniklerin net bir biçimde açıklanıp işletilmesi gerekmektedir. Özellikle kişi arşivleri bu açıdan üzerinde daha hassas çalışılması gereken örneklerdir. Çoğu zaman belge bazlı çalışmayı gerektiren bu örneklerde, kişi, ailesi, yakın çevresi, çalışma hayatı, sosyo-ekonomik durumu gibi özellikler belge ve malzeme aracılığıyla gün yüzüne çıkarılabilmektedir. Doğru kullanılacak terminoloji ve uygulanacak yöntemlerle bu özel arşivler yerel, ulusal ve uluslararası değere sahip arşivler olarak kamuoyunun ilgisine sunulabilecektir. Çalışmada tasnif ve düzenleme süreci örneklerle açıklanmaya çalışılan özel arşiv, 2016 yılında gözetim amaçlı olarak alınmış ve tasnif çalışmaları 2018 Kasım ayına kadar devam etmiştir. 11 ana belge / malzeme türüne göre tasnif edilmiş olan arşiv, 1899-1990 yılları arasında üretilmiş ve alınmış belgeden/malzemeden oluşmuştur. Her bir ana tür kendi içerisinde erişim ve ilişkileri de ortaya koyacak biçimde uygun tekniklere göre düzenlenmiştir. Tasnif ve düzenleme çalışmasında belge türü, yöntem, ekipman ve terminoloji, sürecin anlaşılması ve daha sonraki benzer çalışmalara örneklik edebileceği de göz önünde bulundurularak literatüre dayalı olarak tanımlanmıştır. Bu bağlamda çalışmanın temel amacı; bir kişi arşivinin tasnif ve düzenleme sürecinde kullanılması gereken terminoloji ve arşivleme yöntemlerinin örnekleriyle anlatılması olarak belirlenmiştir.

Keywords

Özel arşiv, tasnif, düzenleme, kişisel belge

References

• Anglo-American Cataloging Rules. (2005). 2nd Edition. Prepared under the direction of the Joint Steering Committee for Revision of AACR. Chicago; Ottawa; London: American Library Association, Canadian Library Association, and the Chartered Institute of Library and Information Professionals.
• Archival Research Catalog Glossary. (2018). National Archives and Records Administration. Web 12. Aralık 2018.
• Arşivcilik Terimleri Sözlüğü: Almanca, İngilizce, Fransızca, İtalyanca, Hollandaca, Rusça ve İspanyolca Karşılıklarıyla: Dictionary of Archival Terms With Equivalents in German, English, French, Italian, Dutch, Russian and Spanish. (1995). Türkçe Hazırlayan ve Genişleten: Bekir Kemal Ataman. İstanbul: Librairie de Péra.
• Belge Yönetimi ve Arşiv Terimleri Sözlüğü. (2009). Hazırlayanlar: H. Sekine Karakaş, Fatih Rukancı ve Hakan Anameriç. Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Crespo, N. (1988). Glossary of Basic Archival and Library Conservation Terms: English with Equivalents in Spanish, German, Italian, French, and Russian. München; New York: K.G. Saur.
• Gartenberg, J. (1989). Glossary of Filmographic Terms = Lexique de Termes Filmographiques. Brussels: Fédération Internationale des Archives du Film. Glossary of Terms Related to the Archiving of Audiovisual Materials. (2001). Prepared by a working group from the Round Table on Audiovisual Records. General Compiler and Editor: Gerald Gibson, Translator Coordinator:Sven Allerstrand. UNESCO.
• ISAD (G): General International Standard Archival Description. 2nd Edition. (2000). International Council on Archives.
• Lynn, S. M. (1994). Muhafaza ve Erişim Teknolojisi: Bilgi Ortamının Değiştirilmesinde Dijital ve Dijital Olmayan İşlemler Arasındaki Münasebetler Konusunda: Açıklamalı Teknik Terimler Sözlüğü = The Relationship Between Digital and Other Media Conversion Processes: A Structured Glossary of Technical Terms. Çeviren: Necla İlemin ve Necla Büyükkırcalı. Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları.
• A Manual for Small Archives. Revised Edition. Archives Association of British Columbia, 1999. Web 17 Aralık 2018.
• Pearce-Moses, R. (2005). A Glossary of Archival and Records Terminology. Chicago, IL.: The Society of American Archivists.
• Rules for Archival Description (RAD). Revised Edition. (2008). Bureau of Canadian Archivists Canadian Committee on Archival Description. Bureau of Canadian Archivists. Ottawa.
• Thesaurus for Graphic Materials. (1995). Cataloging and Distribution Service, Library of Congress, Compiled and edited by the Prints and Photographs Division, Library of Congress.
• Thesaurus of Ephemera Terms. (2013). Prepared by Barbara Morris. Reading: Department of Typography & Graphic Communication University of Reading.