Pîr-İ Sânî Seyyid Çerkeşî Mustafa Efendi (D.1743-V.1814) Ve Yeni Bulunan “Tuhfetü’l-Mürîdîn Ve Tesliyetü’l- Muhibbîn” İsimli Risâlesinin Tahlili

Year 2019, Cilt: 23 Özel Sayı, 1927 - 1939, 31.12.2019

Birol Yıldırım Mikail Dumlu

Abstract

Çerkeşî Mustafa Efendi
yetmiş üç yıllık hayatını ilim, irfan ve irşad faaliyetleriyle geçirmiş önemli
bir şahsiyettir. Geride sadaka-i câriye olacak eserler, ünlü bir ulemâ soyu,
çok sayıda halîfe, mürîdan ve asırlar boyu canlı bir şekilde yaşayan bir hayat
hikâyesi bırakarak ebedî âleme irtihal etmiştir. Biz bu çalışmamızda ağırlıklı
olarak müellifin Taksim Atatürk Kitaplığında yeni tespit ettiğimiz
“Tuhfetü’l-mürîdîn” isimli eseri üzerinde duracağız. Söz konusu risale, zâhir
ve bâtın ehli arasındaki tartışmalara ışık tutmaktadır. Ehl-i zâhir özellikle
cehrî zikir ve semaya karşı çıkmış, bu fiilleri işleyenleri küfürle itham
etmişlerdir. Sûfîler başta olmak üzere sağduyulu ulema bu akıl ve insaf dışı
görüşlere karşı çıkmışlardır.

Keywords

Çerkeşî Mustafa Efendi, Tuhfetü’l-mürîdîn.

References

• Abdulkadiroğlu, Abdulkerim. (1986). İki Vesika, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi: XXVlll.
• Abdülkadiroğlu, Abdülkerim vd. (1998). Dîvân /Mustafa Rûmî Efendi (Şeyh-Geredeli). Ankara: Anıl Matbaa ve Ciltevi; Takdim c. III-IV.
• Aclûnî, İsmâil b. Muhammed. (1405). Keşfü‟l-Hafâ ve Muzillü‟l-İlbâs Ammâ İşteherâ Mine‟l-Ehâdis alâ Elsineti’n-Nâs, Beyrut: Müessesetü‟r-Risâle, 2/384.
• Akyol, İbrahim, (2012). “Çerkeşî Mustafa Efendi ve Risâle-i fî Tahkîki’t-Tasavvuf adlı eseri” Kastamonu: Uluslararası Şeyh Şa’bân-ı Velî Sempozyumu, 4-6 Mayıs.
• Azamat, Nihat. (1993). “Çerkeşî Mustafa Efendi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 8, s.272-275. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları
• ——. “Kuşadalı İbrahim Halveti”(1984). Osmanlı Araştırmaları Dergisi, IV.
• Buzpınar, Ş. Tufan, (2006). “Nakîbüleşrâf”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 32, s. 322-324. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Çerkeş Şeyhi, Mustafa, (ts.). Tuhfetü’l-mürîdîn ve tesliyetü’l- muhibbîn, İBB Atatürk Kitaplığı, OE_Yz_297.7 297.7 1, 29-33 yk., 23 st.
• Ergüven, Murat. (ts.). “Geredeli Şeyh Hacı Halil Efendi”. (ET: 03.06.2017). http://www.geredemuftulugu.gov.tr/
• Enderunlu Âlî, Hidayetü’l-velî fî menakıbı Kuşadalı, İÜ Ktp., TY, nr. 9849.
• Geçmişten Günümüze Gerede Sempozyumu. (2000). Bolu: Gerede Belediyesi Yayınları, Emin Ajans.
• Gölpınarlı, Abdülbaki. (1931). Melâmîlik ve Melâmîler, İstanbul. Milenyum Yayınları.
• Köstendilli Süleyman Şeyhî. (ts.). Nikâtü’l-Hikem, İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Serez Bl., Nu: 1510.
• Mehmed Âkif Paşa, (1259). Eş’ar-ı el-Hac Akif Efendi. İstanbul: Tab’hâne-i Âmire Litoğrafya Destgâhı.
• Öztürk, Yaşar Nuri. (1982). Kuşadalı İbrahim Halvetî, İstanbul: Fatih Yayınevi.
• “Pir-i Sani Seyyid Mustafa Çerkeşî Hayatı ve Menkıbeleri”. (ET: 03.06.2017).
• http://www.cerkesvuslathaber.com/kose-yazisi/78/pir-i-sani-seyyid-mustafa-cerkesi-hayati-ve-menkibeleri.html,
• Unan, Fahri. (2004).“Mevleviyet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 19, s. 467-468. Ankara: İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Ünlü, Ali Rıza. (2000). Tarih Boyunca Gerede, İstanbul: Yenigüven Matbaacılık.
• Vassaf Hüseyin. Sefîne-i Evliyâ-i Ebrâr Şerh-i Esmâr-ı Esrâr, I-V, Süleymaniye Ktp. Yazma Bağışlar Bölümü, Numara: 2305-2309; a.g.ml., Sefîne i Evliyâ, Osmanlıca’dan çev. Mehmet Akkuş Ali Yılmaz, (1990). I-II, İstanbul: Seha Neşriyat.
• Vicdanî, Muhammed Sadık (1338/1341/1919), Tomâr-ı Turuk-ı Aliyyeden Halvetiyye Silsilenâmesi. İstanbul: Evkâf-ı Ġslâmiyye Matbaası.
• Yazar, İlyas, (2007). “Ömer Fuâdî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 34, s. 61-63. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. Yıldırım, Birol, (2016). Köstendilli Süleyman Şeyhi Efendi Hayatı Eserleri ve Tasavvufî Görüşleri, Erzurum: Ertual Yayınları.
• Yıldız, Abdulvahap, Kerâmet ve İstidrâc, http://dergipark.gov.tr/download/article-file/257607, (Erişim tarihi: 11.05.2017).
• Durmuş, İsmail, (2001). “İstidrâc”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 13, s.328. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.