Millî Mücadele’de Karşılaşılan Bazı Sorunlar ve Türkiye Büyük Millet Meclisinin Bunları Çözme Kararlılığı

Year 2020, Volume: 24 Issue: 2, 569 - 588, 21.06.2020

Ulvi Ufuk Tosun

Abstract

Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi, 23 Nisan 1920’de açıldığında ülke zor bir dönemden geçmekteydi. Çünkü Mondros Mütarekesi imzalanmış ve ülke, işgal kuvvetlerinin kontrolüne girmişti. Meclis, çok büyük bir görev üstlenmişti. Meclis Başkanı Mustafa Kemal Paşa öncülüğünde bu görev, yürütülmekte olan İstiklâl Savaşı’nın sevk ve idare edilmesiydi. Ülkedeki tüm bu olumsuz şartlar ve kasvetli ortamda Meclis, milletin sorumluluğunu üzerine alıp onu esaretten kurtarmak için çalışmalar başlattı. Bu sürecin yönetilmesi, büyük zorluklarla doluydu. Çünkü söz konusu dönemde çok buhranlı ve talihsiz gelişmeler yaşanmıştı. Bursa’nın düşüşü, ardından Çerkez Ethem İsyanı ve nihayet Kütahya, Eskişehir Savaşlarından sonra yaşanan Meclisin Kayseri’ye taşınması tartışmaları gibi gelişmeler; ülkeye psikolojik açıdan çok hassas travmalar yaşatmıştı. Bursa düştüğünde, Yunanlıların yaptıkları hakaretler, halkta büyük bir üzüntü meydana getirmişti. Hatta Meclis kürsüsüne siyah bir örtü serilmiş ve matem tutulmuştu. Yine I. İnönü Savaşı arifesinde çıkan ve bu savaşta, Meclisi iki ateş arasında bırakan Çerkez Ethem İsyanı da etkili bir asimetrik yıpratma biçimi olmuştu. Şüphesiz en kırılgan safha; Kütahya, Eskişehir Savaşlarından sonra Ankara’nın bile düşme tehlikesi altına girmesiydi. Bu durum, halkta; büyük bir moral-motivasyon bozukluğu, belirsizlik ve tedirginlik uyandırmıştı. Tüm bu olayların doğru yönetilmesi ve yerine göre risk alınması, ciddi bir maharet gerektirirdi. Meclisin göstereceği en ufak bir panik, metanetsizlik ve mütereddit davranış, anında halka yansıyabilirdi. Bu da yürütülmekte olan mücadeleyi daha kritik bir evreye sürükler ve onu sekteye uğratabilirdi. Meclis, bu sınavları başarıyla geçmiştir. Meclis, bu süreçleri yönetirken çok soğukkanlı davranmış; hiçbir vehme, vesveseye ve tereddüde kapılmamıştır. Bu süreçleri, büyük bir cesaret, metanet ve suhuletle yönetmiştir. Bu sayede İstiklâl Savaşı başarılı bir şekilde hedefe ulaştırılmıştır. Bu çalışma, Meclisin bu buhranlı ve sıkıntılı olaylar karşısındaki kararlılığını ve sorunları çözme yeteneğini ortaya koymayı amaçlamıştır.

Keywords

Meclis, Bursa’nın İşgali

Some Challenges Faced During the National Independence War and the Determination of Turkish Grand Assembly to Overcome Them

Abstract

The country had passed in a hard process when finally, the First Turkish Grand National Assembly opened on 23rd April 1920 since The Montrose Armistice was signed and the country was taken under the control of the occupation forces. At that time, the Assembly took over a vital duty. This duty was the execution of Turkish Independence War under the leadership of the Speaker of the Assembly, Mustafa Kemal Pasha. In such an environment with negative hopeless conditions in the country, the Assembly started to take the responsibility of the nation and saving the country from captivity. It was full of great challenges to manage such a hard process. Because in the period in question, there were very depressed and unfortunate developments. Developments such as the fall of Bursa, followed by the Circassian Ethem Rebellion and the relocation of the Assembly to Kayseri, which finally took place after the Kütahya and Eskişehir Wars, had caused psychologically sensitive traumas to the country. When Bursa fell, the insults of the Greeks caused great sorrow in the country. Even, a black cloth was laid on the speaking stand of the Assembly to show the mourning atmosphere. The Circassian Ethem Rebellion, which took place on the eve of the First Inönü War and left the Assembly between the twofires, was also an effective form of asymmetric exhaustion. Undoubtedly, the most fragile phase was the threat that even Ankara faced to the danger of falling after Kütahya - Eskişehir Wars. This situation caused a great bad mood and demotivation, uncertainty and uneasiness in the public. Managing all these events correctly and taking risks depending on location required serious skill. Even the slightest panic, impertinence and hesitant behavior that the Assembly would demonstrate could have immediately been reflected to the public. This would drag the ongoing struggle to a more critical phase and disrupt it. The Assembly successfully passed these exams. The Assembly acted very calm while managing these processes and caught up no concerns, apprehension and hesitation. They managed these processes with great courage, fortitude and enforcement. In this way, the War of Independence was successfully launched its target. This study is aimed to reveal the Assembly's determination and ability to solve problems in the face of these depressed and troubled events.

Keywords

Assembly, occupation of Bursa

References

• Atatürk, K. (2009). Nutuk 1919-1927. (Haz. Zeynep Korkmaz). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
• Aydemir, Ş. S. (1990). Tek Adam Mustafa Kemal, 1919-1922, Cilt: 2. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Çalıka, H. (1992). Kurtuluş Savaşında Ahmet RifatÇalıka’nın Anıları. (Yay. Haz. Hurşit Çalıka). İstanbul:
• Erikan, C. (2006). Komutan Atatürk, Cilt: I-II. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Ersoy, M. Â. (2006). Safahat. (Haz. M. Ertuğrul Düzdağ), İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Genelkurmay Başkanlığı. (1999a). Türk İstiklâl Harbi, II’nci Cilt, Batı Cephesi, 2’nci Kısım, Sivas Kongresi ve Heyet-i Temsiliye Devri İstanbul’un İtilaf Devletleri Tarafından Resmen İşgali, Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti’nin Kurulması, Batı Anadolu ve Trakya Cephelerinde Yunan İleri Harekâtı (4 Eylül 1919-9 Kasım 1920). Ankara: Genelkurmay Basımevi.
• Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Resmî Yayınları. (1974b). Türk İstiklâl Harbi, VI’ncı Cilt, İstiklâl Harbinde Ayaklanmalar (1919-1921). Ankara: Genelkurmay Basımevi.
• Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Resmî Yayınları. (1974c). Türk İstiklâl Harbi, II’nci Cilt, Batı Cephesi, IV’ncü Kısım, Kütahya, Eskişehir Muharebeleri (15 Mayıs 1921-25 Temmuz 1921). Ankara: Genelkurmay Basımevi.
• İnönü, İsmet. (2014). Hatıralar. (Haz. Sabahattin Selek). Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Jaeschke, G. (19899. Türk Kurtuluş Savaşı Kronolojisi Mondros’tan Mudanya’ya Kadr (30 Ekim 1918-11 Ekim 1922). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Kinross, L. (2011). Atatürk Bir Milletin Yeniden Doğuşu. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
• Sarıhan, Z. (1995). Kurtuluş Savaşı Günlüğü, Cilt: III, (Açıklamalı Kronoloji), TBMM’den Sakarya Savaşı’na (23 Nisan 1920-22 Ağustos 1921). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Selek, S. (2010). Anadolu İhtilâli Mondros Mütarekesi’nden Türkiye Cumhuriyeti’nin Doğuşuna Kadar Ulusal Savaşımızın Belgeseli, Cilt: 2. İstanbul: Kastaş Yayınevi.
• Tansel, S. (1991a). Mondros’tan Mudanya’ya Kadar, Cilt: III. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• Tansel, S. (1991b). Mondros’tan Mudanya’ya Kadar, Cilt: IV. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• Düstur. (1953). Üçüncü Tertip, Cilt: 1. Ankara: Başvekâlet Devlet Matbaası.
• TBMM Kavanin Mecmuası. (1943). Cilt:1. Ankara: TBMM Matbaası.
• TBMM ZC. (1981a). 1. Devre, 1. İçtima Senesi, Cilt: 2. Ankara: TBMM Basımevi.
• TBMM ZC. (1981b). 1. Devre, 1. İçtima Senesi, Cilt: 3. Ankara: TBMM Matbaası.
• TBMM ZC. (1944c). 1. Devre, 1. İçtima Senesi, Cilt: 7. Ankara: TBMM Matbaası.
• TBMM ZC. (1958d). 1. Devre, 2. İçtima Senesi, Cilt: 11. Ankara: TBMM Matbaası.
• TBMM ZC. (1958e). 1. Devre, 2. İçtima Senesi, Cilt: 12. Ankara: TBMM Matbaası.
• TBMM GCZ. (1985a). 1. Devre, 1. İçtima, Cilt: 1. Ankara: Sanem Matbaası.
• TBMM GCZ. (1985b). 1. Devre, 2. İçtima, Cilt: 2. Ankara: Sanem Matbaası.