Kültürel Coğrafya Denemesi Olarak Siirt Mutfak Kültürü

Year 2021, Volume: 25 Issue: 1, 305 - 325, 27.03.2021

Semra Yılmaz Çildam

Abstract

İnsanoğlu yaşamını devam ettirebilmek için beslenmeye ihtiyaç duymaktadır. Yaşam şeklimizden etkilenen beslenme alışkanlığı coğrafya, sosyo-ekonomik yapı, tarihsel dönemler, kültür ve din gibi birçok faktörden etkilemektedir. Doğal ve beşeri çevre özelliklerinin doğrudan etkilediği mutfak kültürü tarım ve hayvancılık faaliyetleri ile şekillenmekte, elde edilen tarımsal ve hayvansal ürünler mutfak kültürünün harcını oluşturmaktadır. Uygarlığın derin izlerini lezzetlerinde sunan Siirt’in mutfak kültürü bu yörede yaşayan insanların tükettiği yiyecekler ile bunları pişirme, kurutma, tuzlama, saklama vb. tüm faaliyetlerini kapsamaktadır. Siirt mutfağı Mezopotamya gibi çok köklü bir kültürün içinden doğmuş ve kendine özgü (otantik) zengin bir mutfağa sahiptir. Bu çalışmada Siirt mutfağında kullanılan gıdaların coğrafi çevre ile ilişkisi üzerinde durulmaktadır. Yüzyılların birikimini taşıyan bu zengin mutfak kültürünün hafızalardan silinmesine seyirce kalmayıp bunları yazılı kaynaklara dönüştürmek oldukça önemlidir.

Keywords

Kültürel Coğrafya, Mutfak Kültürü, Siirt

Siirt Culinary Culture as an Experiment of Cultural Geography

Abstract

Human beings need nutrition to sustain their lives. Nutritional habits affected by our way of life are affected by many factors such us geography, socio-economic structure, historical periods, culture and religion. The culinary culture, which is directly affected by the natural and environmental characteristics, is shaped by agricultural and animal husbandry activities, and the agricultural and animal products obtained constitute the basis of the culinary culture. The culinary culture of Siirt, which presents remnants of its well established civilization, includes all activities including cooking, drying, salting, preserving food and so on and the food consumed by the people living in this region. Siirt cuisine was born from Mesopotamia, a deep-rooted culture, and it is rich and authentic. In this study, the relationship between the foods used in Siirt cuisine and the geographical environment is investigated. It is very important to record this rich culinary culture, which carries cultural accumulation of centuries, to prevent it from being erased from memories

Keywords

Cultural Geography, Culinary Culture, Siirt

References

• Akman, M. ve Mete, M. (1998). Türk ve Dünya Mutfakları. İstanbul: Selçuk Üniversitesi Yayınları.
• Aktaş, A.& Özdemir, B. (2007). Otel İşletmelerinde Mutfak Yönetimi. Ankara: Detay Yayınları.
• Alkan, A. (2018). Bir Kent Coğrafyası Araştırması Siirt Kenti. İstanbul: Kriter Yayınevi.
• Araz, N. (2000). Osmanlı Mutfağı Hünkâr Beğendi: 700 Yıllık Mutfak Kültürü (2. Baskı). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Artun, E. (2008). Adana Mutfak Kültürü ve Adana Yemeklerinden Örnekler. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Merkezi (ÇÜTAM), Makale Bilgi Sistemi, 141-171.
• Artun, E. (2015). Türk halkbilimi (12. Baskı). Adana: Karahan Kitabevi.
• Akın, E. ve Ilambraki M. (2003). Aynı Sofrada İki Ülke Türk Yunan Mutfağı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Babaoğlu, R. ve Çelik, A. (2018). “Cumhuriyet İdaresine Geçiş Sürecinde Siirt’te Demografik Göstergeler”. Tarih Okulu Dergisi 11(34), 529-563.
• Başoğlu, S., Sacir, H., Taşcı, N.C., Merdol, T.K.& Baysal, A. (1993). Samples fromTurkish Cuisine (Series of Material Culture 6). Ankara: Published by Turkish Historical Society Print.
• Baysal, A. (1987). Türk Mutfağının Beslenme ve Sağlık Yönünden Değerlendirilmesi. III Milletlerarası Türk Folklor Kongresi, (ss.89-103). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Millî Folklor Araştırma Dairesi yayınları.
• Baysal, A. (1993). Genel Beslenme (8.Baskı). Ankara: Feryal Matbaacılık San. ve Limited Şti. Baysal, A. (1996). Beslenme. Ankara: Hatiboğlu Yayınları.
• Baysal, A.(1997). Türk Mutfağında Mercimek ve Nohut Yemekleri. Türk Mutfak Kültürü Üzerine Araştırmalar. Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtım Vakfı Yayını No:20.
• Belge, M. (2001). Tarih Boyunca Yemek Kültürü. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Beşirli, H. (2010). Yemek, Kültür ve Kimlik. Milli Folklor, 22 (87), 159-169.
• Bober, P.P. (2003). Sanat, Kültür ve Mutfak. İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Boniface, P. (2003).Tasting Tourism: Travelling For Food and Drink. Burlington: Ashgate.
• Bucak, T. ve Aracı, E. Ü. (2003). Türkiye’de gastronomi turizmi üzerine genel bir değerlendirme. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(30), 203-216.
• Ciğerim, N. (1999). Kapadokya Yöresi Mutfağı, 2000’li Yıllara Girerken Kapadokya’nın Turizm Değerlerine Yeniden Bir Bakış. Hafta sonu semineri, Nevşehir
• Ciğerim, N. (2001). “Batı ve Türk Mutfağının Gelişimi, Etkileşimi ve Yiyecek-İçecek Hizmetlerinde Türk Mutfağının Yerine Bir Bakış”. Türk Mutfak Kültürü Üzerine Araştırmalar, (ss.123-152). Ankara: Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı.
• Demir, Ş. (2016). Cumhuriyet döneminde Siirt. İstanbul: Düzey Yayınevi.
• Efendi, T. (2005). Osmanlı Mutfağı. (Çev.: Altay İltan Aktürk). İstanbul: Dönence Yayınları.
• Erdoğdu, A. (2000). Osmanlı Mutfağında Kullanılan Sofra Gereçleri Hünkâr Beğendi: 700 Yıllık Mutfak Kültürü (2. Baskı). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Ertaş, Y. ve Karadağ, G. M. (2013). Sağlıklı Beslenmede Türk Mutfak Kültürünün Yeri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2(1), 117-136.
• Ergun, R. (2014). Türkiye’ye Özgü Bazı Ekmek Türlerinin Glisemik İndeks Değerlerinin Saptanması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Fields, K. (2002). Demand for the Gastronomic Tourism Product: Motivational Factors. Tourismand Gastronomic. London and New York: Routledge.
• Flandrin, J. L. (2014). Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam. (Çev.: Elif Kılıç). İstanbul: Tarih Vakfı.
• Güler, S. (2010).Türk Mutfak Kültürü ve Yeme İçme Alışkanlıkları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26, 24-30.
• Güler, S.ve Olgaç, S. (2010). Lisans Düzeyinde Eğitim Gören Öğrencilerin Türk Mutfağının Tanıtım ve Pazarlanmasına İlişkin Görüşleri (Anadolu Üniversitesi Turizm ve Otel İşletmeciliği Yüksekokulu Örneği). Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 28, 227-238.
• Haviland, W. A. (2002). Kültürel Antroploji. (Çev.: H. İnanç, S.Çiftçi). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Hjalager, A. M.& Richards, G. (2002). Tourism and Gastronomy. Londra: Routledge.
• Kadıoğlu, N. Ç. (1997). Türk Mutfağının, Akdeniz Mutfak Kültürünün Genel Özellikleri Yönünden Değerlendirilmesinin Önemi. 5.Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Maddi Kültür Seksiyon Bildirileri. Ankara: HAGEM Yayınları.
• Kaypak, Ş. ve Uçar, A. (2018). Antakya Kenti’nin Yemek Kültürüne Bakışı. İnternational Journal Of Academic Value Studies 4 (18), 190-202.
• Kivela, J.& Crotts, J. C. (2005). Gastronomy Tourism: A Meaningful Travel Market Segment. Journal of Culinary Science & Technology, 4 (2/3), 39 – 55.
• Kıttler, P. G.& Sucher, K. (2004). Food and Culture. Canada: Thomson/ Wadsmorth.
• Kut, G. (2006). “Türklerde Beslenme Biçimi Dünü-Bugünü”. Erişim: 12.05.2019, http://turkoloji.cu.edu.tr/ HALKBILIM/51.php..
• Long, L. M. (2004). Culinary Tourism. Kentucky: The University Press of Kentucky. Maslow, A. (1970). A Theory of Human Motivation. London: Penguin Books.
• Merdol, T. K. (1998). Tarihten Günümüze Toplumlar ve Beslenme Alışkanlıkları. Türk Mutfak Kültürü Üzerine Araştırmalar, Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtım Vakfı Yayını.
• Özgen, N. ve Karadoğan, S. (2009). Siirt Şehrinin Kuruluşu ve Gelişimi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19 (2), 61-81.
• Plummer, R.,Telfer, D., Hashimoto, A.& Summers, R. (2005). Beer Tourism İn Canada Along The Waterloo Wellington Ale Trail. Tourism Management, 26 (3), 447 – 458.
• Quan, S.& Wang, N. (2004). Towards A Structural Model of The Tourist Experience: An Illustration From Food Experiences in Tourism, Tourism Management, 25 (3), 297-305.
• Rand, G.E.D., Heath, E. & Alberts, N. (2003). The Role of Local and Regional Food in Destination Marketing. Journal of Travel & Tourism Marketing. 14:3-4, 97-112. doı: 10.1300/J073v14n03_06
• Roden, C. (2007). Arabesque: A Taste Of Morocco, Turkey, and Lebanon: A Cookbook. New York.
• Samancı, Ö.& Croxford, S. (2006). 19. Yüzyıl İstanbul Mutfağı, Özgün Reçeteler Eşliğinde. İstanbul: Medyatik Yayınları.
• Santich, B. (1996). Looking for Flavour. Adelaide: Wake Field Press. Siirt. (1995). Siirt İl Yıllığı.
• Siirt. (1998). Siirt İl Yıllığı.
• Siirt’in Koordinatları. Erişim: 08.07.2019, www.siirt.bel.tr.
• Siirt’teki Akarsular. Erişim: 05.09.2019, www.dika.org.tr.
• Siirt’teki Akarsular. Erişim: 04.08.2019, https://siirt.tarimorman.gov.tr.
• Siirt Bitki Örtüsü. Erişim: 01.03.2019, http://siirt.bel.tr.
• Siirt Tarım Alanları. (2019). Siirt İl ve Tarım Müdürlüğü.
• Siirt’te Bağcılık. (2019). Siirt Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, Siirt.
• Sürücüoğlu, M. S. ve Akman, M. (1998). Türk Mutfağının Tarihsel Gelişimi ve Bugünkü Değişim Nedenleri. Standart Dergisi, (439), 42-53.
• Talas, M. (2005). Tarihi Süreçte Türk Beslenme Kültürü ve Mehmet Eröz’e Göre Türk Yemekleri. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 18, 273-283.
• Tezcan, M. (1994). Türk Mutfak Kültüründe Ekmekler ve Hamur İşi Yemekler (Geleneksel Ekmekçilik, Hamur İşi Yemekler). Türk Mutfak Kültürü Üzerine Araştırmalar. Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtım Vakfı Yayını.