Kentsel Morfoloji Açısından Bir Kentsel Dönüşüm Projesinin İncelenmesi (Bursa İli Nilüfer İlçesi Ataevler Mahallesi Örneği)

Year 2021, Volume: 25 Issue: 1, 113 - 142, 27.03.2021

Soner Duman , Serhat Zaman

Abstract

Kentsel dönüşüm olgusu; kentsel alanların planlanması, tasarlanması ve yeniden üretilmesi ekseninde kayda değer bir araç olarak ön plana çıkmaktadır. Mekânın yeniden tasarlanmasında önemli bir fırsat olarak görülen kentsel dönüşüm mekanizması coğrafi bir mekân üzerinde vuku bulur. Esasen zaten insanoğlu öteden beri yaşadığı mekânları coğrafi çevre koşullarının elverdiği ölçüde değiştirme ve dönüştürme çabasında olmuştur. Bu bağlamda kentsel alanların coğrafi açıdan incelenmesinde önemli roller üstlenen kentsel coğrafya; bu çalışmada kentsel dönüşüm olgusu üzerinden insan ve mekân etkileşimini kentsel morfolojik yaklaşımla birlikte açıklamaya çalışmaktadır. Kentsel morfolojik yaklaşım kentsel coğrafyanın bilim dünyasına kazandırdığı bir bakış açısıdır. Bu doğrultuda araştırma sahası; kentsel morfolojinin başlıca unsurlarından arazi kullanımı, cadde sokak sistemi ve konutlar başlığı altında incelenmeye çalışılmıştır. Bu çerçevede araştırma nitel yöntemle ele alınmıştır. Nihayetinde bu araştırmada ekonomik ömrünü tüketmiş ve zamana karşı direncini kaybetmiş yapıların yoğunlukta olduğu Ataevler Mahallesindeki kentsel dönüşüm uygulamalarının incelenmesi hedeflenmiştir. Bu uygulamalar herhangi bir kentsel altyapıdan kaynaklı olarak ortaya çıkmamış ve eskiyen-yıpranan-yorgun yapıların arsa bazlı dönüşümünü içeren kentsel yenileme faaliyetleri olarak gerçekleşmektedir. Bu kapsamda arazideki kentsel yenileme faaliyetleri ile birlikte yapı stoğunun artırılması yoluna gidilmiş ve bu durum kentsel rantın etkileri ile bağdaştırılmıştır. Öte taraftan alandaki içe dönük site konutları yıkılmış yerlerine inşa edilen modern konutların dışa kapalı çok katlı konut alanları olarak ortaya çıktığı anlaşılmıştır. Son olarak mevcut yapı stoğunun yıkılarak inşa edilen bu çok katlı konut alanları ile birlikte alandaki olgun nüfusun yerini genç nüfusa bırakma eğilimde olduğu söylenebilir.

Keywords

Kentsel Dönüşüm, Kentsel Morfoloji, Kentsel Yenileme

An Urban Transformation Project in Terms of Urban Morphology (Ataevler Example in Nilüfer District in Bursa)

Abstract

Urban transformation phenomenon stands out as a significant tool in the planning, design, and reproduction of urban areas. The urban transformation mechanism, which is considered as an important opportunity in the redesign of the space, takes place on a geographical space. In fact, human beings have always tried to change and transform the places they live in as far as geographical environmental conditions have allowed. In this context, urban geography, which plays an important role in the geographical analysis of urban areas tries to explain the interaction of human and space in terms of urban morphological approach through urban transformation phenomenon in this study. Urban morphological approach is a perspective that urban geography has introduced to the world of science. In this direction, the research area has been examined considering one of the main elements of urban morphology under the title of land use, street-avenue system, and residential areas. Within this context, a qualitative method was used in the study. As a matter of fact, this study aimed to examine the urban transformation practices in Ataevler, where there were buildings that have exhausted their economic life and lost their resistance to time. These implementations did not arise from any urban infrastructure, but they are carried out as urban renewal activities involving the land-based transformation of old-worn-tired buildings. In this context, together with the urban renewal activities on the land, the building stock was increased, and this situation was associated with the effects of urban rent. Moreover, it was understood that the inward residential buildings in the area were demolished and they were replaced by modern houses which appeared as enclosed multi-storey residential areas. Finally, a number of changes in the demographic characteristics of the population in the area have been identified with thes multi-storey residential areas built by demolishing the existing building stock.

Keywords

Urban Transformation, Urban Morphology, Urban Renewal

References

• Aksan, G. (2008). "Farklı Yaşamlar ve Mekanlar Olarak Siteril Hayatlar", Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 19, 317-322.
• Aliağaoğlu, A. (2003). "Afyon’da Şehir Morfolojisinin İki Unsuru: Cadde-Sokak Sistemi ve Konutlar", Coğrafi Bilimler Dergisi, 1(2), 63-83.
• Aliağaoğlu, A. (2015). "Balıkesir Şehrinde Güvenlikli Siteler, Çağdaş Kent Örneği", Doğu Coğrafya Dergisi, 20(34), 157-170.
• Altaş, N. T. (2015). Coğrafi Çevre Unsurlarıyla Şehirleşme Etkileşimi Bakımından Erzurum Şehri, 1.b., Ankara: Pegem Akademi.
• Arû, K. A. (1998). Türk Kenti: Türk Kent Dokularının İncelenmesine ve Bugünkü Koşullar İçinde Değerlendirilmesine İlişkin Yöntem Araştırması, 1.b., İstanbul: Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları.
• Bektaş, C. (1996). Türk Evi,1.b., İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Creswell, J. W. (2018). Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni, 3.b., çev.ed. Mesut Bütün., Selçuk Beşir Demir, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çobaner, B. (2019). "Bursa Ataevler Mahallesi'nin LEED ND Kriterleri Kapsamında İncelenmesi" Kent Akademisi, 12 (2), 309-339.
• Denker, T. B. (1976). Şehir İçi Arazi Kullanışı, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayın No:2054, İstanbul Üniversitesi Enstitüsü Yayın No: 83.
• Doğan, M. (2018). "Türkiye'de Kentsel Dönüşüm ve Sosyo-Ekonomik Yapı Üzerindeki Etkileri", The Journal of Turk-Islam World Social Studies, 18, 1-8.
• Doğanay, H., & Doğanay, S. (2018). Coğrafya Bilim Alanlarına Giriş, 13.b., Ankara: Pegem Akademi.
• Duman, S. (2020). Kentsel Dönüşüm Projelerinin Mekânsal Etkilerinin Coğrafi Açıdan Analizi (Bursa İli Nilüfer İlçesi Ataevler Mahallesi Örneği), (Yüksek Lisans Tezi), Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ender, E., & Uslu, C, (2016). "Mahalle Parklarının Etkin Hizmet Alanlarının
• Belirlenmesi (Bursa İli Nilüfer İlçesi Örneği)", Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 30(1), 13-20.
• Erez, A. (2020). Bursa Ataevler'de Kentsel Dönüşüm Sürecinin Değerlendirilmesi:
• Eğitimciler Sitesi Örneği, (Yüksek Lisans Tezi), Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Göney, S. (2017). Şehir Coğrafyası I, 4.b., İstanbul: Beta Basım A.Ş.
• Günay, B. (1992). "Kentlerin Yeniden Üretilmesi Süreçleri Üzerine", Mimarlık, 249, 11-14.
• Gür, M., & Dostoğlu, N. (2016). "Bursa Doğanbey Üzerinden Kentsel Dönüşümde Yaşam Kalitesinin Tartışılması", Megaron, 11(1), 89-105.
• Hall, T. (2006). Urban Geography 3RD ED (Routledge Contemporary Human Geography Series), London & New York: Routledge Taylor & Francis Group.
• Harvey, D. (2015). Sermayenin Mekanları: Eleştirel Bir Coğrafyaya Doğru, 2.b., çev. Başak Kıcır., Deniz Koç., Kıvanç Tanrıyar., Seda Yüksel, İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Karadağ, A. "Kentsel Ekoloji: Kentsel Çevre Analizlerinde Coğrafi Yaklaşım", Eğe Coğrafya Dergisi, 18(1-2), 31-47.
• Keleş, R. (2015). Kentleşme Politikası, 14.b., Ankara: İmge Kitabevi.
• Koçman, A. (1991). "İzmir'in Kentsel Gelişimi", Coğrafya Araştırmaları, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 101-122.
• Nilüfer Belediyesi, Plan ve Proje Müdürlüğü, 2014.
• Öcal, T., & Çelik, V. (2017) "Yavuzlar (Yüreğir -Adana) Mahallesi Kentsel Dönüşümü İle Toki Konutlarının Karşılaştırmalı Analizi", Marmara Coğrafya Dergisi, 36, 147-161.
• Özbek, K. (2010). Geleneksel Niğde Evleri Mekansal Araştırması ve Kale Mahallesi Konut Yerleşimi ve Tipoloji-Morfoloji İlişkisi, (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Polat, S., & Dostoğlu, N. (2007). "Kentsel Dönüşüm Kavramı Üzerine: Bursa’da Kükürtlü ve Mudanya Örnekleri", Uludağ University Journal of The Faculty of Engineering, 12 (1), 61-76.
• TMMOB. (2008). Kentsel Dönüşüm ve Bursa Raporu, Bursa: TMMOB Şehir Plancıları Odası Bursa Şubesi.
• Turoğlu, H. (2004). "Zemin Sıvılaşmasının 17 Ağustos 1999 Depreminde Adapazarı'ndaki Hasara Etkisi", Coğrafya Dergisi, 12, 63-74.
• Tümer, Ö., & Dostoğlu, N. (2008) "Bursa’da Dışa Kapalı Konut Yerleşmelerinin Oluşum Süreci ve Sınıflandırılması", Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 13(2), 53-68.
• Tümertekin, E., & Özgüç, N, (2019). Beşeri Coğrafya: İnsan, Kültür ve Mekan 18.b., İstanbul: Çantay Kitabevi.
• Uğur, A., & Aliağaoğlu, A. (2019). Şehir Coğrafyası,7.b., Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti.
• Uzun, E., & Uzun, D. P. (2019). "Antep Savunması’nın Gaziantep İli Yerleşme Adları Üzerindeki Etkisi ve Bu Etkinin Coğrafi Bilgi Sistemleri Tabanlı Mekânsal Analizi" Türk Coğrafya Dergisi, 72, 7-12.
• Ünlü, T. (31 Ekim-2 Kasım 2018). "Mekânın Biçimlendirilmesi ve Kentsel Morfoloji", İstanbul: Türkiye Kentsel Morfoloji Araştırma Ağı II. Kentsel Morfoloji Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 59-70.