Geçişkenlikte Kırılganlık mı Yoksa Belirsizlik mi Daha Baskındır? Türkiye ve Brezilya Borsaları Üzerine İncelemeler

Year 2021, Volume: 25 Issue: 3, 1336 - 1355, 28.09.2021

Ziya Çağlar Yurttançıkmaz Hatıra Sadeghzadeh Emsen

https://doi.org/10.53487/ataunisosbil.932918

Abstract

Küresel dünyada gelişmiş ve büyük ekonomilerde meydana gelen ekonomik değişimlerin tüm dünyayı etkilediği bilinen bir gerçektir. Bunun yanı sıra benzer özellik gösteren gelişmekte olan ülkelerin de birbirleri üzerinde etkileri olduğu yadsınamamaktadır. Dünya genelinde belirsizlik algısı, ülke bazında meydana gelen ekonomik ve politik riskler, sanayi üretimindeki artışlar ve faiz kararları ülke borsalarını yüksek düzeyde etkilemektedir. Söz konusu etkiler borsaların değerlerinde önemli değişimlere yol açarak büyük kayıp ve kazançları meydana getirmektedir. Bu çalışmada 1997:1-2020:12 dönemi aylık küresel ekonomik belirsizlik endeksi, ülke bazlı jeopoltik risk endeksi, nominal faiz oranları, sanayi üretim endeksi ve borsa endeksleri kullanılarak gelişmekte olan Türkiye ve Brezilya ekonomilerinde karşılıklı geçiş etkisi SVAR analizi yardımıyla incelenmiştir. SVAR analizi ile etki tepki ve varyans ayrıştırması sonuçlarında küresel ve ülkeye özgü risk unsurlarının borsalar üzerinde etki doğurmadığı ve etkileşimin boralar arasında daha güçlü olduğu belirlenmiştir. Özetle elde edilen bulgularda Brezilya ve Türkiye borsalarında geçişkenliğin yüksek olduğunu ve benzer yapıdaki bir ülke borsadaki dalgalanmanın diğer borsa üzerinde de güçlü etkiler oluşturduğunu göstermektedir.

Keywords

Küresel ve ülkeye özgü riskler, Kırılgan ekonomi borsaları, SVAR analizi

References

• Akdağ, Saffet, Hakan Yıldırım ve Murat Kesebir (2019), “Jeopolitik Risk ile Borsa Endeksleri Arasındaki İlişki: Panel Eşbütünleşme ve Panel Nedensellik Analizi”, Uluslararası Türk-Rus Dünyası Akademik Araştırmalar Kongresi, 14-16 Aralık 2018, s: 47.
• Andritzky, Jochen, Bernhard Kassner and Wolf Heinrich Reuter (2016), “Propagation of Changes in Demand through International Trade: Case Study China”, German Council of Economic Experts, Working Paper 10/2016, pp: 1-27.
• Baker, Scott R., Nicholas Bloom and Steven J. Davis (2013), Measuring Economic Policy Uncertainty, (Erişim: Mart 2021), https://www.policyuncertainty.com/media/EPU_BBD_2013.pdf
• Balcilar, Mehmet, Matteo Bonato, Riza Demirer and Rangan Gupta (2018), “Geopolitical Risks and Stock Market Dynamics of the BRICS”, Economic Systems, 42: 295-306.
• Bayramoğlu, Mehmet Fatih ve Tezcan Abasız (2017), “Gelişmekte Olan Piyasa Endeksleri Arasında Volatilite Yayılım Etkisinin Analizi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Nisan/2017: 183-199.
• Caldara, Dario and Matteso Iacoviello (2016), “Measuring Geopolitical Risk”, Working Paper, Board of Governors of the Federal Reserve Board. (Erişim: Mart 2021) https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3117773
• Davids, Steven J. (2016). “An Index of Global Economic Policy Uncertainty”, NBER Working Paper Series, Cambridge, MA 02138, pp: 1-16. (Erişim: Mart 2021), https://www.nber.org/papers/w22740.pdf
• Demir, Ender and Oğuz Ersan (2018), “The Impact of Economic Policy Uncertainty on Stock Returns of Turkish Tourism Companies”, Current Issues in Tourism, 21 (8): 847-855. Dornbusch, Rudiger, Yung Chul Park and Stijn Claessens (2000), “Contagion: Understanding how it spreads”. World Bank Research Observer, 15: 177-197.
• Erer, Elif, Deniz Erer ve Özge Korkmaz (2019), “Farklı Rejimler Altında Türkiye, İngiltere, Amerika ve Euro Bölgesi Tahvil Piyasaları, Emtia Piyasası ve Döviz Piyasasından BIST100 Endeksine Volatilite Yayılımı”, BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 13 (1): 77-103.
• Gemici, Eray (2020), “Ekonomi Politikası Belirsizliği ile G7 Ülke Borsaları Arasındaki İlişki”, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20: 353-372.
• Gerni, Mine, Hatıra Sadeghzadeh Emsen, Ziya Çağlar Yurttançıkmaz ve Ömer Selçuk Emsen, “Belirsizlik ve Borsalar Arasında Bulaşma Etkileri”, International Conference on Economics Finance and Banking, Bakü-Azerbaycan, 2-4 September 2020, ss: 85-92.
• Li, Liu and Tao Zhang (2015), “Economic Policy Uncertainty and Stock Market Volatility”, Finance Research Letters, 15: 99-105.
• Li, Tao, Feng Ma, Xuehua Zhang and Yaojie Zhang (2020), “Economic Policy Uncertainty and the Chinese Stock Market Volatility: Novel Evidence”, Economic Modelling, 87: 24-33.
• Olanipekun, Ifedolapo Olabisi, Hasan Güngör and Godwin Olasehinde-Williams (2019), “Unraveling the Causal Relationship Between Economic Policy Uncertainty and Exchange Market Pressure in BRIC Countries: Evidence From Bootstrap Panel Granger Causality”, SAGE Open Journals, April-June 2019: 1–13.
• Sadeghzadeh-Emsen, Hatıra ve Lütfü Aksu (2020), “Borsa İstanbul ve Belirsizlik Endeksi Arasındaki İlişkilerin Doğrusal Olup Olmadığına Dair İncelemeler (1998:01-2018:12)”, Atatürk Üniversitesi SBE Dergisi, 24 (1): 445-462.
• Samarakoon, Lalith P. (2011), “Stock Market İnterdependence, Contagion, and the U.S. Financial Crisis: The Case of Emerging and Frontier Markets”, Journal of International Financial Markets, Institutions and Money, 21: 724-742.
• Sruthi, Rajan and Santhakumar Shijin (2017), “Cascading Effect of Contagion in Indian Stock Market: Evidence from Reachable Stocks”, IIMB Management Review, 29: 235-244.
• Sum, Vichet (2012), “Economic Policy Uncertainty and Stock Market Returns”, International Review of Applied Financial Issues and Economics, 2 (3): 100-105.
• Şahin ve Arslan (2021), “An Analysis of the Effects of Geopolitical Risks on Stock Returns and Exchange Rates Using a Nonparametric Method”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 89: 237-250.
• Şimşek, Mehmet (2016), “Borsa İstanbul (BIST) ve BRICS Ülkelerinin Hisse Senedi Piyasalarının İlişkisi Üzerine Bir İnceleme”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5 (3): 520-536.
• Tiryaki, Havva Nesrin and Ahmet Tiryaki (2019), “Determinants of Turkish Stock Returns under the Impact of Economic Policy Uncertainty”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 22:147-162.
• Wang, Gang-Jin, Chi Xie, Min Lin and H. Eugene Stanley (2017), “Stock Market Contagion during the Global Financial Crisis: A Multiscale Approach”, Financial Reserch Letters, 22: 163-168.
• Yalçınkaya, Ömer, Muhammet Daştan, ve Kerem Karabulut (2018), "Türkiye Ekonomisinde Cari İşlemler Açığının Sürdürülebilirliği: Dönemsel ve Yapısal Kırılmalı Bir Zaman Serisi Analizi (1984q1-2017q4)." Journal of Life Economics 5.4: 1-22.
• Yurttançıkmaz, Ziya Çağlar ve Hatıra Sadeghzadeh Emsen (2020), “Borsalar Arasında Bulaşma Etkileri: Kırılgan Ekonomilerde mi, Yoksa Ekonomik Açıdan Birbirine Yakın Ülkelerde mi?”, 19 Mayıs Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (1): 16-37.