FERÂİZCİZÂDE MEHMED ŞAKİR’İN İNÂDCI YÂHÛD ÇÖPÇATAN VE EVHÂMÎ OYUNLARINDA MOLIÈRE ETKİSİ \ MOLIÈRE INFLUENCE ON FERÂİZCİZÂDE MEHMED ŞAKİR’S PIECES İNÂDCI YÂHÛD ÇÖPÇATAN AND EVHÂMÎ

Year 2017, Issue: 58, 1 - 14, 18.01.2017

Hakan Soydaş

Abstract

Öz
Türk tiyatro tarihinde ilk tanınan, eserlerinden en çok uyarlama ve çeviri yapılan yazarların başında Molière gelir. Fransız tiyatro yazarının eserlerinin farklı isimler tarafından defalarca çevrildiği ve bu çevirilerin telif eserlere bir esin kaynağı olduğu görülür. Tanzimat sonrası Türk Edebiyatı yazarları tiyatro eserini adeta bir kürsü gibi değerlendirir. Topluma dair düşüncelerin serdedildiği bu kürsü çeviri edebiyatımızın gölgesinde ilerleme kaydeder. Bu çeviri eserler için en çok önemsenen türler arasında komedyanın bulunması ise bu türün kendine mahsus özellikleri ile açıklanabilir.
Ferâizcizâde Mehmed Şakir ise Molière’den çeviriler yapmış olan seleflerinin aksine özgün bir kalem olmayı başarmış ender örneklerdendir. Yazarın “Menâzirü’l Letâif” üst başlığı ile neşrettiği tiyatro eserleri özgünlükleri ile edebiyat tarihimiz için önem arz eden eserlerdir. Bursa’daki edebî çalışmalarının neticesi olan bu eserlerde açık bir Molière etkisi görülür.
Bu çalışmamızda Molière tiyatrosunun Osmanlı coğrafyasındaki varlığı üzerine kronolojik bir okumayı takiben neden komedya türünün ilgi çekmiş olabileceği üzerine incelemede bulunulacaktır. Bu tespitler eşliğinde Ferâizcizâde Mehmed Şakir’i tiyatroya yönelten saikler ve yazarın seçili eserleri üzerindeki Molière etkisi tespit edilmeye çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Ferâizcizâde Mehmed Şakir, Molière, Komedya, Karşılaştırmalı Edebiyat

MOLIÈRE INFLUENCE ON FERÂİZCİZÂDE MEHMED ŞAKİR’S PIECES İNÂDCI YÂHÛD ÇÖPÇATAN AND EVHÂMÎ
Abstract
Molière on the head of the writers whose works are mostly adapted and translated in our history of theatre. French writer’s pieces were translated so many times by different people and these translations became an inspiration center for our writers. The literary writers after Tanzimat evaluate theatre works as a chair. This chair which was used for explaining social ideas came along under the shadow of literary translations. Preference of comedy translations more than other works can be explained this genre’s special qualifications.
Ferâizcizâde Mehmed Şakir is one of the rare examples of his precedents by achieving to be original. Writer’s pieces which are published under “Menâzirü’l Letâif” title are important for our history of literature by their original aspects. We can see clearly Molière influence on his pieces which are consequences of the literary practices by the years passed in Bursa.

In this article subsequent to a chronologic reading on Molière’s theatre in Ottoman geography, we will focus on the reasons why comedy preferred. We will try to enlighten the reasons which manipulated Ferâizcizâde Mehmed Şakir to theatre and determine Molière influence on his pieces by these evaluations.
Key Words: Ferâizcizâde Mehmed Şakir, Molière, Comedy, Literature Comparative.