Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi (1865-1914) Tanzimat ve Meşrutiyet dönemlerinin önemli fikir ve ilim adamlarındandır. Kısa ömrüne rağmen çok sayıda eser sahibidir. Mutasavvıf yazar, fikrî ve kurmaca eserlerinde İslâm, tasavvuf, felsefe, pozitivizm, materyalizm, spiritüalizm, sosyal meseleler gibi konulara yer vermiştir. “A’mâk-ı Hayal” (1910) romanı, felsefî ve tasavvufî fikirleri içeren en ünlü eserlerinden biridir. Osmanlı toplumunda tasavvufî ilk roman olarak kabul edilmektedir. Yazar, diğer eserlerinde olduğu gibi, söz konusu romanında da dönemin pozitivizm, materyalizm gibi maddî fikirlerine karşılık tevhid/vahdet-i vücûd anlayışını savunur. Romanın baş kişisi Râci, ilim sahibi bir gençken varlık, ruh, hakîkat gibi konularda cevaplayamadığı sorularla şüpheye düşer. Râci eğitimini genişletme çabalarına, ispiritizma, manyetizma toplantılarına katılmasına rağmen bir kara leke gibi bütün benliğini kaplayan şüpheyi gideremez. Bu yönüyle bir arayış romanı olan “A’mâk-ı Hayal”, Râci’nin insân-ı kâmil olan Aynalı Baba rehberliğinde seyr ü sülûkünü tamamlayarak vahdet-i vücûda erişmesini konu alır. Filibeli Ahmed Hilmi, vahdet-i vücûd tezini öne sürerken Hinduizm, Budizm, Zerdüştîlik gibi Doğu dinlerinin tevhid anlayışından da yararlanır.
Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi pozitivizm materyalizm vahdet-i vücûd Hinduizm Budizm Zerdüştîlik
Sehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi (1865-1914) is among the significant intellectuals and scientists of the periods of Tanzimat and Mesrutiyet. He has many works despite his short life. Mystic author subjected Islam, Sufism, philosophy, positivism, materialism, spiritualism, and social issues in his intellectual and fictional works. The novel of A’mak-ı Hayal (1910) is one of his most famous works involving philosophical and sufi ideas. It is regarded as the first sufi novel in the Ottoman society. The author defends the understanding of unity of existence against the material ideas of that period such as positivism, materialism in his novel as in his other works. Raci, the main character of the novel, gets into doubt with unanswered questions about existence, soul, and reality while he was an educated young man. Raci, could not reassure his doubts, which covered his self like a black mark, despite his struggles of improving his education and attending spiritualism and magnetism meetings. A’mâk-ı Hayal, which is a novel of seeking in this respect, subjects Raci’s reaching to unity of existence by completing his seyr-u suluk under the guidance of Aynalı Baba. Filibeli Ahmed Hilmi benefits from the understanding of oneness of Eastern religions of Hinduism, Buddhism, and Zoroastrianism while suggesting his unity of existence thesis.
Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi positivism materialism unity of existence Buddhism Hinduism and Zoroastrianism
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Creative Arts and Writing |
Journal Section | Makaleler |
Authors | |
Publication Date | September 15, 2019 |
Published in Issue | Year 2019 Issue: 66 |