Fountains (Sebil) of İstanbul in Ahmed Cemaleddin Veled-i Haci Omer Hulusi Books

Year 2021, Issue: 72, 139 - 172, 05.09.2021

Hasan Akdağ

https://doi.org/10.14222/Turkiyat4543

Abstract

Ahmed Cemaleddin veled-i Hacı Ömer Hulusi wrote a treatise on “Erkam-ı Ebcede Fi’l- Ebvabi’l- Cevami’l- Kostantiniyye” In 1361/ 1943 In thı sstudy 2fountaıns in Istanbul were taken into consideration and their in scriptions were transferred to modern Turkish. Transcribed transcripts have been evaluated. The inscription is a collection of information about the building, including various visible facades of buildings, carving and / or embossing on marble. Inscriptions reflect the character and beauties of the writing and the preferred type of writing on the date when it was transferred. In addition, the history of our literary arts also comes out with all the art. The importance of these inscriptions is that physical conditions and other causes of destruction are very durable and long-lasting. Therefore, these data as a document are very valuable.
In addition to the others tructures related to the water architecture 27 fountains were mentioned in this work. In the inscriptions, the poet of the history couplets, as well as ketebe registration of the inscriptions of some inscriptions have been given. Thus, it is also important to determine the works of famous calligraphers. In the inscriptions in the work, besides the type of writing, the elements of the thesis were discussed and even the material sused in some of them were mentioned. It is very important to re-evaluate this work in terms of repair and maintenance of water structures that are present and not.

Keywords

İstanbul, fountains, inscription, History

Ahmed Cemaleddin Veled-i Hacı Ömer Hulusi Risalesinde Yer Alan İstanbul Sebil Kitabeleri

Abstract

Öz
Ahmed Cemaleddin Veled-i Hacı Ömer Hulusi Hicri 1361/ 1943 yılında “Erkam-ı Ebcede Fi’l- Ebvabi’l- Cevami’l- Kostantiniyye” adlı bir risale kaleme almıştır. Bu çalışmamızda, risalede geçen, İstanbul’daki 27 adet sebil ele alınarak kitâbeleri günümüz Türkçesi’ne aktarılmıştır. Transkribe edilen sebil kitâbeleri değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Kitâbe, binaların çeşitli görünür cephelerine, mermer üzerine oyma ve/veya kabartma suretiyle, binayla ilgili özet bilgileri ihtiva eden yazılardır. Kitâbeler bu bilgileri aktarırken, yapıya konulduğu tarihteki yazı ve tercih edilen yazı çeşidinin karakter ve güzelliklerini yansıtırlar. Ayrıca edebi sanatlarımızdan tarih düşürme de bütün inceliği ve çeşitleriyle karşımıza çıkar. Bu kitabelerin önemi, fiziki şartlar ve öteki tahribî sebeplere karşı çok dayanıklı ve uzun ömürlü olmalarıdır. Bundan ötürü belge niteliğinde olan bu veriler çok değerlidir.
Bu eserde, su mimarisine ilişkin diğer yapıların yanında 27 adet de sebil zikredilmiştir. Kitâbelerde, tarih beyitlerinin şairinin belirtilmesi yanında ketebe kaydı da verilerek kimi kitabelerin hattatları da belirtilmiştir. Böylece meşhur hattatların eserlerinin de tespiti açısından, ayrıca önem taşırlar. Eserdeki kitabelerde yazı çeşidi yanında tezyini unsurlar da ele alınmış hatta bazılarında kullanılan malzeme dahi belirtilmiştir. Günümüzde mevcut olan ve olmayan su yapılarının tamir ve bakımı açısından bu eserin yeniden değerlendirilmesi oldukça önem arz etmektedir.

Keywords

İstanbul, Sebil, Kitâbe, Tarih

References

• Alparslan, A. (2019).“Kitâbe”, https://islamansiklopedisi.org.tr/kitâbe E. Tarihi: 23.08.2019
• Ayverdi, İ. (2010). Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul, Kubbealtı.
• Canım, R. (2009). “Klâsik Türk Edebiyatında Tarih Düşürme Sanatı ve Bir Ebced Ustası: Adanalı Sürûrî”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 13 (2), 106.
• Çetintaş, S. (1944). “Türklerde Su, Çeşme, Sebil”. Maarif Vekâleti Güzel Sanatlar Mecmuası-5, 125-147
• Egemen, A. (1993). İstanbul’un Çeşme ve Sebilleri (Resimleri ve Kitabeleri İle 1165 Çeşme ve Sebil), İstanbul, Arıtan Yayınevi
• Karabey, T. (2019). “Tarih Düşürme”, https://islamansiklopedisi.org.tr/tarih-dusurme E. Tarihi: 02.08.2019
• Özkafa, F. (2010). “Türk Su Mimarisi Kitâbelerinde Hat Estetiği”. İstem, 15, 193-219
• Pakalın, M. Z. (1983). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü-3 (135). MEB Yayınları
• Tali, Ş. (2010). “İstanbul Su Mimarisinde Eminönü Sebillerinin Yeri ve Önemi”. Sanat Dergisi-15, 47-64. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunigsfd/issue/2603/33513 E. Tarihi: 30.07.2019
• Urfalıoğlu N. (2019). “Sebil”, https://islamansiklopedisi.org.tr/sebil E. Tarihi: 11.09.2019