Lévi-Strauss’un Antropolojik Yaklaşımında Batı Medeniyeti Eleştirisi

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 5, 3091 - 3110

Cahide Zeynep Şimşek

Öz

20. yüzyılın önde gelen antropologlarından Claude Lévi-Strauss (1908-2009) dilbilimde kullanılmakta olan yapısalcılığı antropoloji alanına uygulamıştır. Yapısal antropoloji, insan zihninin ikili zıtlıklar kurma ve sınıflandırma gibi evrensel bir işleyiş mekanizması olduğunu ve bunun kültürel unsurlarda kendini gösterdiğini savunur. Lévi-Strauss’a göre insan topluluklarının çeşitliliğine rağmen kültürlerini oluşturan yapılar benzerdir ve bu yapılar insan zihninin bilinçdışı işleyişini yansıtmaktadır. Lévi-Strauss antropolojinin konusunu oluşturan toplulukların akrabalık, mitler, sofra adabı gibi kültürel unsurlarını evrensel yapıları bakımından incelemiştir. İnsan aklının ortak bilinçdışı yapılarını savunan Fransız antropolog, evrimci paradigmaya mesafe koyan bir antropolojik yaklaşımları takip ederek medeni ve “ilkel” insanların düşünme biçimlerini eşitlikçi bir şekilde ele almıştır. Lévi-Strauss medeni ve “ilkel” toplumların ürettikleri bilimi ve mitleri birbirine paralel bilgi kaynakları olarak değerlendirmiş, yöntem ve amaçlarındaki farklılığa dikkat çekmiştir. Yaban düşüncenin ürettiği mitler evreni bütüncül olarak anlamlandırma ve doğayla bir denge kurma amacı taşırken, Batı medeniyetinin ürettiği bilim sınırlı bir fenomeni açıklayarak adım adım adım ilerlemekte ve doğaya hükmetme amacı taşımaktadır. Antropolog Batı medeniyetinin bilimle ulaşım, iletişim, enerji, tıp ve ekonomideki insanlığa kazandırdığı gücün bir taraftan da hiç insani olmayan insan sağlığının daha problemli hale gelmesi, aşırı tüketim, nüfus artışı, doğa kirliliği, eşitsizlik ve kitlesel savaşlar gibi sonuçlara yol açmasına dair bir tartışma yürütmüştür. Lévi-Strauss, antropolojinin yaban toplulukların kendi içlerindeki ve doğa ile ilişkilerindeki denge sağlama yöntemlerinin çalışmasıyla modern toplumun sorunlarına önerebileceği çözümleri de tartışmaya açmıştır.

Anahtar Kelimeler

Lévi-Strauss, Medeniyet, Yapısal Antropoloji, Yaban Düşünce

Criticism of Western Civilisation in Lévi-Strauss' Anthropological Approach

Öz

One of the 20th century's leading anthropologists, Claude Lévi-Strauss (1908-2009) applied structuralism, which had been used in linguistics, to anthropology. Structural anthropology argues that the human mind has a universal mechanism of functioning, such as establishing binary oppositions and categorisation, and that this is manifested in cultural elements. According to Lévi-Strauss, despite the diversity of human societies, the structures that make up their cultures are similar and these structures reflect the unconscious functioning of the human mind. Lévi-Strauss analysed cultural elements such as kinship, myths, table manners of the communities that constitute the subject of anthropology in terms of their universal structures. The French anthropologist, who defended the common unconscious structures of the human mind, followed an anthropological approach that distanced itself from the evolutionist paradigm and treated the ways of thinking of civilised and ‘primitive’ people in an egalitarian manner. Lévi-Strauss evaluated the science and myths produced by civilised and ‘primitive’ societies as parallel sources of knowledge and drew attention to the difference in their methods and aims. While the myths produced by savage thought aim to make sense of the universe as a whole and to establish a balance with nature, the science produced by Western civilisation proceeds step by step by explaining a limited phenomenon and aims to dominate nature. The anthropologist has argued that the power that Western civilisation has brought to humanity through science in transportation, communication, energy, medicine and economics has also led to inhuman consequences such as more problematic human health, overconsumption, population growth, pollution, inequality and mass wars. Lévi-Strauss also discusses the solutions that anthropology can offer to the problems of modern society through the study of the ways in which wild communities maintain balance within themselves and in their relations with nature.

Anahtar Kelimeler

Lévi-Strauss, Civilisation, Structural Anthropology, Wilderness Thought

Kaynakça

• Aron, R. (2010). Mémoires - Édition Intégrale (3. bs). Robert Laffont.
• Barnard, A. (2000). History and theory in anthropology. Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511808111
• Boas, F. (1940). Race, Language and culture. The Macmillan Company.
• Geertz, C. (2006). The cerebral savage: On the work of Claude Lévi-Strauss. In The interpretation of cultures: Selected essaysby Clifford Geertz (2. b., pp. 345-359). Basic Books.
• Hayes, E. N., & Hayes, T. (1972). Claude Lévi-Strauss: The anthropologist as hero. M.I.T. Press.
• Johnson, C. (1993). Elective affinities, other cultures. Paragraph 16(1), ss. 67-77. https://doi.org/10.3366/para.1993.16.1.67
• Leonard, P. (2005). Nationality between poststructuralism and postcolonial theory: a new cosmopolitanism. Palgrave Macmillan.
• Lévi-Strauss, C. (1945) L’Analyse Structurale en Linguistique et en Anthropologie, Word, 1:1, 33-53. https://doi.org/10.1080/00437956.1945.11659244
• Lévi-Strauss, C. (1948). La vie familiale et sociale des Indiens Nambikwara [Doktora Tezi, Université de Paris]. Paris.
• Lévi-Strauss, C. (1952). Race and history. Unesco.
• Lévi-Strauss, C. (1955). Tristes Tropiques. Plon.
• Lévi-Strauss, C. (1963). Structural anthropology (C. Jacobson & B. G. Schoepf, Çev.). Basic Books Inc.
• Lévi-Strauss, C. (1966a). The culinary triangle (P. Brooks, Çev.). Partisan Review, 33(4), 586-595.
• Lévi-Strauss, C. (1966b). The savage mind. Weidenfeld and Nicolson.
• Lévi-Strauss, C. (1969a). The elementary structures of kinship (R. Needham, Ed., J. H. Bell & J. R. Von Sturmer, Çev.). Beacon Press.
• Lévi-Strauss, C. (1969b). The raw and the cooked (J. Weightman & D. Weightman, Çev.). Harper & Row.
• Lévi-Strauss, C. (1978). The origin of table manners (J. Weightman & D. Weightman, Çev.). Harper & Row.
• Lévi-Strauss, C. (1983). From honey to ashes: Introduction to a Science of Mythology (J. Weightman & D. Weightman, Çev.). University of Chicago Press. Lévi-Strauss, C. (1987). Anthropology and myth: Lectures 1951-1982 (R. Willis, Çev.). Basil Blackwell.
• Lévi-Strauss, C. (1990, Ekim). Interview with Claude Lévi-Strauss (M. Osorio, Röp.) The Unesco Courier, 4-7. Unesco. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000087207.locale=en
• Lévi-Strauss, C. (1991a). Totemism (R. Needham, Çev.). Merlin Press.
• Lévi-Strauss, C. (1991b, 8 Ekim). Un entretien avec Claude Lévi-Strauss. Le Monde. https://www.lemonde.fr/archives/article/1991/10/08/un-entretien-avec-claude-Lévi-
• Lévi-Strauss, C. (1992). The view from afar (J. Neugroschel & P. Hoss, Çev.). University of Chicago Press.
• Lévi-Strauss, C. (2001). Myth and meaning. Routledge.
• Lévi-Strauss, C. (2007). Irk, Tarih ve Kültür (H. Bayrı, R. Erdem, A. Oyacıoğlu & I. Ergüden, Çev., 4. bs). Metis Yayınları.
• Lévi-Strauss, C. (2013). Anthropology confronts the problems of the modern world (J. M. Todd, Çev.). Belknap Press of Harvard University Press. https://doi.org/10.2307/j.ctvjghxhm
• Lévi-Strauss, C. (2018). Hüzünlü Dönenceler (Ö. Bozkurt, Çev). Yapı Kredi Yayınları.
• Lévy-Bruhl, L. (1926). How natives think (L. A. Clare, Çev.). George Allen & Unwin.
• Loyer, E. (2018). Lévi-Strauss: A Biography (N. Vinsonneau & J Magidoff, Çev.). Polity Press.
• Malinowski, B. (1948). Magic, Science and Religion and Other Essays. Beacon Press.
• Mauss, M. (1954). The gift: Forms and functions for exchange in archaic societies (I. Gunnison, Çev.). Cohen & West.
• Özbudun, S., Şafak, B., ve Altuntek, N. S. (2007). Antropoloji: Kuramlar kuramcılar (2. bs). Dipnot Yayınları.
• Sartre, J. P. (1991). Critique of Dialectical Reason. Verso.
• Uğurlu, A. (2014). Claude Lévi-Strauss’ta Mitos. İnsan ve Toplum, 4 (7), 113-133.